یک نوع از تئاتر در تهران روی صحنه می‌رود که به تئاتر آزاد معروف شده است. نوعی تئاتر خصوصی، مستقل و مردمی که بر پایه فروش بلیت و استقبال عمومی هزینه‌های رایج خود را تأمین می‌کند و سبکی مشابه نمایش‌های تخت حوضی دارد که بخشی از دیالوگ های آن بداهه است و در بسیاری جاها از خط قرمزهای معمول آثار نمایشی عبور می کند.
نمایش کمدی موزیکال… ۴۰ درصد تخفیف…هر شب قرعه کشی و اهداء جوایز ارزنده…این‌ها بخشی از تبلیغات گسترده تئاترهای آزاد است که بر برگه های کوچکی چاپ شده و در دستان رهگذران جای می‌گیرد. بازیگران با قیافه‌هایی خندان کنار نام تئاتر جای گرفته اند و گاه عکسی از کارگردان هم کنار تبلیغات گنجانده شده است. سرای محله، سالن آمفی تئاتر یک فرهنگسرا، سالن یک سینمای قدیمی یا سالن تئاتر یکی از پردیس های سینمایی مکان هایی برای اجرای این تئاترها هستند.
برخی نمایش های آزاد به بیان معضلات اجتماعی می پردازند اما دسته ای دیگر که کم هم نیستند تنها به هدف خنداندن مخاطب شکل گرفته و برای رسیدن به این هدف بعضا از شوخی های رکیک بهره می گیرند.
نام هایی تنها برای کنجکاوی مخاطب
اسم هایی که برای این تئاترها انتخاب می شود به گفته کارگردانان این نمایش ها برگرفته از موضوع آن است. حال نگاهی به اسم های این نمایش ها بیاندازیم. لات و شکلات، آقای زرنگ، اون خدا بیامرز، قلنج آبادی ها، دختر گاریچی، بوی ادکلن ام نرفته؟، پدر ناخوانده، مرحوم دو شلواره، خواستگار سمج، مانکن، عروسی عمه خانم، اجل معلق، دیوونه ام کردی…، باجناق های کله پوک، جن TV بخشی ازاین اسامی نشان می دهد با چه جنس کاری مواجه خواهید بود و برخی دیگر تنها راهی است برای جذب مخاطب.
فروشی به اندازه یک کبابی معروف
مهم ترین نکته درباره تئاترهای آزاد میزان فروش آن‌هاست. این نمایش‌ها فروش بالایی دارند به همین دلیل هر روز بر تعداد تئاترهای آزاد افزوده می شود. در حال حاضر از حدود هشتاد نمایشی که در تهران روی صحنه می روند ۲۰ نمایش متعلق به تئاتر آزاد است. نام کارگردان یکی از عوامل اصلی در فروش بالای تئاتر آزاد است. فردی چون بهزاد محمدی که با اجرای نمایش‌هایی چون «قهوه‌خانه زری خانم» اعتمادی میان تماشاگران به دست آورده به‌راحتی می تواند هر شب حدود هشتصد مخاطب را پای نمایش خود بنشاند.
در نتیجه سابقه اجرای تئاتر آزاد تاثیر بسیاری در فروش این سبک تئاتر دارد و برخی از نمایش های کارگردانان پرکار این عرصه یک تا سه سال به اجرای خود روی صحنه ادامه می دهد.
البته برخی گروه ها با ترکیب شو و تئاتر سعی در جذب مخاطب بیشتر برای اجرای خود دارند. در سال های اخیر استفاده از موسیقی در این نمایش ها افزایش یافته و بخش زیادی از زمان این نمایش ها به لب خوانی یکی از بازیگران و پخش موسیقی ضبط شده اختصاص دارد.
بهزاد محمدی که حدود یک سال است نمایش «زندگی شیشه ای» را روی صحنه دارد، درباره هدف تئاترهای آزاد می گوید: هدف این دست نمایش ها ایجاد یک فضای شاد و مفرح وهمچنین ایجاد انرژی بیشتر در سالن است. تماشاگر ایرانی این گونه نمایش ها را بیشتر می پسندد چون دنبال نصیحت و آموزش نیست. برای این که نمایش از جایی شروع و به نقطه ای ختم شود داستانی را فراهم می کنیم تا علاوه بر خنده گرفتن از مخاطب، روایتی را برای او تعریف کنیم. به عنوان مثال در نمایش «زندگی شیشه ای» ما خانواده هایی را که نگاه شان مادی است و ارزش های مالی برایشان اهمیت دارد، نشان می دهیم. در نهایت توصیه هایی می کنیم اما در صدد آموزش نیستیم چون وظیفه آموزشگاه ها است که مردم را آموزش دهند.»
او ادامه می دهد: «بیشتر نمایش‌های ما بالای یک سال روی صحنه می مانند. برخی نمایش ها حتی دو یا سه سال اجرا می شوند و این نشان می دهد که ما در تئاتر آزاد تبدیل به برند شده ایم. . ما برای ارائه کالای خوب به مخاطب زحمت زیادی کشیدیم و سال ها تلاش کردیم همان طور که یک کباب فروشی مرغوب طی چند سال شهرت می یابد و فروش خوبی به دست می آورد.»
ماهانه ۱۵۰ میلیون تومان اجاره سالن
محمدی با ابراز خرسندی از فعالیت گروه‌هایی خوب در حوزه تئاتر آزاد می افزاید: « متاسفانه برخی از این گروه‌ها برای این که مخاطبان خود را افزایش دهند اشتباهاتی می کنند که ناخواسته به ضررشان تمام می شود. در تبلیغات نمایشی زده پرفروش ترین تئاتر کمدی تهران در حالی که سالنش ۱۳۵ نفره است و چهل درصد هم تخفیف برای مخاطبان قائل شده است. مردم به تماشای این نمایش می روند و فکر می کنند اگر این پرفروش ترین نمایش است بقیه سالن های تئاتر آزاد حتما خالی هستند.»
او درباره میزان فروش تئاتر اخیرش توضیح می دهد: «ما هر ماه برای یک تئاتر دو ساعته در سالن اریکه ایرانیان ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان اجاره پرداخت می کنیم. این هزینه بالایی است اما من همیشه هزینه می کنم تا تماشاگر سطحش حفظ شود. سالن ما ۸۵۰ نفره است و تقریبا می توان گفت تمامی بلیت های این نمایش هر شب فروخته می شود در نتیجه ما هر شب ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان فروش داریم. البته بهتر است تنها فروش را نبینیم و به کارهای خیری که با این درآمدها انجام می شود هم توجه داشته باشیم. ما از ۱۹ تا پایان تیر ماه هزینه عمل قلب ۳۶ کودک را پرداخت کردیم.»
کارگردان نمایش «قهوه خانه زری خانوم» با تاکید بر این که مخاطبان درباره نمایش های او سوالی نمی پرسند و تنها به نام بهزاد محمدی توجه دارند، می گوید: «متاسفانه در تئاترهای دولتی نمایشنامه ای تکراری را که بارها اجرا شده روی صحنه می برند برای این که بگوید من هم کاری از نویسنده ای بزرگ اجرا کرده ام. اجراهایشان برای مردم نیست بلکه برای بزرگ کردن خودشان است. باید دید تماشاگر چه می خواهد. وقتی فیلم «من سالوادور نیستم» تا این حد فروش می کند نشان می دهد مردم این سبک کارها را بیشتر دوست دارند.من هر روز از مخاطبان درخواست می کنند که نظراتشان را از طریق سامانه برای ما ارسال کنند و خوشبختانه همیشه بازخوردهای خوبی دریافت می کنم.»
حالم بهم خورد:کاش یه روز این کارای مبتذل تموم شه و هنر واقعی همه جا رو بگیره…