۱۹۶۶؛ طوفان زرد، اوزه‌بیو و تحریم آفریقا

آفریقا، آسیا و اقیانوسیه تنها یک سهمیه در آن مسابقات داشتند

جام جهانی ۱۹۶۶ تنها مورد از این رقابت‌های جهانی است که کل یک قاره آن را تحریم کرده است. البته این جام به خاطر قهرمانی تیم انگلستان و پیروزی بر تیم آلمان در فینال با یک گل بحث برانگیز و همینطور به خاطر درخشش تیم ملی کره شمالی و “اوزه بیو” شهرت دارد. اما ماجرای کمتر شناخته شده تحریم این جام جهانی بزرگترین رقابت فوتبال جهان را دگرگون کرد.

“گوردون بنکس”٬ دروازه بان تیم انگلستان و قهرمان جام جهانی ۱۹۶۶ زمانی “اوسی کوفی”، یکی از بازیکنان تیم ملی غنا را فوتبالیستی در حد “جورج بست” افسانه‌ای توصیف کرده بود. با توجه به اینکه “گوردون بنکس” یکی از بهترین فوتبالیست های دوران خود بود این توصیف را نباید دست کم گرفت.

اما تقریبا شکی نیست که کسی “اوسی کوفی” را نمی شناسد. او در دو مسابقه باشگاهی دوستانه چهار بار دروازه “گوردون بنکس” را گشود.

دلیلش این است که “اوسی کوفی” که به او “ارکستر سمفونی یک نفره” و یا “دریبل زن جادویی” لقب داده بودند، هیچگاه شانس آن را پیدا نکرد تا در جام جهانی بازی کند. او به خاطر تحریم جام جهانی ۱۹۶۶ از سوی قاره آفریقا این شانس را از دست داد. در آن سالها تیم ملی غنا مشهور به “ستاره های سیاه” دو دوره متوالی سالهای ۱۹۶۳ و ۱۹۶۵ قهرمان آفریقا بود؛ اما ستاره های سیاه در اوج قدرت خود ناکام ماندند.

در ژانویه ۱۹۶۴ فیفا تصمیم گرفت که از ۱۶ سهمیه فینال جام جهانی ۱۰ تیم از اروپا از جمله انگلستان که میزان مسابقات بود، ۴ تیم از آمریکای لاتین و یک تیم از آمریکای مرکزی و ناحیه کارائیب به مسابقات راه یابند و در نتیجه آفریقا و آسیا و اقیانوسیه روی هم رفته فقط یک سهمیه داشتند.

سیاست و زمین فوتبال

کنفدارسیون فوتبال آفریقا که در سال ۱۹۵۷ تاسیس شد و مرکز آن در قاهره بود، در آن دوران تنها نهاد سراسری قاره آفریقا و اولین سازمان ورزش جهان بود که رژیم آفریقای جنوبی را به خاطر سیاست های نژادپرستانه در سال ۱۹۶۰ اخراج کرد.

فیفا نیزکه یک سال پس از کنفدارسیون فوتبال آفریقا عضویت کشور آفریقای جنوبی را تعلیق کرده بود، این کشور را در سال ۱۹۶۳ دوباره به عضویت پذیرفت چون آفریقای جنوبی وعده داده بود به جام جهانی ۱۹۶۶ یک تیم کاملا سفیدپوست و به جام بعدی در سال ۱۹۷۰ یک تیم کلا سیاهپوست اعزام خواهد کرد.

فیفا در مسابقات مقدماتی جام جهانی ۱۹۶۶ برای پرهیز از کشمکش های سیاسی تیم آفریقای جنوبی را در رقابت های گروهی آسیا و اقیانوسیه قرار دارد. ولی با توجه به اینکه هر دو قاره فقط یک سهمیه داشتند هنوز هم امکان داشت تیم آفریقای جنوبی در نهایت در برابر یک تیم آفریقایی دیگر قرار بگیرد.

بالاخره در ژوییه ۱۹۶۴ کنفدراسیون فوتبال آفریقا تصمیم گرفت اگر فیفا به این قاره یک سهمیه ندهد، جام جهانی ۱۹۶۶ را تحریم خواهد کرد. اما فیفا حاضر به عقب نشینی نبود. بنابراین در اکتبر ۱۹۶۴ همزمان با اقدامات موفقیت آمیز کنفدارسیون فوتبال آفریقا برای تعلیق مجدد عضویت آفریقای جنوبی، هر پانزده تیم فوتبال قاره آفریقا که واجد شرایط شرکت در رقابت های جهام جهانی بودند؛ این مسابقات را تحریم کردند.

طوفان زرد

یکی دیگر از حوادث جالب جام جهانی ۱۹۶۶ درخشش تیم ملی کره شمالی بود که با پیروزی ۹ بر ۲ بر تیم استرالیا راهی مرحله نهایی شد و با پیروزی خیره کننده ۳ بر صفر بر تیم ایتالیا به یک چهارم نهایی رسید و لقب طوفان زرد را از جانب رسانه ها به خود اختصاص داد. این تیم در مرحله بعدی در یک مسابقه فراموش نشدنی در برابر پرتغال با چهار گل “اوزه بیو” با نتیجه ۵ بر ۳ شکست خورد.

درخشش “اوزه بیو”، بازیکن سیاهپوست تیم ملی پرتغال گویای واقعیت نهفته ای بود. او و سه بازیکن دیگر تیم پرتغال که در جام جهانی ۱۹۶۶ به مقام سوم رسید، از جمله “ماریو کولونا”، کاپیتان تیم، متولد موزابیک بودند که در آن زمان هنوز مستعمره پرتغال بود.

در نتیجه تحریم مسابقات توسط کشورهای کوچک آفریقایی و آقای گل شدن “اوزه بیو” یک فوتبالیست آفریقایی تبار، باد تغییر در فیفا وزیدن گرفت. دو سال بعد از این ماجرا فیفا به اتفاق آرا تصمیم گرفت به آفریقا یک سهمیه بدهد و آسیا نیز صاحب سهمیه خود شد و تحریم نتیجه داد.