«رنگین بانو» نام پروانه‌ای با بال‌های آجری رنگ است که اگر ساکن تهران باشید این روزها زیاد آنها را در آسمان مشاهده می‌کنید. اما ماجرای هجوم این پروانه به پایتخت چیست؟
موج پروانه‌ها قبل از این‌که به تهران برسد، به نقاط دیگری از کشور رسیده بود. بر اساس گزارش سازمان محیط‌زیست از اواسط دی‌ماه پارسال، حضور جمعیت بالایی از این پروانه‌ها در جنوب استان سیستان‌وبلوچستان گزارش شده بود. جمعیت آنها با گرم‌تر‌شدن فصل و رفتن به سمت بهار در عرض‌های شمالی‌تر بیشتر شد و پیش‌بینی شد که با بهاری‌شدن مناطق شمالی کشور، پروانه‌ها در تمام این مناطق به وفور یافت شوند.
بعد از بارندگی‌های نوروز، در اواخر فروردین، استان‌های سیل‌زده جنوبی هم از پروانه پر شد و حالا نوبت تهران است که میزبان این زیبای رنگارنگ باشد.
پیش از این سازمان حفاظت محیط‌زیست با افزایش پروانه‌ها در جنوب کشور در گزارشی اعلام کرده بود که با تغییر دوره‌های بارشی کشور شاهد گونه‌ای از پروانه با شرایط اقلیم ایران هستیم. در این گزارش از پروانه‌ای به نام علمی Vanessa cardui یاد شده بود؛ همان پروانه‌ای که در تهران دیده شده، بال‌های آجری رنگ دارد و به «بانوی رنگین» (painted lady) معروف است.
به گفته علیرضا نادری، کارشناس حشرات سازمان حفاظت محیط‌زیست این گونه، هزاران سال در این سرزمین حضور داشته و جمعیت آن همیشه در نوسان بوده است. جمعیت آن در مناطق وسیعی از اروپا، شمال آفریقا، آسیا و حتی استرالیا فراوان است و با داشتن توانایی تطابق با شرایط مختلف اقلیمی می‌تواند در شرایط سخت به زندگی ادامه دهد؛ شرایطی که سایر گونه‌های پروانه قادر به زندگی در آن نیستند.
پروانه رنگین بانو
«رنگین بانو» آفت نیست
از چند روز پیش که میلیون‌ها پروانه مناطق شهری و روستایی قرچک، پیشوا، ورامین، اسلامشهر و پاکدشت را فراگرفته است، بعضی کشاورزان احساس خطر کرده و برای سمپاشی برنامه ریخته‌اند.
اما این پروانه‌ها به ندرت روی محصولات کشاورزی تخم‌گذاری می‌کنند و دلیل حضورشان در اطراف مزارع وجود منابع غنی شهد و همین‌طور گیاه میزبان برای تخم‌گذاری است که در اطراف مزارع به‌صورت خودرو می‌رویند.
حضور این پروانه‌ها طبیعی است. آنها بخشی از طبیعت‌اند و به کسی ضرری نمی‌رسانند، نه محصولات کشاورزی و نه مردم.
چرا پروانه‌ها در شمال و جنوب و تهران زیاد شده‌اند؟
علیرضا نادری، پروانه شناس این‌طور توضیح می‌دهد: «با تغییر دوره‌های بارشی در کشور که هر چند سال اتفاق می‌افتد، افزایش بارش‌ها و معتدل‌شدن زمستان‌ها، اقلیم مدیترانه‌ای می‌شود و گیاهانی که میزبان این پروانه‌اند، پوشش مناسب و وسیع‌تری پیدا می‌کنند. پروانه‌ها به سرعت با تخم‌گذاری روی این گیاهان وارد دوران دگردیسی و پروانه‌های بالغ در کمتر از سه هفته ظاهر می‌شوند. این پروانه‌ها هم دوباره تخم‌گذاری و این چرخه را باز هم تکرار می‌کنند، تا جایی که هنوز پوشش گیاهی و رطوبت و دما مناسب باشد. رنگین بانو با داشتن سیستم ذخیره چربی بالا، توانایی پرواز‌های طولانی دارد و می‌تواند حتی تا ارتفاعات ۴٠٠٠متری هم پرواز کند و در دما‌های پایین‌تر هم زنده بماند.» این‌طور که او می‌گوید، با هرچه گرم‌تر شدن هوا و کاهش بارندگی‌ها، جمعیت این پروانه‌ها هم رفته‌رفته کمتر خواهد شد، تا زمانی شرایط مناسب رشد آن در سال‌های آینده، دوباره فرابرسد.
به گفته نادری تا ٢٠ روز دیگر این پروانه‌ها در شمال کشور هم زیاد می‌شوند و در خراسان هم دیده خواهند شد، اما این اتفاق طبیعی است.
گزارش سازمان محیط‌زیست درباره موج پروانه‌ها هم به این موضوع اشاره کرده که در سال‌های اخیر با تخریب زیستگاه‌های طبیعی مخصوصا چرای بی‌رویه دام‌ها، گیاهان خاردار جایگزین گیاهان متنوع و خوش خوراک مناطق مختلف شده‌اند: «برای مثال گیاه کنگر وحشی به‌عنوان یک گونه مهاجم در تمام عرصه‌های استان خوزستان، لرستان و بوشهر و بسیاری استان‌های دیگر ازجمله استان‌های شمال شرقی و شمالی جای سایر گیاهان را گرفته و پوشش بسیار وسیعی را به وجود آورده است. از آنجایی که این گیاه از اصلی‌ترین و مهمترین میزبان‌های لارو این پروانه است، لذا به دلیل وجود غذای کافی جمعیت این پروانه جهش زیادی پیدا می‌کند. »
حشره‌شناسان می‌گویند انسان هرگز نمی‌تواند در جهانی بدون حشرات –که اکثریت موجودات ساکن خشکی‌ها را تشکیل می‌دهند- زندگی کند، چون آنها منافع زیادی برای حیات بشر دارند. آنها غذای پرندگان، خفاش‌ها و پستانداران کوچک را تشکیل می‌دهند؛ حدود ۷۵درصد گرده افشانی محصولات کشاورزی با کمک آنها انجام می‌شود و حضورشان در طبیعت باعث تقویت و سلامت خاک است و مهار آفات.
آیا پروانه‌ها آسیبی به انسان و طبیعت می‌رسانند؟
هجوم پروانه ها به تهران / پروانه رنگین بانو
افزایش جمعیت پروانه ها در این فصل و پس از بارش های اخیر یک پروسه طبیعی است. افزایش گیاهان منجر شد که تخم گذاری این گونه نیز افزایش یابد همچنین فراوانی غذا برای پروانه موجب افزایش جمعیت این گونه با ارزش شده است.
این پروانه ها هیچ آسیبی به مزارع ،گیاهان و انسان ها نمی رسانند و خطری ندارند.
نباید کلمه ی هجوم رو براشون بکار برد…
اینها هم زیبان، هم بی آزار ، هیچ ضرری به هیچ موجودی هم نمیرسونن …
من که واقعا لذت میبرم اینارو میبینم
فقط گاهی جذب نور لامپ ها میشن که میمیرن بیچاره ها از بست میزنن خودشونو بهش