یزد، دیار قنات، قنوت و قناعت، شهر «ترین» های ایران، دومین شهر تاریخی جهان، افتخار تاریخ و فرهنگ سرزمین پارسیان و یکی از مناطق باستانی کشور است که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد و سالانه میزبان میلیون ها گردشگر از سراسر ایران و جهان می شود. یزد یکی از دیدنی ترین نقاط کشور به شمار می رود که متاسفانه آنطور که شایسته و بایسته این استان تاریخی و دیدنی بوده، در روزگار آنتالیا گردی وتفلیس گردی و دوبی گردی و شمال گردی، مورد غفلت قرار گرفته است.
نوروز یزد یدنی است. ویژه برنامه‌ها و جشنواره‌های فرهنگی در مناطق نمونه گردشگری با رویکرد معرفی مناطق کمتر شناخته شده، تشکیل بازارچه سفر و اجرای تورهای یزد گردی به صورت نیم روز و تمام روز با محوریت انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری استان، اجرای برنامه‌های مفرح کویر نوردی در مناطق نمونه گردشگری و کمپینگ‌های گردشگری استان، راه اندازی بازارچه‌های سوغات و صنایع دستی، جشنواره هفت سین یزدی ها، جشنواره بادبادک ها و برگزاری جشنواره های سیار موسیقی نوروزی یزدی ها از جمله تدارکات ۲۰۰ گانه ای است که یزدی ها برای استقبال از میلیون ها گردشگر نوروز ۹۷ این استان ترتیب داده اند.
یکی از کهن ترین نقاط ایران و جهان همین یزد است که بافت تاریخی آن، رویای معماران و پژوهشگران هنر است تا رازهای سر به مهر آن را همچون شهر سوخته زابلی ها کشف کنند. خلاقیت، معماری، طراحی شهری و تکنولوژی و تعامل زمین با طبیعت در یزد این شهر را به سمت جهانی شدن بُرد تا ایران بیست و دومین اثر جهانی خود را با نام “شهر تاریخی یزد” ثبت کند.
یکی از بزرگ ترین سفره های هفت سین ایران را در میدان امیر چخماق یزد در نوروز ۹۷ شاهد باشید
استان یزد یکی از وسیع‌ترین شهرهای خشتی وآجری «گِلین» دنیا به شمار میرود که شاهکارهای مهمی مانند مسجد جامع یزد، مجموعه امیر چخماق، قنات‌ها، آسیاب‌ها، خانه‌ها و میادین تاریخی و حسینیه‌های آن همگی در کنار بافت با ارزشِ آن، یک مجموعه به هم پیوسته را ایجاد کرده‌اند. جایی که ترین های ایران مثل: بزرگ ترین قنات ایران، بلند ترین درخت ایران، قدیمی ترین نخل چوبی ایران در آنجا قرار دارد و یکی از گزینه های فوق العاده برای نوروز ۹۷ است.
نوروز در یزد: از فال کوزه تا آش رشته
معمولا هیچ طایفه و قوم و کیشیی در ایران یافت نمی شود که آیین خاصی در ایام نوروز نداشته باشد و به طبع استان یزد نیز از این قاعده مستثنی نیست. مردم یزد به ویژه در روستاها، رسوم جالبی دارند که در پنجه سال (پنج روز آخر سال) برگزار می کنند و هنوز هم در بین برخی مردم به شکل و سیاق گذشته رایج است.
مراسم فال کوزه که در گذشته بسیار بیشتر از امروز رواج داشته است نیز از رسوم مردم در ایام پایانی سال است که به نوعی نیکی و بدی را برای آنها بازگو می کند. فال کوزه، ویژه جشن و ایام خاصی نیست، بلکه در روزگاران گذشته در میهمانی های عادی و جشن های عمومی و خانوادگی یا جشن های ملی نیز توسط زنان اجرا می شده است.
البته به نظر می رسد که امروزه این رسم کمتر در بین مردم دیده می شود اما هنوز هم در مناطقی چون رحمت آباد، مریم‌آباد، مناطقی از شهرستان مهریز، تفت، میبد و اردکان از اعتبار خاصی برخوردار است. دختر نابالغی باید کوزه را پر از آب کند و در مجلسی که زنان نشسته اند آن را بگرداند و زنان حاضر در مجلس شانه و یا گیره سر را به نیتی که دارند درون کوزه بیاندازند.
سپس این کوزه به خانه ای که درخت مورد در آن باشد می برند و به همراه یک آیینه کوچک و پارچه سبز در زیر درخت می گذارند تا یک روز از آن بگذرد. روز بعد همان دختر با لباسی آراسته و پاک کوزه را برداشته و در همان خانه در یکی از اتاق ها زنان به دور کوزه جمع می شوند و فال گرفتن را آغاز می کنند.
نکته جالب آن است که این مراسم فال کوزه با شعرخوانی همراه می شود و هر کسی شعری که مرتبط با این رسم است و حالتی فالگونه دارد را می خواند و آن دختر دست در کوزه می کند و چیزی را از داخل کوزه بیرون می آورد.
هر شیئی که از کوزه بیرون بیاید صاحب آن با شعری که خوانده می شود، نیت خود را تعبیر می کند و نیک و بد را برای خود معلوم خواهد کرد. این عمل آنقدر تکرار می شود تا تمامی گیره و شانه ها از کوزه بیرون بیاید و اگر مفهوم و معنای شعر خوانده شده، خوب باشد، نیکی عمل و رسیدن به مقصود است و اگر معنای شعر مناسب نباشد، یعنی نیت صاحب فال خوب نیست و به مراد خود نمی رسد. البته اجرای این رسم بیشتر در بین ایرانیان باستان رایج بوده و اکنون نیز زرتشتیان عقیده بسیاری بر اجرای فال کوزه دارند.
از دیگر برنامه های پیشواز از سال نو در یزد، پختن آش رشته است. زنان هر کوی و برزن با تهیه ملزومات آش رشته گردهم می آمدند و سبزی آش را پاک می کردند و با تقسیم وظایف هرکسی کاری را برای پختن آش انجام می داد تا عصر که این اش پخته می شد و در بین همسایگان توزیع می کردند. پختن این آش نیز به منظور طلب حاجت است و هرکسی که نذر داشته باشد آن را میپزد. البته پختن آش رشته نیز در جشن چهارشنبه سوری سابقه ای کهن دارد اما در گذشته این آش در جشن تیرگان هم پخته می شد.
از دیگر آیین های پیشواز نوروز ی یزدی ها را میتوان برگزاری جشن چهارشنبه سوری اعلام کرد که در سراسر ایران با تغییراتی برگزار می شود و در هر شهر و قومی رسوم خاصی برای این روز دارند. از آیین های ۴ شنبه سوری یزدی ها میتوان به : کوزه شکستن، توزیع آجیل مشکل گشا به نام لرک (هفت مغز) و جمع شدن دور آتش و خواندن شهر “زردی من از تو، سرخی تو از من” یا “سرخی تو به روی من، زردی من به جون دشمنانم” که به معنی دوری از ناخوشی ها و استقبال از سلامتی است، اشاره کرد.
مراسم پنجه بزرگ یزدی ها
در نزد یزدی ها، ۱۰ روز مانده به نوروز، پنجه کوچک و ۱۰ روز بعد از نوروز به پنجه بزرگ مشهور بود که در این ۱۰ روز مراسم های چهارشنبه سوری، کوزه شکستن، پختن آش رشته، پختن نان به خصوص نان‌های شیرین، آماده کردن سفره هفت سین، خانه تکانی و خریدن لباس نو انجام می شد. سفره‌هایی که در یزد برای انداختن سفره هفت سین استفاده می شد سفید رنگ بود و یا سفره‌های یزدی راه راه پهن می کردند و آن را نشانه خوشبختی می دانستند.
داخل سفره هم به غیر از هفت سین رایج و وجه تمثیلی آنها، در بین خانواده‌های یزدی، نقل بید مشک یزدی، فالوده یزدی و نان شیر را خانم‌های یزدی خودشان می پختند، داخل سفره قرار می دادند. همچنین گل بیدمشک را بر سر سفره هفت سین می گذاشتند چراکه معتقد بودند هر ماهی از سال متعلق به یک گل است و گل بیدمشک را متعلق به ماه نوروز می دانستند.
داخل ظرف بزرگ مسی چند عدد سیب، سکه، برگ های سبز به خصوص برگ مورد، یک عدد نارنج که برایشان ارزش زیادی داشت و مقدس بود قرار داده و سر سفره هفت سین می گذاشتند. البته زنان و مادران، لباس خاص یزدی‌ها یعنی مخمل و زری، شلواری از جنس ترمه یا جین که بافته یزد بود می پوشیدند و چارقد توری به سر می کردند. مشاهده زنان و مردان یزدی ها با لباس های سنتی در ایام نوروز به خصوص در ویژه برنامه های باستانی این شهر در فروردین ۹۷ میتواند گردشگران نوروزی را با مد و لباس سنتی این خطه تاریخی کشور آشنا کند.
یکی از سوغات پر طرفدار یزدی ها، قطاب حاج خلیفه علی رهبر است که سابقه ۲۰۰ ساله داردگل آرایی میدان امیر چخماق یزد که بزرگ ترین سفره هفت سین یزدی ها در آنجا برپا می شودنور پردازی زیبا شبانه در هتل ها و رستوران های یزدنوروز در هتل کهن کاشانه یزد
اگر به یزد رفتید، تصاویر نوروز گردی های خود را از امیر چخماق تا قطاب و باقلوا حاج خلیفه از طریق کانال های روزیاتو در شبکه های اجتماعی ارسال کنید. اداره کل گردشگری استان یزد پاسخگوی سوالات شما برای نوروز گردی هیجان انگیز در استان یزد است.
بدون نظر