بچه هایی که حتی برای دستشویی کردن توالت ندارند

به بهانه روز جهانی توالت؛ سایه سیاه بی‌کفایتی بر مدارس ایران

یک روز بین‌المللی وجود دارد به نام  روز جهانی توالت ؛ که دیروز بود یعنی ۱۹ نوامبر برابر با ۲۸ آبان ماه. سازمان ملل متحد هم هر ساله به همین مناسبت آماری را از افرادی که به توالت دسترسی ندارند منتشر می کند.

در گزارش امسال این سازمان اعلام شده که بیش از یک میلیارد انسان در جهان به توالت دسترسی ندارند و مجبور هستند کار خود را در فضای آزاد انجام دهند. این موضوع یک تهدید به شمار می رود زیرا باعث گسترش بیماری ها می شود.

در گزارش سازمان ملل متحد همچنین آمده است هم اکنون ۲.۴ میلیارد نفر در جهان نیز به خدمات مناسب توالت دسترسی ندارد.

این معضل، خطرات ابتلا به بیماری ها و سوء تغذیه به ویژه برای کودکان را افزایش می دهد.

بیشتر بخوانید: به مناسبت روز جهانی توالت؛ سازمان بین المللی توالت را بشناسید 

همچنین خوب است بدانید، از هر سه زن در جهان، یک زن نمی تواند به توالت امن دسترسی داشته باشد. در نتیجه این وضعیت، این زنان به بیماری ها مبتلا می شوند و احتمالا به هنگام یافتن جایی برای انجام کار خود با خشونت هایی روبه رو می شوند.

این در حالیست که آب شیرین و مناسب به اندازه مصرف همه انسان های جهان وجود دارد اما سیاست های بد و ضعف زیرساخت ها باعث شده میلیون ها نفر که اکثر آنها کودک هستند به دلیل ابتلا به بیماری های مرتبط با دفع نامناسب فاضلاب و وضعیت زندگی غیربهداشتی و نبود آب پاکیزه آسیب پذیر باشند.

بیشتر بخوانید: «توالت یاب های دیجیتالی» برای دقیقه نودی ها!

حالا با این بهانه ما به سراغ کودکان سرزمین خود رفته‌ایم. آینده‌سازان ایران! دانش‌آموزانی که باید در کنار چشیدن طعم شیرین کودکی در امکانات مناسب آموزش ببینند تا بتوانند برای ساخت آینده‌ای هر چه بهتر در جامعه خدمت‌رسانی کنند.

اما بخش بزرگی از کودکانمان از ابتدایی‌ترین امکانات محروم هستند. برای دانش آموزانی که در سنین کودکی ناگزیرند، صبح های زود راهی مدرسه شوند، مدرسه باید آنقدر جذاب باشد که نه تنها سحرخیزی آزارشان ندهد، بلکه بی صبرانه منتظر شروع یک کلاس درس دیگر باشند.

با اینکه این شرایط در بسیاری مناطق کشور وجود دارد، اما هنوز مدرسه هایی هستند که با کمترین امکانات رفاهی _ بهداشتی و در فقر کامل اداره می شوند؛ مثل مدارسی در جنوب استان کرمان که حتی سرویس بهداشتی هم ندارند.

یکی از بزرگ ترین مشکلاتی که در شهرستان رودبار جنوب (استان کرمان)، خدمات رسانی دولتی را زیر سؤال برده است، شمار بسیاری مدرسه با کمترین امکانات و اداره آنها در فقر مالی کامل است؛ مدارسی که نه تنها دورترین آنها از مرکز شهرستان، کپری هستند و تقریباً هیچ چیز ندارند، نزدیک ترین آنها نیز در امکاناتی مثل سرویس بهداشتی و سیستم گرمایشی_ سرمایشی نمره ای جز صفر نمی توانند بگیرند.

بیشتر بخوانید: مصاحبه روزیاتو با سروش صلواتیان؛ خالق هشتگ جازموریان تنها نیست

در این راستا بد نیست پاسخ معلم یکی از مدارس بخش جازموریان به اینکه بچه ها برای رفع تشنگی یا استفاده از سرویس بهداشتی چه می کنند را بخوانید:

«در فاصله چند کیلومتری اینجا موتور آبی هست که دانش آموزان برای خوردن آب می توانند به آنجا بروند. همینطور برای اجابت مزاج هم یا باید به خانه بروند و یا در طبیعت و پشت تپه ها کار خود را انجام دهند.»

بسیار جای تاسف دارد که در کشور غنی و چهارفصل ایران با ظرفیت‌های درآمدزایی بی‌شمار مدارسی وجود دارد که به رغم فعال بودن و حضور دانش آموز در آن‌ها از وجود سرویس بهداشتی محروم هستند.

از همه بدتر آنکه وزارت آموزش و پرورش و به طور کلی ساختار مدیریتی کشور آنقدر در حل این بحران کوچک عاجز است که شخص وزیر چاره کار را استفاده از دستشویی‌های قرضی که در ساختمان‌های مجاور فعال هستند، می‌داند.

در  ۲۴ خردادماه امسال، سید محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش در نشست ستاد عالی تشکیلاتی گسترش و ارتقای فعالیت‌های تربیت بدنی  به بیان برخی از مشکلات موجود در مدارس کشور پرداخت و در بخشی از سخنان خود، با اشاره به کمبود امکانات زیر ساختی در برخی مدارس کشور گفت:

«بازدیدی از یک مدرسه داشتیم که متأسفانه سرویس بهداشتی نداشت. با این حال در مجاورت مدرسه، ساختمانی با امکانات بهداشتی وجود داشت، [خب؛ چه از این بهتر] چرا نباید این امکانات در اختیار دانش آموزان قرار بگیرد؟!»

وقتی وزیر از سویی وجود مشکلات اینچنینی را در مدارس کشور تأیید می‌کند و برای آن راهکار دم دستی (استفاده از سرویس بهداشتی ساختمان‌های مجاور) ارائه می‌کند، دهان انسان از تعجب باز می‌ماند. چرا که ما انتظار داریم وزیر آموزش و پرورش بودجه‌ای را برای تجهیز مدارس روستایی تخصیص دهد یا اینکه فرد خاصی را برای رسیدگی به این مشکلات تعیین نماید.

اما پیشنهاد ایشان در این جلسه واقعا عجیب بود؛ مگر می‌شود برای مدرسه‌ای دستشویی نسازیم و بگوییم دانش‌آموزان از دستشویی ساختمان‌های مجاور استفاده کنند؟

این وضعیت به امروز و دیروز و چند سال پیش هم محدود نیست و داستانش سر دراز دارد. حدود دو سال پیش در ماه آذر خبرگزاری دانشجویان ایران از بعضی از مدرسه‌های ابتدایی استان کهگیلویه و بویراحمد، گزارش تصویری منتشر کرده و به نقل از مقام‌های محلی آنجا گفته که در بعضی از مدرسه‌ها حتی سرویس بهداشتی وجود ندارد.

باید بدانید که استان کهگیلویه و بویراحمد از فقیرترین مناطق کشور است. این استان از نظر درصد بالای بیکاری، چهارمین استان کشور است و سطح سواد در آن از متوسط کشور پایین‌تر است.

این در حالیست که فرماندار شهرستان بویراحمد در استان کهگیلویه و بویراحمد در مورد وضعیت مدارس این منطقه گفته بود:

این‌که بگویم «وضعیت خوب نیست یا اسفناک است» به تنهایی عمق فاجعه را توصیف نمی‌کند بلکه باید از نزدیک این موارد دیده و لمس شود. تعداد دانش‌آموزان در حال تحصیل در منطقه مادوان حدود ۳۶۰ نفر هستند که «در فضای مسکونی غیراستاندارد» تحصیل می‌کنند و امکانات اولیه هم ندارند.

وضعیت مدارس جنوب کرمان نیز اسفناک است. مثلا مدرسه روستای کلچات در جنوب کرمان فقط چند نیمکت دارد. باید اشاره کنیم که درصد بی‌سوادی در کرمان از متوسط کشور یعنی ۸۳ درصد پایین‌تر است. این استان در جدول میزان باسوادی ایران در ردیف ۲۲ قرار دارد.

استان سیستان و بلوچستان هم به طور کلی  ۱۸ هزار کلاس درس دارد که یک سوم آن‌ها فرسوده است. بیشترین درصد بی‌سوادی در استان سیستان و بلوچستان ثبت شده و از بین ۳۱ استان آخرین است.

روستای وراینه در همدان ۲۵۰ دانش‌آموز دارد اما سیستم گرمایشی آن قطع است. این یکی از ده‌ها مدرسه ایران است که دانش‌آموزان آن در زمستان از سرما رنج می‌برند. در یکی از روستاهای ازنا در لرستان به دانش‌آموزان گفته شده است که با خود نفت به مدرسه ببرند. گرمایش غیراستاندارد حوادث مرگباری در ایران به دنبال داشته است که مشهورترین آن سوختن دانش‌آموزان مدرسه شین‌آباد است.

البته خبرهای نسبتا خوبی هم در رابطه با سرویس بهداشتی مدارس در مناطق محروم ایران هم وجود دارد. به طور مثال، خبرگزاری مهر در گزارشی سال ۱۳۹۵ خود نوشت:

با آغاز سال تحصیلی (۹۵-۹۶) سرویس‌های بهداشتی یکصد مدرسه در مناطق ۱۴ تا ۱۹ تهران تجهیز شدند و قرار است تا پایان سال تحصیلی جاری نیز سرویس‌های بهداشتی ۳۰۰ مدرسه در سراسر کشور تجهیز ‌شوند تا دانش‌آموزان ۴۰۰ مدرسه مناطق محروم امکان زندگی سالم و به‌دور از آلودگی‏های پنهان را در محیط آموزشی خود داشته باشند.

این طرح با عنوان «کودکان ایران حاضر» و شعار «برای آینده موفق کودکان ایران #حاضرم» با مشارکت یک شرکت خصوصی و وزارت آموزش و پرورش در حال اجراست. هدف از این طرح بالابردن سطح آگاهی بهداشت دانش‌آموزان از طریق آموزش مناسب بهداشتی است.

همچنین طرح دامستوس و مدارس بهداشتی با شعار دامستوس حاضر، میکروب غایب با مشارکت وزارت آموزش و پرورش و برند دامستوس، در برخی مدارس مناطق محروم استان‌های ایران در حال اجراست.

در این طرح که از ابتدای اردیبهشت سال۱۳۹۵ آغاز شده، تجهیز و بازسازی سرویس‌های بهداشتی مدارس مورد توجه قرار گرفته است. طرح دامستوس و مدارس بهداشتی تا پایان سال ۱۳۹۶ ، سرویس بهداشتی ۶۰۰ مدرسه در مناطق محروم شهرهای تهران، کرج، اصفهان، شیراز، ایلام، یاسوج و زاهدان را بازسازی، تمیز و بهداشتی کرده است.

بیشتر بخوانید: با آداب استفاده از توالت عمومی در کشورهای مختلف جهان آشنا شوید