تراژدی بیسوادی مدرن و فرهنگ عامه: چرا و چگونه؟

تراژدی بیسوادی مدرن و فرهنگ عامه: چرا و چگونه؟

سواد، شعور و آگاهی، الزاما از مسیر مدرسه و دانشگاه کسب نمی‌شود. کسب معرفت، خود نیاز به معرفت دارد. یعنی فرد باید به این درجه از آگاهی برسد که به سمت کسب معرفت حرکت کند. هیچ معرفتی، تصادفی خلق نمی شود و محصول ارث پدری نیست. معرفت به هیچ کس به ارث نرسیده است. همان طور که سواد، محصول خواست و طلب است و نه میراث گذشتگان. ملت با سواد، ملتی است که راهبری آن آسان است.

ملت بی سواد، زاده نمی شود، ساخته می شود. در عصر امروز، بسیاری از انسان ها تا کلاس ۹، درس می‌خوانند. تا کلاس ۱۲، درس می‌خوانند و حکومت ها تلاش می کنند تا شهروندان، حداقل سواد خواندن و نوشتن و مطالعه ساده را داشته باشند. شما نیاز دارید که برای امرار معاش و زندگی بهتر، به دانشگاه رفته و درس بخوانید و مدرک بگیرید و از صدقه سر این مدرک، وارد کسب و کاری شوید. گر چه این روزها، پول و شهرت و اعتبار، از مسیر دانشگاه نمی‌گذرد و این را بیل گیتس و هوندا و خیلی های دیگر، به ما آموختند.

خیلی ها دانشگاه می روند اما نه معرفتی پیدا می کنند و نه سوادی. خیلی ها کارشناس ارشد و دکترا در چند رشته می شوند اما در نهایت، فرقی بین آن ها و بیسوادهای فلان قریه پشت فلان کوه در فلان منطقه نیست که نه استادی دیدند و نه معلمی و تنها آموزگارشان، مثنوی معنوی و کلام سعدی شیرازی بود و لاغیر.

خیلی ها دانشگاه می روند و متخصص می شوند اما دقایقی  و ساعاتی و چند روز بیش تر نمی توان آن ها را تحمل کرد. نه اخلاق دارند و نه  مکتب و نه روش و منش و نه صداقت. پس، ملت بی سواد، زاده نمی شود، ساخته می شود و دانشگاه و مدرسه هم در این مسیر، نه شرط لازم است و نه شرط کافی .

بی سوادی و بی شعوری، ربطی به معلومات و تحصیلات ندارد. شما فوق تخصص های زیادی در زندگی خود دیده اید که پول های مچاله شده از مریض را می گیرد و در جیب می‌گذارد و از ترس منشی، نه دخلی دارد و از ترس مالیات، نه دستگاه کارتخوانی! او با مالیات ملت، پزشک شده و اکنون، بیمار سازی می‌کند و بخشی از مافیای پزشکی روزگار ما است که مدیون ماست و بر ما فخر می فروشد . . .

بی سوادی و جهالت و حماقت، به نوع مدرک تحصیلی شما ارتباط ندارد. سواد، الزاما از پشت میزهای مدرسه و دانشگاه حاصل نمی شود. چه  بسیار بیسواد ها یا کم سوادهای آکادمیک که معلم اخلاق و راهبر پر نفوذ جوامع با سواد شده اند و تاثیر گذاری آن ها، تاریخ ساز بوده است.

بی سوادی مدرن، مصداق های فراوانی دارد. بیسوادی مدرن یعنی این که شما با حکومت مشکل دارید، از برق عمومی، برای روشن کردن فضای هیات های مذهبی و باغ و کاشانه خود در جایی که کنترل خاصی ندارد، استفاده کنید. بیسوادی مدرن یعنی این که در روزگار کم آبی، آسفالت روبروی درب خانه خود را با آب تصفیه شده یارانه‌ای، شستشو دهید!

بیسوادی مدرن یعنی شبکه های اجتماعی را که باز می کنید، همه صفحات پر باشد از روزمرگی های مسخره آدم معروف ها، قضاوت های بی سر و ته مردم، توهین های قومی و نژادی شرم آور به عرب و عجم و غربی، مسخره بازی معروف نما ها، عکس و ویدیو دختران و پسرانی که سقف آرزوهایشان، تیک آبی اینستاگرام و تبدیل شدن به شاخ های اینستاگرام است.

اینها بخشی از بیسوادی مدرن در سبک زندگی دیجیتالی مردمان روزگار ما است که خوابش کم شده و تاب آوریش کاهش یافته و اگر استوری و پست نگذارد، خوابش نمی برد.

در این فضای بلبشوی مدرن دیجیتالی، نه از مطالب علمی خبری است و نه چهار کلام حرف حساب. بی سوادی یعنی در صفحه اینستاگرام بعضی ها که می روی، کلکسیون پست های انرژی منفی ببینی. از دختر ۱۲ ساله تا مرد ۷۹ ساله! فرقی نمی کند متولد نیویورک است یا بچه دروازه غار تهران! اگر ایرانی باشد، به فارگلیسی یا انگلیسی با غلط املایی، جمله ای نوشته که مفهومش را خودش هم نمی داند. فقط می‌داند که باید در bio این گونه مفهومی بنویسد و بگوید karma!

Bio بعضی ها را که نگاه می‌کنی، مغز پر آشوبی را روایت می‌کند که جای تامل است. جایی نوشته: من همینم! خواستی برو. نخواستی بمون! به بهشت نمی روم اگر مادرم آنجا نباشد! کمی آن طرف تر، مادرت از بی  توجهی ات بغض کرده باشد! ……

حتما ببینید: جامعه شناسی خودمانی شاخ های اینستاگرام ایرانیان

بیسوادی مدرن
اکسپرسیونیسم نمایشی سحر تبر

در بیو و پست های  اینستاگرامی خیلی ها، همان ادبیات پشت وانتی را می‌توان در رنگ و لعاب دیجیتالی دنبال کرد. به زور هشتگ های با ربط و بی ربط، به دنبال دیده شدن بیشتر هستند. بیماری دیده شدن و خود زشت پنداری،‌ مصادق بی سوادی مدرن است و افیون جامعه امروز ایران که آخرین نسل های یک جامعه استبداد زده جهان سومی محسوب می شود.

بیسوادی مدرن یعنی در شهرت، یک خارجی هم  قدم نزده باشد اما ویترین مغازه هایش، مملو از OFF و DISCOUNT و AUCTION و COMING SOON باشد! از آن ها که می‌پرسی چرا، می‌گویند خوشگل تر است! وقتی می‌گویی چرا در لندن و پاریس و استکهلم، ویترین ها به زبان فارسی نیست، همچون بچه ای ۲ ساله، فقط نگاهت می کنند . . .

بیسوادی مدرن یعنی وقتی کافه و  رستوران می روی، منوها به انگلیسی باشد. بیسوادی یعنی مسیر تمام لباس  فروشی ها و آمار همه مزون های شهر و کافه های سلبریتی ها و زن و بچه آن ها را بدانی، اما گذرت به کتابفروشی شهر نیفتاده باشد. بیسوادی مدرن، فرهنگ ناب ایران زمین را تهدید می کند.

عجب عالمی دارد «بی‌شعوری» . . .به راستی چرا ابزارهای مدرن در ایران به شکل‌گیری هویت مدرن نمی‌انجامند؟

گوسفندان جهان جمله کچل گردیدند                 پشم سگ مایه دکان نماد مالی شد

حتما بخوانید: چرا از زبان فارسی متنفر هستیم؟

مطالب دیگر از همین نویسنده
مشاهده بیشتر
۹ نظر

ورود

  • بابک آبان ۲۶, ۱۳۹۸

    با سلام و درورد خدمت جناب زمانی عزیز،مقالاتتون روشن گر و آگاهی بخش اند منتها مشکلی که داریم جامعه ای مذهبی -مدرنیته که هر از هیچکدام کامل نیستیم و موجبات جهل و خرافات و لاکچری بازیهای امروزی را شده اند که به نظرم بعید است با رواج شبکه های اجتماعی و به قول جنابعالی بیسوادی مدرن بتوان ملتی را بیدار کرد.با تشکر و سپاس بی کران

  • بابک سورن آبان ۲۶, ۱۳۹۸

    بسیار زیبا گفتید. ما مردمی کاملا تو خالی هستیم با زندگی نمایشی. نمیتونیم خودمون باشیم چون از درون خالی هستیم.تعریفی از خودمون نداریم نه شرق زده و نه غرب زده ایم در حقیقت بی هویت هستیم که ما رو وادار میکنه تلاش پوچی برای اثبات خودمون به دیگران داشته باشیم.

    پوچی آزار دهنده ای که مارو از نگاه کردن به آینه میترسونه و تشویقمون می کنه با گریمی از دروغ بر چهره، خودمون رو چیزی که نیستیم جا بزنیم.

    ما محصول نظام آموزشی فقیر و سرکوبگریم که اجازه نمیده به شناخت درستی از خودمون و توانایی هامون برسیم.نظام آموزشی که به ما نشون میده علم و دانش کارایی چندانی در زندگیه ما نداره و کتاب خوندن،پرسش گری و کسب دانش رو برامون کاری بی فایده و کم اهمیت جلوه میده.

    برتراند راسل جمله زیبایی داره که میگه:”انسان ها نادان به دنیا می آیند نه احمق.آنها توسط آموزش اشتباه،احمق می شوند”

  • مهدی آبان ۲۶, ۱۳۹۸

    امان از جهل

  • unknow آبان ۲۷, ۱۳۹۸

    سلام

    دمتون گرم اونقدری کوبنده نوشتین که خندم گرفتم البته به مقالتون نه، به اونایی که اینجوری هستن و مقالتون می خونن
    توی هر جامعه ای که هرکسی به فکر خودش باشه اون جامعه میشه مثله جامعه ایران
    و این هم تقصیر مردم نیست تقصیر افراد حاکم بر جامعه هست کسایی که کشورو اداره می کنن که یکیشم همین نظام آموزشی هست
    همه افرادی که توی این کشور حکومت می کنن چه اونایی که جایگاهشون ثابت هست و چه اونایی که هر چند سال با انتخابات عوض میشن
    همشون به فکر منافع خودشون و خانوادشون و نهادشون هستند و براشون مهم نیست سره بقیه و حتی مردم چی میاد واسشون مهم نیست که ثروتی که جمع میشه و میره توی جیبشون (بجای اینکه باهاش کشورو ادامه کنن می ذارن توی جیب خودشون) چه اتفاقایی یا از چه راهایی این ثروت که بیتل مال هست جمع شده
    یقه ی هرکدومشون هم بگیریم میگه ما که انقدر برداشتیم با توجه به مسئولیتمون (که انجامش هم نمیدن رشوه هایی هم که از هم میگیرنُ نمیگن) و براشون مهم نیست اون یا اون یا به عبارت دیگه بعدی و بعدی چقدر برداشتن از بیتل مال
    و هیچ کدوم به کاری که دیگری انجام میده اهمیت نمیده
    مثلا نهادی که وظیفش سالم و صاف نگه داشتن آسفالتا و تمیز نگه داشتن شهر در برابر هرچی حتی حوادث که هرساله کلی پول از بیتل مال بهشون داده میشه که به وظیفشون عمل کنن ولی هیچ کاری انجام نمیدن و همشو می ذارن جیبشون و مثلا خیلی از جاده تا الان دست نخوردن و داغونن
    واسه هیچ کدوم از نهادهای دیگه اهمیتی نداره حتی دولت یا بالاتر که نمی تونم نام ببرم(اشاره در این حد هموناا که جاشون ثابت هست) همشون میگن اینا وظیفه ما نیست به ما ربطی نداره برید به اون شهرداری بگید که انتخاب کردید درحالی که مشکل از خوده شهردار هست و اگر بلفرض مقصر شهردار هم نباشه و بی خبر باشه باز شهردار هم میگه به من ربطی نداره من که اونارو استخدام نکردم برید به خودشون یا رئیسشون بگید و این داستان برای شخص شکایت کننده ادامه داره و همینطور می چرخه دور خودش و اگرم بلفرض(جزئ محالات) به شخص مقصر مورد نظر رسید از اونجایی که همه گفتن به من ربطی نداره پس لازم نیست این شخص مقصر از کسی بترسه و کلی هم مایه داره و راحت شخص شاکیُ زمین میزنه چون بالاتر از خودشو راحت با رشوه ساکت می کنه چون همشون فقط جیب خودشون براشون مهم هست و پول از هر راهی به دستشون برسه قبول می کنن
    (یاد سریال گاتهان افتادم که کابلپات به دزدهای که از نظرش حرفه ای هستند مجوز دزدی و حتی قتل هم میده و کلا اجازه هرکاریُ بهشون میده فقط در ازاش میگه در ازای هر دزدی که انجام میدید باید درصدیشو به من بدید(که همون معنای رشورو میده)) همین بنظرم توی ایران برقرار هست فقط رسوا نیست مثله توی سریال گاتهام
    بنظر من اول بی پولی و زیاد سخت شدن زندگی و دوم نظام آموزش و پروش هست، که باعث شده جامعه به این روز بیوفته
    این سحر تبر بدبختُ هم ول کنید دیگه واسه مثال از تصاویرش یا نامش استفاده نکنید . می دونم که نمی تونید از تصاویر اصلی هیولاها(بی مغز بی سواد و بیشعور های اصلی) استفاده کنید ولی انقدر به اینا گیر ندین یک بار کافیه

  • عباس عمادی آبان ۲۳, ۱۴۰۰

    ■ درود جناب زمانی ، بسی لذت بردم از نبشتار شما که اینقدر دغدغه مند هستید و بسی رنج بردم از اینکه نزدیک به ۷۰ یا ۸۰ درصد مردم ما اینطور اند.
    هر موقع کلمات انگلیسی را در گویش و متون جایی می شنوم و می بینم ، حالم بد میشه ، چرا اخه ، ما که معادل آنها را در زبانمان داریم، چرا کسی یا نهادی نیست که اینها را سازمان دهی بکند، چرا کسی نیست بگوید که چرا عنوان شرکتهای غذایی و صنعتی از لغات خارجی و بیگانه استفاده می کنند. این خود تحقیری بزرگیست که خودمان بر خودمان تحمیل می کنیم به اسم پیشرفت و تجدد.
    کلمات زیادی را در سخنان روزمره پیدا کردم که بیانه اند و ما به جای آن معادل داریم، حال چه ریشه پارسی داشته باشه یا ریشه عربی .
    به عنوان مثال چند تایی رو اینجا می گذارم:

    آتلیه … Atelier … کارگاه هنری
    آلبوم … Album … مجموعه
    آلرژی … Allergic … حساسیت – به چیزی
    آف … Off … در خرید: تخفیف
    آنلاین … Online … برخط
    آفلاین … Offline … زیرخط
    آن تایم … On Time … سروقت

    کلمات زیادی پیدا کردم به مرور زمان که مردم ما ناآگانه از آنها استفاده می کنند.

    ■ یک نکته آقای زمانی عزیز ” ما ایرانی ها کلمه عجم را برای خودمان به کار می بریم و این کاملن اشتباه و از سویی خود تحقیری است، عرب ها کسانی که به عربی فصیح نتوانند سخن بگویند را می گویند عجم در لغت به معنی ” گُنگ ” ، حال خواه ایرانی باشد و یا هر کشوری دیگه، اما متاسفانه مردم ما برداشتشان از عجم خودشان است متاسفانه؛ در حالی که مردم ما از قوم پارس هستند و پارسی زبان . ” چون کلمه “ف” در عربی وجود ندارد ” پ ” به ” ف ” تغییر کرده و فارسی گشته.

    اینقدر دغدغه دارم مفصل که در این متن نمی گنجد.
    کاش روزی برسد که مردم ما آگاه شوند و فقط به منافع خود فکر نکنیم و منافع دیگر هموطنان و آلبته آیندگان را هم در نظر بگیریم و به همدیگه احترام بگذرایم
    به حقوق یکدیگر احترام بگذاریم، فرهنگ اجتماعی را بفهمیم و با یکدیگر تعامل سازنده داشته باشیم. نه اینکه سعی کنیم در کسب درآمد از یکدیگر دزدی کنیم.

    ■ برای اینکه انسان خوبی باشیم، نیازی نیست شبانه روز نماز بخوانیم و سرمان در قرآن باشد بدون اینکه به اصل آفرینشمان پی برده باشیم.

    انسانیت دین بزرگیست که بیشتر انسانها از آن بی بهره اند.

  • کوروش اردیبهشت ۱۱, ۱۴۰۱

    بله متاسفانه جامعه کاریکاتوریه