دلبر باردار می‌شود؛ امیدی تازه برای باروری یوزپلنگ های ایرانی با روش لقاح مصنوعی

تاکنون تلاش‌ها برای حاملگی طبیعی «دلبر» که تا دی ماه سال گذشته تنها یوز ماده پارک پردیسان بود نتیجه موفقیت آمیزی نداشت و دلبر یکبار بعد از ۴۵ روز بارداری سقط جنین کرد. حالا با آمدن «ایران» که از دست قاچاقچی‌ها نجات پیدا کرده، امید تازه ای برای باروری در پارک پردیسان شکل گرفته است.

متخصصان یوزپلنگ در ایران امیدوارند بتوانند با استفاده از روش‌های طبیعی و یا غیرطبیعی به‌زودی یک نوزاد یوزپلنگ را به این خانواده سه نفره اضافه کنند.

به گفته ایمان معماریان، دامپزشک یوزپلنگ‌های ایرانی، تاکنون تجربه مشترکی مبنی بر بارداری یوزپلنگ آسیایی که فقط در ایران زندگی می‌کند و آنهم در شرایط اسارت وجود ندارد. وی می گوید: « جفت گیری یوزپلنگ‌ها نسبت به سایر گربه‌سانان دشواری‌های خاص خودش را دارد و البته نباید فراموش کنیم که ما فقط سه قلاده در شرایط اسارت در پارک پردیسان داریم، تلاش‌ها برای بارداری مجدد دلبر به دلیل مشکلاتی که برای رحمش بوجود آمد امکان پذیر نبود و تصمیم گرفتیم با روش لقاح مصنوعی بارداری ایجاد کنیم.» این اقدام با کمک متخصصین آلمانی در تاریخ ۲۷ فرودین ۱۳۹۸ انجام شد.

این متخصصین آلمانی همچنین از ایران، توله یوزی که توسط قاچاقچیان از طبیعت جدا شده و قرار بود با قیمت گزافی به‌فروش برسد دیدن خواهند کرد تا در مورد سن بلوغ او و اینکه آیا آمادگی جفت گیری است یا نه، نظر بدهند.

ایمان معماریان وضعیت محیط زیست ایران را به‌طور عام بد و وضعیت یوزپلنگ‌های ایرانی را به‌طور خاص «بسیار بسیار بد» توصیف می‌کند و می‌گوید: «دو عامل روشن وجود دارد که باید در کوتاه مدت و خیلی سریع برای رفع آنها اقدام کرد؛ یکی فنس کشی جاده‌هایی است که از میان زیستگاه‌های یوزپلنگ‌ها عبور کرده‌اند و دیگری هم خارج کردن آغل‌ها و دام‌ها و سگ‌های گله است که جان یوزها را تهدید می‌کنند. حضور این دام‌ها و سگ‌های گله و ولگرد باعث انتقال بیماری به یوزها هم می‌شود و همراه با تلفات جاده ای، یک تهدید بسیار جدی برای یوزپلنگ‌ها هستند. اقدام برای تثبیت و بهبود این وضعیت، فرصت اقدامات [ حفاظتی] در بلند مدت را نیز فراهم می‌کند.»

«ایران»، ماده یوزی که از طبیعت ربوده شد

جریان دستگیری قاچاقچیان و نجات «ایران» که در زمان اسارت تنها هشت ماه داشت یکی از پرسروصداترین اخبار محیط زیست در ماه‌های گذشته بود. به تازگی و بعد از چند ماه، حکم قاچاقچیان این توله یوزپلنگ صادر شده و فرد خلافکار تنها به پرداخت پنج میلیون تومن جریمه محکوم شده است.

آقای معماریان که از نخستین افرادی بود که بر بالین «ایران» حاضر شد، با اشاره به اینکه این توله یوز بر مشکلات فیزیکی و روحی و روانی که داشته فائق آمده و وضعیت عمومی بسیار خوبی در حال حاضر دارد، می گوید: «حذف یک یوزپلنگ ماده از طبیعت تاثیر مستقیمی بر جمعیت آن گونه می گذارد، طبیعت حالا یک ماده یوز آسیایی بارور را از دست داده و شانس تولید مثل در شرایط عادی از این ماده یوز گرفته شده است. می دانستیم که خیلی از حیوانات حیات وحش قاچاق می شوند ولی وقتی دیدیم که یوزپلنگ هم قاچاق شده است فهمیدیم که با تهدید جدیدی روبرو هستیم. برخورد شدید با این قاچاقچیان می توانست درس عبرتی برای افرادی باشد که به دنبال قاچاق این گونهاند اما این حکم بیشتر به تشویق شبیه است تا تنبه. برای افرادی که پول بسیار زیادی خرج کرده اند تا این توله یوز را از طبیعت جدا کنند پرداخت این جریمه مشکل نیست. امیدوارم که سازمان حفاظت از محیط زیست دوباره شکایت کند و دلیل صدور چنین حکمی مشخص بشود.»

طبق تحقیقات صورت گرفته توسط پلیس امنیت، متهم اصلی پرونده که با نام اختصاری « ب » معرفی شده، اعتراف کرده این توله یوزپلنگ را پس از زنده گیری به مبلغ ۳۰ میلیون تومان به دیگر متهمان فروخته است. قاضی پرونده علاوه بر پرداخت یک جریمه پنج میلیون تومانی برای این مجرم، تعیین کرده است که این توله یوزپلنگ قابلیت بازگشت به طبیعت را دارد. امری که به گفته ایمان معماریان امکانپذیر نیست چرا که این توله یوزپلنگ به هیچ وجه مهارت‌های زندگی در حیات وحش را به دست نیاورده و اگر به طبیعت بازگردانده شود حتما می میرد.

چند قلاده یوزپلنگ برای ایران مانده است؟

تعداد دقیق یوزپلنگ‌های ایران مشخص نیست، در سرشماری‌های مختلف از ارقامی بین ۳۰ تا ۵۰ قلاده سخن گفته شده است. زیستگاه‌هایی که یوزپلنگ‌ها در آنجا زندگی می‌کنند بالغ بر شش میلیون هکتار است و تحت پوشش قرار دادن این بخش از سرزمین ایران به آسانی امکانپذیر نیست.

آقای معماریان در توضیح اینکه چگونه یوزپلنگ‌ها شناسایی می شوند، می گوید: « یوزپلنگ‌ها به‌واسطه خال‌های منحصر بفردی که روی بدنشان دارند قابل شناسایی هستند و توانستیم با مقایسه خال‌های روی بدن یوزپلنگ‌هایی که در هزاران عکس ثبت شده بودند آنها را شناسایی کنیم. بدون شک آنچه که می توانم الان بگویم این است که تعداد یوزها در ایران کمتر از ۵۰ قلاده است با اینحال اطلاع زیادی از مناطق آزاد وجود ندارد و ممکن است این مناطق هم پتانسیل داشتن یوزپلنگ را داشته باشند.»

پروژه بین المللی حفاظت از یوزپلنگ آسیایی که زمانی در هند، افغانستان، ترکمنستان و ایران زندگی می‌کردند از سال ۱۹۸۰ و پس از آن آغاز شد که سازمان ملل این گربه سان را گونه ای به شدت در معرض انقراض معرفی کرد. به تازگی نیز معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت از محیط زیست ایران از آماده شدن پیش نویس فاز سوم به‌منظور ادامه همکاری و مشارکت مالی این سازمان با برنامه عمران سازمان ملل متحد خبر داده است.

در آخر هم بگوییم یوزپلنگ‌های ایران حالشان خوب نیست.

طی چند سال گذشته شمارشان کاهش یافته و همین تعداد کم هم در معرض خطر انقراض هستند.

خشکسالی و کم شدن شکار باعث شده که مجبور بشوند برای یافتن غذا، قلمروی خود را به جاهای دیگر بسط بدهند و جانشان بیشتر به خطر می‌افتد. سگ‌های گله بلای جانشان شده‌اند و حالا هم قاچاقچی‌ها برای شکار توله‌های یوزپلنگ و فروش آنها دندان تیز کرده اند. جاده‌هایی هم که از میان زیستگاه‌های آنها می گذرند تهدیدهای دیگری هستند که اگر چاره ای برای آنها نشود، قطعا تا چند سال دیگر باید به دیدن تصاویر این موجودات زیبا تنها در اطلس‌های جانورشناسی عادت کنیم.