همه چیز درباره ماموگرافی؛ از کاربردها و خطرات تا آمادگی های لازم

ماموگرافی یا ماموگرام نوعی عکسبرداری ایکس ری از پستان ها است. از این ابزار تصویربرداری برای تشخیص سرطان سینه استفاده می شود. ماموگرافی در کنار معاینات پزشکی منظم و همینطور معاینات شخصی پستان ها، نقشی کلیدی در تشخیص زودهنگام سرطان سینه دارد. در ادامه به کاربردها، خطرات، نحوه ی انجام آزمایش و آمادگی های لازم برای آن می پردازیم.

ماموگرافی چه کاربردی دارد؟

ماموگرافی بهترین روش عکسبرداری برای تشخیص نشانه های اولیه ی سرطان سینه است. تشخیص زودهنگام تأثیر بسیار زیادی در نتیجه بخش بودن درمان سرطان دارد.

سرطان سینه یکی از مهم ترین عوامل مرگ و میر زنان در سراسر دنیا است. البته این سرطان مختص به زنان نیست و مردان هم به سرطان سینه مبتلا می شوند اما این بیماری در مقایسه با زنان، شیوع کمتری در مردان دارد. با این حال سالانه هزاران مردان و میلیون ها زن در سراسر دنیا به این بیماری مبتلا می شوند.

بعضی کارشناسان توصیه می کنند زنان ۴۰ ساله و بالاتر، یک تا دو سال در میان آزمایش ماموگرافی بدهند. انجمن سرطان امریکا آزمایش منظم را از سن ۴۵ سال توصیه می کند. اگر سابقه ی ابتلا به سرطان سینه در شما یا خانواده ی شما وجود داشته باشد، احتمالا توصیه ی پزشک تان شروع زودتر و انجام بیشتر ماموگرافی یا استفاده از دیگر ابزارهای تشخیصی خواهد بود.

اگر تجویز پزشک تان آزمایش منظم ماموگرافی برای بررسی سرطان یا تغییرات رخ داده باشد، به آن ماموگرافی غربالگری می گویند. ماموگرافی غربالگری به طور منظم و برای تشخیص سرطان در زنانی انجام می شود که نشانه های آشکار سرطان سینه را دارند. در این روش، از هر یک از پستان ها چندین تصویر ایکس ری تهیه می شود.

اگر در پستان هایتان برآمدگی وجود داشته باشد یا هر نشانه ی دیگری از سرطان سینه را داشته باشید، تجویز پزشک ماموگرافی تشخیصی خواهد بود. ماموگرافی تشخیصی به دلیل وجود نشانه های مشکوک به سرطان انجام می شود. برای کسانی هم که عمل ایمپلنت سینه داشته اند احتمالا ماموگرافی تشخیصی تجویز می شود.

ماموگرافی های تشخیصی طولانی تر از ماموگرافی های غربالگری هستند و معمولا در آن ها از اشعه ی ایکس بیشتری استفاده می شود تا از زوایای مختلف پستان ها تصویر تهیه شود.

چطور خود را برای ماموگرافی آماده کنیم؟

در روز انجام آزمایش باید مواردی را حتماً رعایت کنید. از دئودورانت، پودر بدن و عطر استفاده نکنید. هیچ نوع پماد یا کرمی به پستان ها یا زیربغل تان نزنید. این مواد می توانند تصاویر آزمایش را مخدوش کنند یا در عکس ها شبیه به رسوبات کلسیم به نظر برسند و پزشک را در تشخیص دچار اشتباه کنند، به همین دلیل به هیچ وجه نباید از آن ها استفاده کنید.

اگر باردار یا در دوران شیردهی هستید، این مسأله را حتما قبل از آزمایش به رادیولوژیست اطلاع دهید. در مجموع، به دلیل استفاده از اشعه ی ایکس در شیوه ی ماموگرافی، انجام این آزمایش در این دوره ها امکان پذیر نیست، اما در صورت لزوم، پزشک تان می تواند دیگر روش های عکسبرداری مثل سونوگرافی را برای شما تجویز کند.

آیا ماموگرافی درد دارد؟

هر کسی تجربه ی متفاوتی از ماموگرافی دارد. بعضی زنان در طول آزمایش احساس درد می کنند و بعضی دیگر اصلا چیزی حس نمی کنند.

بیشتر زنان در حین تصویربرداری کمی احساس ناراحتی می کنند. فشاری که دستگاه عکسبرداری به سینه ها وارد می کند می تواند باعث درد یا اذیت شود که البته این مسأله کاملا طبیعی است. اما این بخش از آزمایش تنها چند دقیقه طول می کشد. با این حال، بعضی زنان در طول آزمایش درد خیلی زیادی احساس می کنند. این درد به عوامل مختلفی بستگی دارد: سایز پستان ها، مدت زمان آزمایش با توجه به دوره ی قاعدگی شما و مهارت تکنسین آزمایش.

در مجموع بهتر است قبل از آزمایش یک قرص مسکن مثل آسپرین یا ایبوپروفن بخورید تا ریسک احساس درد در حین آزمایش کمتر شود. این کار به کاهش دردهای بعد از آزمایش هم کمک می کند.

ماموگرافی چطور انجام می شود؟

ابتدا لباس های بالاتنه و هر گونه زیورآلاتی مثل گردنبند را در می آورید. سپس احتمالا تکنسین برچسب های مخصوصی را روی خال ها و لکه های پستان هایتان می چسباند تا در تصاویر به شکل توده ثبت نشوند و بعد از آن یک روپوش به شما می دهد که از جلو گره می خورد. بسته به نوع دستگاه، آزمایش را نشسته یا ایستاده سپری می کنید.

هر یک از پستان ها روی یک صفحه ی عکسبرداری قرار می گیرند و یک کامپرسور پستان ها را فشرده می کند تا بافت آن ها مسطح شود. با این کار تصویر واضح تری از پستان ها به دست می آید. برای هر عکس احتمالا باید نفس خود را در سینه حبس کنید.

در طول آزمایش، پزشک تان تصاویر به دست آمده را مرور می کند. ممکن است به خواست او تصاویر بیشتری گرفته شود تا اگر بخش هایی واضح نیستند یا نیز به توجه بیشتر دارند، از همه ی زوایای آن ها عکسبرداری شود. این مسأله اغلب اتفاق می افتد و نباید باعث نگرانی یا ناراحتی شما شود.

آیا بعد از ماموگرافی احساس درد خواهیم کرد؟

بعضی زنان بعد از ماموگرافی احساس درد می کنند اما این درد بیشتر از دردی نیست که حین آزمایش احساس می کنید. میزان درد یا حساس شدن پستان ها بعد از ماموگرافی به مهارت تکنسین، فرم پستان ها و آستانه ی تحمل شما بستگی دارد. با این حال، بیشتر زنان اصلا هیچ دردی احساس نمی کنند.

در مجموع، شاید بد نباشد در ساعات بعد از ماموگرافی، به جای سوتین های فنری، از سوتین های ورزشی ساده استفاده کنید که راحت تر هستند.

ماموگرافی چه خطراتی دارد؟

در ماموگرافی مانند هر نوع دیگری از عکسبرداری ایکس ری، در معرض مقدار بسیار کمی اشعه قرار می گیرید. با این حال، این قرارگیری ریسک بسیار پایینی دارد. اگر زنی در دوران بارداری مجبور به انجام ماموگرافی باشد، معمولا در طول آزمایش یک پیش بند سربی به تن می کند.

بعد از ماموگرافی

عکس های به دست آمده از ماموگرافی می توانند به تشخیص رسوبات کلسیم در پستان ها کمک کنند. بیشتر این رسوبات نشانه ی سرطان نیستند. این آزمایش همچنین به تشخیص کیست ها کمک می کند. این کیست ها در حقیقت کیسه هایی مملوء از مایعات هستند که معمولا موقتی هستند و گاهی در دوره ی قاعدگی زنان به وجود می آیند. علاوه بر این ها، از ماموگرافی برای شناسایی توده های سرطانی و غیر سرطانی استفاده می شود.

نتیجه ی آزمایش ظرف ۳۰ روز آماده خواهد شد و پزشک تان بعد از بررسی تصاویر به دست آمده از آزمایش، در مورد مراحل بعدی درمان تصمیم گیری خواهد کرد. اگر نکته ی غیر طبیعی ای در عکس های شما وجود داشته باشد، احتمالا پزشک تان یک ماموگرافی دیگر یا آزمایشات دیگری برایتان تجویز می کند.

۱۰ کاری که قبل از مراجعه به پزشک و آزمایشات پزشکی هرگز نباید انجام داد