«دراکاریس!»؛ زبان والیرینی «بازی تاج و تخت» که میلیون‌ها نفر مشغول یادگیری آن هستند

دراکاریس! این تک واژه ای است که دنریس تارگرین به اژدهای جوان خود، دروگون، می گوید و با این یک واژه در واقع به او دستور می دهد که از آتش سوزان دهان خود برای زنده کباب کردن دشمنان ناباور او استفاده کند. این سکانس از فصل سوم «بازی تاج و تخت» (Game of Thrones) از محبوب ترین سکانس های این سریال در میان طرفداران و یکی از مهم ترین مراحل سریال است: دنریس (با بازی امیلیا کلارک) در حال بدست آوردن کنترل ارتشی ۸.۰۰۰ نفری از بردگان جنگجو در ازای یکی از اژدهایان خود است. وقتی که کرازنیس، برده فروش و ارباب ارتش اخته ها، به زبان والیرینی (Valyrian) و با این فکر که مادر اژدها به این زبان آشنایی ندارد، عبارات زشتی را به زبان می آورد با خشم او و اژدهایانش روبر می شود.

مخاطبان نیز تا آن لحظه از آشنایی دنریس با این زبان خبر ندارند و ناگهان دنریس شروع به صحبت کردن به زبان والیرینی به شیوا ترین شکل ممکن می کند. او تمام صحبت های برده فروش را فهمیده و در واقع از همان ابتدا برای او نقشه کشیده است. دراکاریس (Dracarys) در زبان والیرینی به معنای «آتش اژدها» است و لحظاتی بعد کرازنیس کباب می شود. بعد از آن، دنریس رو به ارتش اخته ها کرده و چنین می گوید: «کِسی توبی جموت دائروی تپان» (Kesy tubi jemot dāervi tepan) که معنای آن چنین است: «امروز من به شما آزادی می دهم».

شاید در ابتدا این جمله متشکل از یک سری واژه های بی معنی و سرهم شده به نظر برسد اما این زبان والیرینی است، زبانی که به چندین گویش تقسیم شده و در سرزمین های مختلفی در دنیای «بازی تاج و تخت» مورد استفاده قرار گرفته و از لحاظ زبانشناختی نیز یک زبان ساختارمند است. این زبان توسط یک زبان شناس به نام دیوید جی پترسون ساخته شده که تاکنون بیش از ۵۰ زبان مختلف ساخته که بیشتر آن ها برای فیلم ها و سریال های تلویزیونی بوده است. او زبان والیرینی را از پایه ای ترین اشکال آن ساخته که دارای قوانین و گرامر بسیار منظمی است.

تمام چیزی که از او خواسته شده بود برای «بازی تاج و تخت» بسازد یک سری واژه ها و جملات بود که جورج آر آر مارتین در کتاب های «ترانه ای از یخ و آتش» (A Song of Ice and Fire) به کار می گرفت، جملاتی مانند «والار مورگولیس» (Valar morghulis) به معنای «همه مردان باید بمیرند» و «والار دوهاریس» (Valar dohaeris) به معنای «همه مردان باید خدمت کنند».

برنده رقابت

پترسون همچنین سازنده یکی دیگر از زبان هایی است که در سریال «بازی تاج و تخت» به کار گرفته می شود:  زبان دوثراکی که توسط شخصیت کال دروگو با بازی جیسون موموآ و قبیله جنگجوی وحشی او مورد استفاده قرار می گیرد. این زبان شناس در ابتدا این زبان را در پاسخ به یک رقابت آنلاین که توسط تهیه کنندگان سریال «بازی تاج و تخت» پیش از ساخت سریال راه اندازی شده بود ساخت.

پترسون خود در این باره چنین گفته است: «من شرکت کردم، همراه با بسیاری خالقان زبان بسیار کارآمد. این مسابقه هیچ محدودیتی در زمینه کمیت محصولی که می خواستیم ارائه دهیم نداشت. وقتی از این موضوع آگاه شدم هر دقیقه از روزم را به کار روی بسته پیشنهادی ام اختصاص دادم، گاهی اوقات تا ۱۸ ساعت در روز. در مدت حدود یک ماه، حدود ۳۰۰ صفحه از زبان مورد نظر را خلق کرده بودم که شامل گرامر، ترجمه ها و عبارات فرهنگی می شد». در نهایت پترسون برنده رقابت شده و بعدها از او خواسته شد که زبان والیرینی را نیز بسازد. امروزه زبان دوثراکی حدود ۴.۰۰۰ واژه رسمی دارد در حالی که این عدد برای زبان والیرینی ۲.۰۰۰ واژه است.

پلتفرم آموزش زبان آنلاین مشهور Duolingo نیز حتی زبان والیرینی اشرافی (High Valyrian) را که فصیح ترین شکل زبان والیرینی بوده و دنریس با همین گویش صحبت می کند در خدمات خود قرار داده و تاکنون بیش از ۱.۲ میلیون نفر یادگیری این زبان از طریق این پلتفرم را آغاز کرده اند. بیشترین علاقمندان به زبان والیرینی در بریتانیا هستند جایی که بیش از ۱۰۰.۰۰۰ نفر برای یادگیری آن ثبت نام کرده اند، بیشتر از کسانی که به زبان های سنتی دیگر مانند ایرلندی و گیلیک اسکاتلندی صحبت می کنند (به ادعای Duolingo).

بیشتر بخوانید: گنج «زبان مادری»؛ چرا و چگونه باید زبان های بومی و محلی را از نابودی نجات داد؟

چگونه می توان یک زبان ساخت؟

چه مدت وقت لازم است تا بتوان یک زبان ساختارمند کاربردی خلق کرد؟ به گفته پترسون، بین ۶ ماه تا یک سال طول می کشد تا بتوان گرامری قوی و پویا ساخت اما سرعت تولید سریال ها و فیلم ها بدین معناست که او چنین وقتی در اختیار نداشته است. با این وجود، زمان تنها فاکتور موثر در این موضوع نیست. پترسون در این باره می گوید: «مسئله زبان این است که این پدیده در واقع یک موجودیت فیزیکی نیست، از این رو در تئوری می توانید همه آن را در ذهن خود بسازید. اما سوال این است که آیا آن را به خاطر خواهید داشت؟ چیزی که زمان می برد گرفتن آن تصمیم ها و سپس ثبت کردن آن ها  به شکلی است که بتوانید بعدها به آن دسترسی داشته باشید».

با این وجود همه چیز با گرامر شروع می شود. موضوع تنها به انتخاب صداهایی که باید استفاده شود محدود نمی شود بلکه تصمیم گیری اصلی مربوط به چگونه ترکیب کردن مناسب آن ها با هجاها و واژه هاست. پترسون تصریح می کند: «وقتی که این اطلاعات را داشته اشید می توانید زبان را بسازید، چه به شکل دستی و چه با استفاده از یک برنامه». همین الان می توانید با زبان انگلیسی نیز چنین کاری انجام دهید… برای مثال واژه «Blick» می تواند یک واژه معنادار باشد. شاید اتفاق نیفتد اما می توان یک واژه بی نقص و زیبا در زبان انگلیسی باشد.

یادگیری از راه دور

به منظور کمک به بازیگران سریال «بازی تاج و تخت» برای صحبت کردن به زبان دوثراکی و والیرینی، پترسون نسخه صوتی هر یک از دیالوگ ها را ضبط کرده تا آن ها یک الگوی صوتی برای دنبال کردن و تکرار در دسترس داشته باشند. معمولاً این پروسه با دریافت کردن کل سناریو توسط پترسون آغاز می شود (اتفاقی که در مورد فصل هشتم و پایانی سریال رخ نداد). در میان شخصیت های «بازی تاج و تخت» یکی بیش از دیگری مورد علاقه پترسون بوده است: «جیکوب اندرسون (که نقش کرم خاکستری اخته شده را بازی می کند) بهترین اجرا کننده زبان های ساختگی است که تاکنون دیده ام. در تولیدات بسیار زیادی حضور داشته ام اما او با فاصله ای بسیار زیاد بهترین بوده است. از صحبت کردن او لذت می برم».

از زمان اختراع اینترنت، زبان های ساختگی یا «conlang» ها بسیار پرطرفدار شده اند که روش های آسانی به منظور یادگیری این زبان ها برای زبان آموزان از طریق انتخاب پلتفرم های مختلف برای توسعه دامنه زبانی شان ایجاد کرده است. زبان Klingon یکی از شناخته شده ترین زبان های ساختگی است که در مجموعه فیلم های «پیشتازان فضا» (Star Trek) مورد استفاده قرار گرفته و از دهه ۱۹۹۰ که توسط مارک اوکراند ساخته شد به یک زبان کالت تبدیل شده و هر ساله واژه هایی به آن اضافه می شود. این زبان نیز در پلتفرم آنلاین یادگیری زبان Duolingo یافت شده و یکی از زبان های ساختگی است که منابع آنلاین زیادی در مورد آن وجود دارد.

زبان ناوی در فیلم «آواتار» (Avatar) و زبان اِلفی در سه گانه حماسی «ارباب حلقه ها» (Lord of the Rings) نیز شرایط مشابهی دارند. اگر چه یادگیری یک زبان ساختگی و داستانی احتمالاً ارزش عملی و کاربردی چندانی ندارد اما راهی برای افراد ایجاد می کند تا با علایق خود و اشخاص دیگری که ذهنیت مشابهی دارند ارتباط برقرار نمایند. همچنین، به باور پترسون، این موضوع فواید دیگری نیز دارد: «یادگیری یک زبان ساختگی که هیچ کس به آن صحبت نمی کند در واقع در ارتباط با اشخاص دیگری کمکی به شما نخواهد کرد اما توانایی شما برای یادگیری یک زبان را افزایش خواهد داد. شما همان بخش از مغزتان را به کار می گیرید و هر چه زبان های بیشتری یاد بگیرید، یادگیری زبان های دیگر برای شما آسان تر خواهد شد».

یکی از دیکشنری های زبان والیرینی از طریق این لینک در دسترس شما قرار می گیرد.

بیشتر بخوانید: تشریح مفصل تاریخ «وستروس» و خط زمانی کامل سریال «بازی تاج و تخت» [قسمت دوم]