هر آنچه باید در مورد «مسمومیت غذایی» و خطرات کشنده ی آن بدانید

مسمومیت غذایی حاد یا «بوتولیسم»، در آمریکا سالانه ۱۵۰ نفر را به کام مرگ می کشاند که بیشتر آنها را نوزادان تشکیل می دهند. از خوردن غذا در بوفه پمپ بنزین که در کالیفرنیا منجر به مرگ یک نفر و بستری شدن ۹ فرد دیگر در بیمارستان گردید، تا موارد دیگری چون تزریق بوتاکس در ابتلا به این بیماری مرگبار گزارش شده است. اخیرا نیز در یکی از مناطق ییلاقی این کشور، فردی بر اثر بوتولیسم جان خود را از دست داد.

جالب است بدانیم دکتر «کارن رلوچیو»، رئیس مرکز عمومی بهداشت در آمریکا، علت اصلی ابتلا به این بیماری خطرناک و کشنده را غذاهای کنسروی می داند اما نوع غذایی که به این مسمومیت می انجامد هنوز به خوبی تشخیص داده نشده.

بوتولیسم چیست؟

بوتولیسم نوعی سم فلج کننده سیستم عصبی و از کشنده ترین ذرات موجود در جهان به شمار می آید. این سم در برخی مواقع «باکتری کلستریدیوم بوتولینیوم» و گاهی نیز «کلستریدیوم باتیریکوم» و «کلستریدیوم باراتی» را تولید می کند. این باکتری میله ای شکل در خاک، رسوبات موجود در رودخانه ها و اقیانوس ها یافت می شود و در مکان هایی که حاوی اکسیژن کمی هستند، همانند فضای داخل کنسروها رشد پیدا می کند. از آنجایی که با هاگ های مقاومی محافظت می شوند، سال ها قادر به ادامه حیات هستند.

در واقع این هاگ ها به تنهایی خطرناک نیستد بلکه آنچه در آنها جوانه می زند، مخاطراتی را به وجود می آورد. زمانی که «کلوستریدیوم بوتولینوم. سی» رشد پیدا می کند، ۸ «نوروتوکسین» دیگر را تولید می کند که بسیار نیز کشنده هستند. به گونه ای که حتی اندازه های میکروسکوپی آن نیز سبب مرگ می شود.

این سم همان ماده اصلی تهیه بوتاکس به شمار می آید که در برطرف کردن چروک های صورت و برخی از وضعیت های پزشکی همچون میگرن، تعرق بیش از اندازه، که از به آن hyperhidrosis یاد می شود، موثر است. تزریق اندکی از آن سیستم عصبی آن بخش از بدن را از کار انداخته و از انقباض ماهیچه ها جلوگیری به عمل می آورد.

نشانه های بوتولیسم چیستند؟

سم بوتولیسم که به فلج کردن ماهیچه ها می انجامد، نشانه های اولیه ای را داراست که از آن جمله می توان به افتادگی پلک، دوبینی و تاربینی، خشک شدن دهان، لکنت زبان و دشواری در بلع اشاره کرد. اگر این عارضه به سرعت درمان نشود، ماهیچه های بیشتری را درگیر کرده و به فلج شدن بازوها، پاها و سایر اندام های بدن می انجامد و تنفس را نیز دچار مشکل می کند.

در نوزادان نیز نشانه ها با گریه نوزاد، عدم خوردن شیر و سست شدن عضلات همراه است. یبوست نیز از سایر نشانه های این عارضه در نوزادان است.

این عارضه با تب همراه نمی شود اما سایر نشانه های می توانند هشدار دهنده باشند.

با راهکارهای درمان بوتولیسم آشنا شوید

از آنجایی که مسمومیت غذایی خاصی به طور قطعی برای این عارضه تشخیص داده نشده، پزشکان ابتدا در صدد تشخیص آن از سایر عوارضی چون سکته و «بیماری لایم» بر می آیند.

برخی از انواع بوتولیسم نیز با دفع سم و یا تجویز آنتی بیوتیک قابل کنترل است. اگر سم زدایی پیش از فلج شدن کامل عضلات صورت پذیرد، مراحل درمان کوتاه تر خواهد شد که نیازمند رشد مجدد انتهای عصب است و بیمار برای انجام درمان بستری شده و از دستگاه های تهویه در روند درمان وی استفاده می شود. گاهی این روند هفته ها و ماه ها به طول می انجامد تا سم به طور کامل دفع شود.

درمان ها در کل بسته به نوع بوتولیسم به ۵ دسته ذیل تقسیم می شوند:

بوتولیسم در نوزادان

در سال ۲۰۰۱ میلادی (حدود ۱۶ سال پیش)، ۱۶۹ مورد بوتولیسم در آمریکا گزارش شد که از این میان، ۱۱۲ مورد آن مربوط به نوزادان می شد. در سال ۲۰۱۵ میلادی و بعد از گذشت ۱۴ سال، از ۱۹۹ مورد بوتولیسم گزارش شده، ۱۴۱ را بوتولیسم نوزادان تشکیل می داد.

اگرچه مسمومیت های مربوط به خوردن خاک آلوده می تواند به بوتولیسم بیانجامد با این حال مصرف موادی چون عسل و یا شهد ذرت در نوزادان زیر یک سال می تواند با خطر فراوانی همراه باشد. سیستم گوارش نه چندان پیشرفته نوزاد، قادر نیست که از رشد و جوانه زدن «هاگ های بوتولینیوم» جلوگیری به عمل آورد.

نوزادانی که شکم شان هر روز کار نمی کند و این روند به مدت بیش از دوهفته ادامه پیدا می کند، بیشتر در معرض ابتلا به بوتولیسم قرار دارند و در میان نوزادانی که بین ۶ هفته تا ۶ ماهه هستند، شیوع بیشتری نیز دارد.

اگر نشانه های بیماری به سرعت تشخیص و مراحل درمان آغاز شود، نوزاد بهبود خواهد یافت. از آنجایی که تجویز آنتی بیوتیک برای نوزادان در چنین سنینی، می تواند به تولید سموم بیشتری در روده بیانجامد، معمولا از آنتی بیوتیک برای درمان آنها استفاده نمی شود. به جای آن روش های تخیله و تنقیه برای رهایی از سموم موجود در بدن تجویز می شود.

بوتولیسم غذایی

هاگ های بوتولینیوم، اغلب در سطح فوقانی غذاهای دریایی، میوه ها و سبزیجات یافت می شوند. با روش های پیشرفته بسته بندی های کنونی احتمال آلوده شدن خوراکی ها با سم بوتولیسم، نادر است. یکی از عوامل شیوع آن غذاهای خانگی هستند که به خوبی بسته بندی و یا کنسروی نشده اند.

یکی از اخیرترین موارد در فروردین ماه دو سال گذشته و بعد از صرف غذای کلیسایی در اوهایو، گزارش شده و ۲۹ نفر را بر اثر خوردن کنسروهای سالاد سیب زمینی خانگی که جوشانده هم شده بود، مسموم شدند. در حقیقت حرارت نیز قادر به کشتن هاگ های بوتولینیوم نشده بود.

به همین دلیل نیز در مصرف مواد غذایی خانگی باید بسیار دقت کرد و به هر نوع تغییر شکلی در کنسرو از جمله برآمدگی روی آن، آسیب یا نشت در بخشی از آن دقت داشت. چنین کنسروهایی را حتی باز نیز نکرده و دور بیاندازید.

اگر پس از باز کردن کنسرو بوی بدی شبیه به کف به شام تان رسید هر چه سریع تر آن را دور بیاندازید و بلافاصله همه جا را تمیز کنید. بر اساس یافته های انجمن پیشگیری و درمان آمریکا، حتی اندکی از مصرف ماده غذایی آلوده می تواند، به مرگ بیانجامد.

نشانه های بیماری عمدتا حدود ۱۸ تا ۳۶ ساعت پس از مصرف ماده سمی ظاهر می شوند. در برخی از موارد نیز ۶ ساعت زودتر و یا ۱۰ روز دیرتر از زمان ذکر شده، فرد مبتلا را درگیر می کنند.

بوتولیسم زخم

زمانی که بوتولیسم از طریق زخم و خصوصا، زخم های عمیق و به دلیل عدم وجود اکسیژن در آن منطقه به بدن راه پیدا می کند، مستعد رشد کردن بیشتری نیز خواهد بود. افرادی که هروئین یا سایر مواد مخدر را تزریق می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به بوتولیسم های زخمی قرار می گیرند. مواردی از ابتلا به چنین بوتولیسمی پس از تصادف با موتور یا حتی عمل های جراحی نیز گزارش شده.

مسمومیت روده بزرگسالان

موارد نادری وجود دارند که مسمومیت به روده بزرگسالان راه پیدا می کند. این نوع شباهت زیادی به بوتولیسم نوزدان دارد اما علم از تشخیص نحوه ورود هاگ ها به دورن شکم تا به این زمان عاجز بوده است. با این حال تصور می شود افرادی که به بیماری های گوارشی مبتلا هستند، بیشتر در معرض این نوع مسمومیت قرار دارند.

بوتولیسم های مرتبط با کارهای زیبایی

این نوع از بوتولیسم زمانی اتفاق می افتد که بوتاکس تزریق شده به عضلات بیش از اندازه باشد. اگرچه این نوع از بوتولیسم نادر است اما تزریق میزان نامناسب و عدم مرغوبیت بوتاکس می تواند به چنین مسمومیتی منجر شود.

در سال ۲۰۰۴ میلادی (حدود ۱۳ سال پیش)، گزارشی از بستری شدن گروهی از بیماران به همین دلیل گزارش شد. بر اساس گزارش های بدست آمده از انجمن پزشکی آمریکا، به دلیل عدم رقیق سازی ماده تزریق شده، ۲۸۵۷ برابر میزان تخمینی و لازم برای انسان، تزریق و منجر به مسمومیت گروهیِ افراد گردید.

پزشکی که چنین تزریقی را انجام داده بود به سه سال زندان محکوم شد. فردی که مسئولیت حمل بوتاکس ها را نیز بر عهده داشت، محکوم و متهم به پرداخت جریمه نقدی نیز گردید.