مروری بر ۱۰ مکانی که احتمال حضور موجودات فضایی در آن ها زیاد است

مقوله وجود یا عدم وجود موجودات فضایی، همیشه از مباحث جنجالی و اسرارآمیز محافل علمی و عمومی بوده است. از پژوهش های دقیق ناسا گرفته تا ایده های مبتنی بر تخیل نویسندگان و فیلم سازان، مبحث موجودات فضایی به طرق مختلف مورد واکاوی قرار گرفته است. در این میان، برخی از محققان دلایلی بر وجود فضایی ها ارائه نموده اند و برخی دیگر قاطعانه منکر آنها شده اند.

اصلی ترین علتی که می تواند وجود فضایی ها را در سیارات و ستاره های دیگر مورد تأیید قرار دهد، کشف آب و منابع انرژی در اماکن مذکور است. محض اطلاع شما باید عرض کنیم که وجود این دو منبع حیاتی، علاوه بر کره زمین، در برخی دیگر از اماکن موجود در کهکشان راه شیری اثبات شده است. با این وصف، احتمال وجود موجودات فضایی در گوشه و کنار این کهکشان یا سایر کهکشان ها چندان دور از ذهن نیست.

در این بخش، قصد داریم نگاهی داشته باشیم به ۱۰ مکان، که احتمال وجود فضایی ها در آن ها بیش از جاهای دیگر است. با ما همراه باشید:

۱۰- تراپیست-۱

«تراپیست-۱» یک منظومه سیاره ای است که در فاصله چندین سال نوری با زمین قرار دارد. وجود این منظومه، نخستین بار در اوایل سال ۲۰۱۷ اعلام شد. به گفته محققان، تراپیست-۱ شامل هفت سیاره فراخورشیدیِ مشابهِ زمین است که همگی حول محور یک ستاره «فوق العاده سرد» می گردند. آنچه مسلم است، محققان منظومه مذکور را یکی از گزینه های احتمالی برای کشف حیات فرازمینی می دانند.

نحوه گردش سیاره های تراپیست-۱ به دور ستاره‌ی محوری، به گونه ای است که امکان مطالعه آنها برای محققان میسر گشته است. اخترشناسان با کمک تلسکوپ، می توانند حرکات سیاره های مورد بحث را به آسانی رصد کنند. خسوف و کسوف سیاره ها در هنگام گردش پیرامون ستاره‌ی محوری نیز کمکی شایان برای پژوهش آنهاست. هنگامی که یک سیاره، در حد فاصل مابین ستاره‌ی محوری خود و زمین قرار می گیرد، تغییر حالات نور ساطع شده از این پدیده، باعث کشف جزییات مهم توسط ستاره شناسان می شود.

هر یک از سیاره ها، بنا به ماهیت ساختار خود، دمای متفاوت دارند. از آنجایی که دمای اکثر آنها به اندازه کافی خنک هست، می توان احتمال وجود آب مایع را در آنها متصور شد.

کلِ هفت سیاره تراپیست-۱، از شانس بهره مندی از حضور موجودات فضایی برخوردار هستند اما در این میان، سه تای آنها شرایط ایده آل تری برای بقای یک موجود زنده دارند. از آنجایی که آبِ مایع را نیازی حیاتی برای بقا می دانیم، بهره مندی از این ماده، در کنار برخورداری از شرایطِ مشابه زمین، باعث افزایش شانس سکونت موجودات زنده در این سه سیاره شده است.

۹- تایتان

تایتان، بزرگترین قمر زحل (ششمین سیاره منظومه شمسی از لحاظ نزدیکی به خورشید) است. احتمال وجود حیات در این قمر زیاد است؛ البته منظور ما از حیات، دقیقاً حیات زمینی نیست. تایتان، در مقایسه با زمین، فاقد ویژگی های لازم برای بقای موجودات معمولی است.

در تایتان، وجود آب محتمل شمرده شده است؛ البته نه آب مایع، بلکه آب جامد. هر چه باشد، نباید فراموش کنیم که دمای این قمر، بسیار سردتر از سیاره زمین است.

چشمه ها و رودخانه های احتمالی تایتان، به جای آب، مملو از ترکیبات هیدروکربن هستند. این ترکیبات، انواع مختلفی از پیوندهای کربن و هیدروژن را شامل می شوند. بر روی زمین، ما معمولاً گازهایی نظیر متان و پروپان را هیدروکربن محسوب می کنیم.

شاید همین تفاوتِ بنیادی فوق الذکر را بتوان منبع اختلاف در چگونگی حیات بر روی دو کره دانست. بر این اساس، منشاء حیات در قمری نظیر تایتان، می تواند به جای آب مایع، هیدروکربن مایع باشد.

اگر علم بتواند منشاء حیاتی غیر از آب مایع را توجیه کند، آن گاه احتمال وجود حیات بر روی قمر تایتان فراوان خواهد بود.

۸- اروپا

«اروپا» یکی از قمرهای مشتری است که در منظومه شمسی خودمان قرار دارد. این قمر را یکی دیگر از کاندیداهای برخورداری از آب مایع می دانند. اما بد نیست بدانید که آب، تنها یکی از ماده های حیات بخش موجود بر روی «اروپا» است؛ محققان، علاوه بر آب، به وجود منابع انرژی و ترکیبات شیمیایی حیاتی بر روی این قمر خوش بین هستند. آنها اعتقاد دارند، آب در اقیانوس ها و بخش های زیرسطحی قمر «اروپا» ذخیره شده است.

همین چند وقت پیش بود که دانشمندان احتمال وجود حیات بر روی قمر «اروپا» را مطرح کردند. بر همین اساس، در سال ۲۰۱۷ اعلام شد، کاوشگران فضایی، طی چند سال آینده، در جریان مأموریتی موسوم به «اروپا کلیپِر»، قصد بررسی دقیق امکان حیات بر روی قمر مورد بحث را دارند.

بنا به اعلام قبلی، در جریان مأموریت مذکور، یک فضاپیما جهت عکسبرداری از سطح «اروپا» اعزام خواهد شد. البته این مأموریت در یک مرحله به سرانجام نخواهد رسید و جستجوی حیات بر روی قمر مشتری تداوم خواهد داشت.

۷- مریخ

«سیاره سرخ» (لقب مریخ)، چهارمین سیاره منظومه شمسی از لحاظ نزدیکی به خورشید است. در محافل علمی و عمومی، معمولاً از این سیاره به عنوان یکی از کاندیداهای اصلی وجود حیات نام برده شده است؛ نه تنها حیات موجودات فضایی، بلکه حیات موجودات شبه انسانی. علی رغم ادعای منفی بافان، احتمال وجود حیات موجودات فضایی بر روی مریخ، بسیار جدی است.

احتمالاً شما هم مثل ما به این حقیقت پی برده اید که موجودات زنده فضایی، الزاماً موجودات سبز رنگ شاخک دار نیستند. بر همین اساس، موجودات زنده میکروسکوپیِ مقیم بر روی سایر سیارات و ستاره ها را نیز می توان موجود فضایی نامید. به باور محققان، احتمال یافت چنین موجوداتی بر روی مریخ فراوان است.

طبق تحقیقات ناسا، شواهد جمع آوری شده از برخی سطوح خشک سیاره مریخ، حاکی از وجود جریان های آب و رودخانه در گذشته بوده است. این بدان معناست که به احتمال زیاد، پیش تر، آب مایع بر روی سطح مریخ روان بوده است.

تاکنون، وجود قطعات یخ مانند بر روی مریخ به اثبات رسیده است اما دانشمندان امیدوارند بتوانند وجود آب مایع بر روی این سیاره را نیز اثبات کنند.

۶- اِنسِلادوس

«اِنسِلادوس» یکی از قمرهای فراوان زحل است. پیش تر، به وجود هیدروکربن در یکی دیگر از قمرهای زحل (تایتان) اشاره شد اما محققان به وجود آب واقعی در انسلادوس بسیار خوش بین هستند. گفته می شود، به مانند «اروپا»، آب در بخش های زیرسطحی قمر مورد بحث ذخیره است.

مبتنی بر یافته های علمی، پذیرش وجود آب زیرسطحی، مبیّن حیات میکروبی خواهد بود. در ابتدا، وجود آب در انسلادوس فرضیه ای خام استنباط می شد اما اسنادی که در سال ۲۰۱۵ به دست آمد، دانشمندان را بسیار امیدوار کرد.

در اوایل سال ۲۰۱۷، فضاپیمای تحقیقاتی «کاسینی»، به وجود مولکول های هیدروژن در واکنش های زیرسطحی انسلادوس پی برد. طبق بررسی های بعدی معلوم شد، نظیر این واکنش ها، در تعامل آب های اقیانوسی با صخره ها و فرآیندهای انرژی زای متعاقب، دیده شده است. با این وصف، می توان به وجود منبع انرژی بر روی انسلادوس اذعان کرد؛ همین مسئله، احتمال وجود حیات در این قمر را دو چندان می گرداند.

۵- کِپلِر-۱۸۶F

«کِپلِر-۱۸۶F» یک سیاره فراخورشیدی است که به دور ستاره «کپلر-۱۸۶» می چرخد. فاصله این سیاره از زمین ۵۰۰ سال نوری است.

کشف «کپلر-۱۸۶F» در سال ۲۰۱۴ اعلام شد. این سیاره فراخورشیدی را نخستین سیاره هم اندازه زمین می دانند که در محدوده «کمربند حیات» یک ستاره واقع شده است (کمربند حیات: ناحیه‌ای در اطراف ستاره‌ها است که سیارات با فشار جوی مناسب می‌توانند در این محدوده حاوی آب مایع در سطح باشند).

اندازه «کپلر-۱۸۶F» تنها ۱۰ درصد از اندازه زمین بزرگتر است. بر همین اساس، در بین کل سیارات کشف شده تاکنون، «کپلر-۱۸۶F» حائز نزدیک ترین اندازه به کره زمین است؛ البته، غیر از اندازه، هیچ گونه اطلاع دقیق پیرامون نزدیک بودن سایر ویژگی های دو سیاره (از جمله چگالی) در دسترس نیست. آنچه هم اندازه بودن دو سیاره را به ذهن متبادر گردانده است، بهره مندی احتمالی «کپلر-۱۸۶F» از ساختار سنگی است که باعث شده اندازه تقریبی آن قابل اندازه گیری باشد.

هم اندازه بودن با زمین و قرارگیری در محدوده کمربند حیات، احتمال وجود حیات در «کپلر-۱۸۶F» را افزایش داده است. البته در این میان، یک عامل نفی کننده هم وجود دارد. متأسفانه، به خاطر کمبود اطلاعات دقیق، بررسی وجود آب و همچنین تخمین دمای تقریبی سیاره امکان پذیر نیست.

با تمام این تفاسیر، از آنجایی که در حال حاضر کره زمین تنها میزبان حیات تلقی می گردد، شباهت یک سیاره به آن، تصوری مثبت را در ذهن تداعی می کند.

۴- کپلر-۴۵۲b

بنا به تحقیقات ناسا، «کپلر-۴۵۲b» یکی از محتمل ترین مکان ها برای یافت حیات فرازمینی است. با این وجود، کاوش این سیاره فراخورشیدی چندان ساده به نظر نمی رسد. وجود ۱۰۰۰ سالِ نوری فاصله با زمین، کار محققان را بسیار دشوار ساخته است. آنچه مسلم است، «کپلر-۴۵۲b» در محدوده کمربند حیات واقع شده که البته این امر، در تعدادی دیگر از سیارات فراخورشیدی نیز مشاهده شده است.

پیش از کشف «کپلر-۱۸۶F»، «کپلر-۴۵۲b» را نزدیک ترین سیاره به زمین از لحاظ اندازه می دانستند. آنچه از تازه ترین یافته های نجومی بر می آید، ستاره ای که «کپلر-۴۵۲b» حول آن می چرخد، ماهیتی خورشیدآسا دارد که این مسئله در جای خود بسیار قابل تأمل به نظر می رسد.

ناگفته نماند که در نزد «سِتی» (موسسه کاوش پیرامون هوش فرازمینی)، «کپلر-۴۵۲b» ممتازترین جایگاه را از حیث احتمال وجود حیات فرازمینی دارد.

۳- ال اچ اس ۱۱۴۰b

«اِل اِچ اس ۱۱۴۰b» را یک سیاره فراخورشیدی «اَبَر زمین» می دانند که در محدوده کمربند حیات واقع شده است. در علم اخترشناسی، به یک سیاره فراخورشیدی که اندازه آن حداکثر ۱۰ برابر بزرگتر از کره زمین است، «ابر زمین» می گویند.

سیاره تازه کشف شده «ال اچ اس ۱۱۴۰b»، توسط برخی از محققان به عنوان یک گزینه محتمل برای برخورداری از حیات مطرح گشته است. اخترشناسان معمولاً ابر زمین ها را دارای ماهیت سنگی می پندارند، البته این فرض تا زمانی پابرجاست که خلاف آن ثابت نشود. از آنجایی که«ال اچ اس ۱۱۴۰b» به «مادر تمام ابر زمین ها» مشهور است، محققان احتمال می دهند ساختار این سیاره نیز سنگی باشد. دیگر احتمالات مفروض آنها، برخورداری از هسته آهنی و بهره مندی از حیات موجودات فضایی است.

فاصله «ال اچ اس ۱۱۴۰b» تا زمین تنها ۴۰ سال نوری است. با این وصف، اگر این سیاره محل سکونت موجوداتی با هوش متعالی باشد، آنها احتمالاً قادر خواهند بود با زمین ارتباط برقرار کنند.

علاوه بر نزدیکی به زمین، دیگر مزیتی که امکان پژوهش بر روی «ال اچ اس ۱۱۴۰b» را آسان گردانده، سرعت کُند چرخش آن است.

۲- ستاره تابی

«ستاره تابی» یا «کِی آی سی ۸۴۶۲۸۵۲»، مکانی است که اخیراً بحث های زیاد پیرامون حضور موجودات فضایی در آن به گوش می رسد.

به باور محققان، «ستاره تابی» ۱۵۰۰ سال نوری با زمین فاصله دارد. این ستاره، نخستین بار توسط یک اخترشناس وابسته به دانشگاه ییل آمریکا به نام «تابِتا بویاجیان» کشف شد.

ستاره تابی به خاطر بروز یک رفتار غیرعادی از خود، بسیار مطرح است. کاهش نور ستاره مذکور در آسمان به قدری سریع و غیرعادی اتفاق می افتد که محققان نمی توانند وقوع آن را ناشی از پدیده خسوف یا کسوف سیاره ای بدانند.

مطلب فوق باعث شده، احتمال وجود یک شیء فضایی ناشناخته در حد فاصل فی مابین ستاره تابی و زمین تقویت شود. البته گمانه های عجیب تری نیز در این خصوص وجود دارد: «ستاره تابی محل تردد موجودات فضایی است!».

اگر بخواهیم مسئله را دقیق تر باز کنیم، باید ابتدا اصطلاح «کلان سازه فضایی» را تعریف کنیم. یک کلان سازه فضایی، دستگاهی بسیار بزرگ است که موجودات فضایی از آن برای جذب و ذخیره انرژی یک ستاره و کاربرد متعاقب آن در مواقع مورد نیاز استفاده می کنند. یک ستاره، هنگامی که انرژی خود را از دست می دهد، دچار کاهش نور می شود. با این وصف، موجودات فضایی، انرژی ستاره تابی را می ربایند و کاهش نور آن را منجر می شوند (فرضیه ای عجیب که البته رگه هایی از منطق در آن دیده می شود).

یکی دیگر از ایده های عجیبی که اخیراً پیرامون ستاره تابی مطرح شده است حکایت از آن دارد که این ستاره اقدام به خوردن سیاره های پیرامون خود نموده است (فرضیه ای شگفت انگیز و در عین حال جالب). بر این اساس، کاهش نور ستاره می تواند ناشی از همین فرآیند باشد.

با تمام این تفاسیر، باز هم نباید احتمال وجود موجودات فضایی در ستاره تابی را از نظر دور نگه داشت.

۱- گانیمِد

«گانیمِد» یکی دیگر از اَقمار سیاره مشتری است که احتمال وجود حیات در آن مورد تصور است. به مانند برخی دیگر از اقمار، گفته می شود که گانیمد هم یک اقیانوس نهفته در زیر پوسته خود دارد. در صورت تحقق این فرضیه، اقیانوس موجود در قمر مورد اشاره، در مقایسه با سطح کره زمین، آبی به مراتب بیشتر خواهد داشت.

تحقیقات انجام گرفته پیرامون گانیمد حاکی از آن هستند که در یک زمان معین، کل سطح قمر را آب فرا گرفته و سپس این آب ها از طریق شیارهای موجود در پوسته، به سطح زیرین انتقال یافته اند.

جالب است بدانید، دانشمندان برای کاوشگری پیرامون گانیمد به راهکارهای نوین تحقیقاتی متوسل شده اند. به عنوان مثال، از طریق ارزیابی میدان های مغناطیسی، محققان در صدد پی بردن به ماهیت برخی از اجرام نهفته در زیرِ پوسته (از جمله آب مایع) هستند.

تا کنون (اوایل سال ۲۰۱۷)، هنوز هیچ گونه مأموریت اعزامی-کاوشی بر روی گانیمد انجام نشده است؛ اما طبق برنامه ریزی های انجام شده، قرار است در سالیان آتی، یک فضاپیما موسوم به «جوس» (JUICE/ JUpiter ICy moons Explorer) [کاوشگر اقمار یخی مشتری] جهت تحقیق و تفحص در اقمار مشتری به فضا اعزام شود.