هر آنچه باید درباره «تب کریمه کنگو» بدانید

با آغاز فصل گرما، اخبار مربوط به «تب خونریزی دهنده کریمه کنگو» در ایران دوباره تیتر اصلی بسیاری از رسانه ها و خبرگزاری ها را تشکیل داده است. حمله تب کشنده کریمه کنگو این بار به دامداران زاهدان رسیده است.

به گفته معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان: عدم رعایت بهداشت فردی و اصول ایمنی عامل ابتلای ۵ نفر از دامداران شهرک دامداران زاهدان به تب کریمه کنگو (CCHF) شده است.

سید مهدی طباطبایی معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی زاهدان با اشاره به اینکه عامل اصلی ابتلای به تب کریمه کنگو ترشحات بدنی حیوان و کنه‌های آلوده به بیماری است افزود: بالغ بر ۸ هزار دام شیر ده در شهرک دامداران زاهدان در حوالی محیط‌های مسکونی نگهداری می‌شود که اگر دامداران عزیز موارد ایمنی و حفاظت فردی و بهداشتی را در مواجهه با دام‌ها رعایت نکنند از جهت انتقال بیماری‌های مشترک بین انسان و دام تهدیدی برای سلامت شهروندان است.

همچنین لازم به یادآوری است فعالیت کنه‌های ناقل در سال ۹۸ در استان سیستان وبلوچستان بیشتر شده است که مداخلات پیشگیرانه سازمان دامپزشکی در حال اجراست.

«تب خونریزی دهنده کریمه کنگو»،  در سال ۱۳۹۶ در ایران دست‌کم ۲۸ نفر را مبتلا کرد. اگرچه این بیماری در کشور جدید نیست و در سال های اخیر در فصول گرم سال وجود داشته و تعدادی به آن مبتلا شده‌اند، اما در این میان برخی به علت تاخیر در اقدام به درمان جان خود را از دست داده‌اند.

به گزارش متخصصان بیماری های عفونی، میزان کشندگی تب کریمه کنگو، بدون مداخله درمانی ۳۰ تا ۵۰ درصد است.

عامل بیماری و طریقه انتقال تب کریمه کنگو چیست؟

این یک بیماری ویروسی است که نوعی کنه ی سخت، مخزن و ناقل آن است و جزو بیماری های مشترک انسان و دام محسوب می شود. این ویروس می‌ تواند بسیاری از حیوانات اهلی و وحشی را مبتلا کند. انسان هم در صورت تماس با حیوان مبتلا یا کنه آلوده به ویروس ممکن است، دچار آن گردد. البته از طریق انسان به انسان نیز قابل انتقال است.

بد نیست بدانید که پرندگان، بجز شترمرغ در مقابل این ویروس مقاوم هستند.

از آنجا که تماس با دام آلوده، گوشت و خون آن و نیز مصرف گوشت آلوده می‌ تواند موجب انتقال این بیماری شود، سازمان بهداشت کشور تاکید دارد که افراد به طور جدی از خرید گوشت از مراکز غیرمعتبر خودداری کرده و حتما هنگام تماس با دام رعایت موارد ایمنی و بهداشتی را داشته باشند.

علائم تب کریمه کنگو در انسان چیست؟

شیوع این بیماری بیشتر در فصل گرم سال، یعنی همزمان با فصل فعالیت کنه است. علائم بیماری در انسان شامل سردرد، تب شدید، کمردرد، درد مفاصل و عضلات، دل درد، اسهال، استفراغ، قرمزی چشم و سرخی گونه، خونریزی زیرجلدی، خون دماغ، خلط خونی یا استفراغ خونی و حتی احساس افسردگی است.

علائم بیماری یک تا سه روز پس از نیش کنه آلوده یا پنج تا شش روز بعد از تماس با حیوان آلوده ایجاد می‌ شود. بعد از چند روز، بیماری وارد مرحله خونریزی می‌ شود.

خونریزی خطر اصلی برای بیمار است و موارد منجر به مرگ اکثرا به دلیلی خونریزی‌ های شدید داخلی صورت می پذیرند.

آیا تب کریمه کنگو درمان دارد؟

متاسفانه هنوز هیچ نوع واکسن معتبر برای پیشگیری وجود ندارد. اما خوشبختانه درمان موثری برای تب کریمه کنگو وجود دارد که چنانچه فرد به موقع جهت درمان اقدام کند، می‌توان بیماری را درمان کرد.

تعدادی از متخصصان بیماری‌ های عفونی و تب‌دار داخلی با تاکید بر اینکه همواره پیشگیری مقدم بر درمان است، بیان داشته اند که افراد می توانند با رعایت نکات ساده‌ ای از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنند. از جمله باید به پرهیز از خرید گوشت از مراکز غیر معتبر و نگهداری از گوشت خریداری شده به مدت ۲۴ ساعت در یخچال اشاره کرد. زیرا سرما می تواند موجب کشته شدن ویروس های احتمالی بشود.

همچنین توصیه می شود که دامداران حتی المقدور از تماس مستقیم با دام اجتناب کرده و حتما از دستکش، ماسک و عینک استفاد کنند و از کندن کنه روی بدن دام جهت تیمار حیوان جدا خودداری کنند.

بد نیست یادآوری کنیم که در صورت تشخیص زود هنگام ویروس تب کریمه کنگو، احتمال مرگ در بیمار به ۱۰ درصد کاهش می‌ یابد. این در حالی است که در صورت عدم توجه به علائم بیماری و کوتاهی در درمان به موقع، احتمال مرگ در بیمار تا ۵۰ درصد افزایش خواهد یافت.

نحوه دفن مبتلایان به تب کریمه کنگو چگونه است؟

ویروس تب کریمه کنگو تا ۲۴ ساعت قابلیت انتقال از بدن فرد متوفی به افراد دیگر را دارد و باتوجه به انتقال سریع بیماری از طریق مخاط، ترشح و خون متوفی به افراد دیگر، بیماران فوتی با رعایت شرایط بهداشتی، در کاورهای مخصوص و پلمپ شده، توسط افراد مجهز به لباس‌های مخصوص دفن می‌ شوند.

گفتنی است به علت خطر ابتلا، بدن این بیماران بدون غسل و کفن به خاک سپرده می‌ شود.

اجساد بیماران ناقل تب کریمه کنگو در زمان خاک سپاری، توسط آهک پوشانده می شوند تا از احتمال شیوع بیماری در محل دفن جلوگیری شود.

چه کنیم تا به تب خونریزی دهنده و کشنده کریمه کنگو مبتلا نشویم؟

• با توجه به گرم شدن هوا و افزایش احتمال شیوع این بیماری، ضروری است مصرف کنندگان از کشتار غیرمجاز دام و یا خرید گوشت از قصاب های خانگی و یا تهیه گوشت فاقد مهر و لیبل بهداشتی دامپزشکی خودداری کنند.
• با توجه به اینکه تماس انسان با خون و بافت های آلوده ی دام می تواند برای انسان بیماری زا باشد لازم است در صورت مواجه با گوشت تازه ( به صورت گرم ) حتما گوشت و آلایش خوراکی (کبد،جگر، قلوه) را پیش از مصرف، حداقل به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت در یخچال نگهداری کنند.
• می بایست حتی الامکان هنگام خرد کردن گوشت و آلایش خوراکی از دستکش استفاده شود.
• افرادی که با دام سر و کار دارند هنگام کار از وسایل محافظت فردی از قبیل دستکش، ماسک، چکمه و لباس کار مناسب و عینک استفاده و بعد از انجام کار روزانه دست ها، وسایل و البسه کار را شستشو و ضدعفونی کنند.
• افراد شاغل در دامداری ها و کشتارگاه ها پیش از آغاز کار می بایست از نبود خراش و جراحت پوستی اطمینان حاصل و از تماس مخاطی بدن با خون و ترشحات دام کشتاری خودداری کنند.
• در صورت ایجاد هرگونه زخم یا جراحت جلدی در حین کشتار و یا بروز علائم بیماری هرچه سریعتر باید به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه شود.

وجه تسمیه تب کریمه کنگو

این بیماری نخستین بار در سال ۱۹۴۴ در کریمه کشف شده و نام «تب خونریزی دهنده» به آن داده شد. چندین سال بعد مشخص گشت که پاتوژن ایجاد کننده تب خونریزی دهنده کریمه کنگو مشابه همان بیماری است که در سال ۱۹۵۶ در کنگو مشاهده شده بود. همین ارتباط باعث شد تا نام «تب خونریزی دهنده کریمه کنگو» را برای این بیماری انتخاب کنند که به اختصار CCHF نامیده می شود.