سریال تماشایی «چرنوبیل»؛ پاسخ به ابهامات مهم مخاطبان پس از پایان داستان [قسمت اول]

نمایش واقعیت تلخ و هولناک ناکارآمدی حکومت و عواقب مخرب دروغ سیستمی

هشدار اسپویل: در ادامه این مطلب به بخش هایی از داستان سریال «چرنوبیل» اشاره می شود که ممکن است اسپویل کننده داستان سریال باشد.

مینی سریال مهیج، تکان دهنده و دیدنی «چرنوبیل» (Chernobyl) به سبکی مستند گونه ماجراهای پیش و پس از فاجعه هسته ای چرنوبیل در سال ۱۹۸۶ را بازگو می کند که شهری متعلق به اتحاد جماهیر شوروی در اوکراین امروزی را به یک شهر ارواح تبدیل ساخت. در آن دوران، این فاجعه با همان پنهانکاری و سری انگاری همیشگی و نمادین مقامات اتحاد جماهیر شوروی مخفی نگه داشته شد اما امروز کمی بیش از ۳ دهه پس از این فاجعه زیست محیطی و تراژیک و تقریباً ۳۰ سال پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، چیزهای بسیار بیشتری در مورد سری اتفاقات و تصمیماتی که به این فاجعه منجر شد، خسارات مالی و تلفات جانی که در پی داشت و اینکه چطور زندگی هایی طولانی را کوتاه کرد می دانیم.

اما همانطور که سریال «چرنوبیل» فاش می کند، هنوز هم به اندازه کافی در مورد این ماجرا اطلاعات نداریم. اگر به خاطر تلاش های والری لگاسوف و دیگر دانشمندان و محققان آن زمان نبود، حتی همین مقدار ناکافی اطلاعات در مورد این فاجعه موجود نبود. مینی سریال «چرنوبیل» نه تنها دانش و علم پشت این حادثه و هزینه سنگین آن را به ما نشان می دهد بلکه بوروکراسی دست و پا گیر اتحاد جماهیر شوروی که مانع تلاش های فوری برای نجات جان انسان ها و بازگشت کلی به شرایط عادی را دشوار ساخت را در برابر چشمان ما به تصویر می کشد، گاف هایی که تنها به خاطر ارزش دادن بیش از حد و اغلب مضحک به اسرار حکومتی داده شد. از این رو سخت است که تماشای پایان مینی سریال «چرنوبیل» با سوال های بدون جواب همراه نباشد.

اگر این سریال را ندیده اید به شما توصیه می کنیم که در اسرع وقت به تماشای آن بنشینید زیرا بدون شک «چرنوبیل» یکی از بهترین و جذاب ترین سریال های چند سال اخیر شبکه HBO است. برای کسانی که این سریال را دیده اند، در ادامه مطلب قصد داریم به سوال های بی پاسخی که پس از پایان سریال برایتان پیش آمده پاسخ دهیم.

تعداد تلفات

در فاجعه چرنوبیل، وقتی که پای تلفات انسانی و خسارات به میان می آید با اعدادی متفاوت و عجیب و غریب مواجه می شویم. ارقام فرانجومی و فاجعه بار تلفات این ماجرا را در بدترین سناریویی که پروفسور لگاسوف برای کمیته مرکزی اتحاد جماهیر شوروی تشریح می کند می توان یافت اما به لطف شهامت و فداکاری غواصان، کارگران معدن تولا و دیگران، از رسیدن آمار تلفات به این اعداد باورنکردنی جلوگیری شد. وقتی که لگاسوف ارقام لازم برای به کنترل درآوردن فاجعه و جلوگیری از بدتر شدن اوضاع را ارائه می دهد- مواد، نیروی انسانی، هزینه، سال ها و زندگی ها- را تشریح می کند بیشتر به یک داستان علمی تخیلی ترسناک شبیه است. با این وجود، علیرغم ارقام و اعدادی که در سریال به آن ها اشاره می شود هیچ آمار دقیق و قابل استنادی از تلفات جانی این حادثه در دست نیست.

یک بخش از مشکل به نبود اسناد و ارقام ثبت شده در بایگانی های اتحاد جماهیر شوروی در باب این ماجراست اما بخش دیگر ماجرا به پیچیدگی عواقب قرار گرفتن در معرض تشعشعات رادیو اکتیو باز می گردد. علاوه بر کسانی که در نتیجه قرار گرفتن در معرض انفجار هسته ای چرنوبیل در همان ساعات و روزهای اول کشته می شوند باید به دیگر قربانیانی مانند خود لگاسوف و بوریس شربیان اشاره کرد که صدمات وارده به آن ها، سال ها طول می کشد تا به یک بیماری مرگبار تبدیل شود. در انتهای سریال گفته می شود که تعداد تلفات بین ۴.۰۰۰ تا ۹۳.۰۰۰ نفر برآورده شده  اما این ارقام فاصله بسیار زیادی به ارقام قابل قبول علمی دارد. برخی از موسسات تحقیقاتی، تعداد تلفات و قربانیان واقعی این فاجعه را تا ۲۰۰.۰۰۰ نفر برآورد کرده اند و کریگ مازین، شورانر سریال «چرنوبیل» این تعداد را نزدیک به یک میلیون نفر می داند. متاسفانه تنها پاسخی که می توان به سوال «تعداد تلفات واقعی فاجعه چرنوبیل چقدر بود؟» داد این است: خیلی زیاد.

بیشتر بخوانید: زندگی با طعم رادیواکتیو؛ نگاهی به زندگی تلخ ساکنان «منطقه ممنوعه چرنوبیل»

حیوانات اهلی چرنوبیل

یکی از اتفاقات دردناک مینی سریال «چرنوبیل» که از لحاظ احساسی بیننده را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد در اپیزود چهارم رخ می داد، جایی که در آن ۳ سرباز اهل اتحاد جماهیر شوروی وظیفه دارند هر حیوانی که در روستاهای متروکه منطقه باقی مانده را از بین ببرند که البته اکثر آن ها حیوانات خانگی و دست آموزی مثل سگ ها هستند. بعد از تخیله شهرها و روستاهای اطراف نیروگاه چرنوبیل، به مردم منطقه اجازه داده نشده که حیوانات اهلی و خانگی شان را با خود ببرند زیرا ممکن بود آلودگی های رادیو اکتیو را به انسان های دیگر منتقل کننند. تماشای این اپیزود برای مخاطبان سریال چنان دشوار بود که کریگ مازین به عنوان شورانر سریال برای تشریح آن دست به دامان توئیتر شده و گفت که آن چیزی که در سریال دیده می شود نسخه ای بسیار ملایم تر از آن چیزی است که در واقع رخ داده است.

علیرغم تلاش های افرادی که مسئول از بین بردن حیوانات آلوده به رادیو اکتیو بودند، جمعیت قابل توجهی از این حیوانات خانگی در منطقه قرنطینه شده چرنوبیل باقی ماندند. تعداد این حیوانات در کل ۸۰۰ مورد برآورد شد که ۶۰۰ سگ و ۲۰۰ گربه را شامل می شود. یک گروه مدافع حقوق حیوانات به این منطقه رفته و مسئولیت اخته کردن، تغذیه و واکسیانسیون این حیوانات بازمانده را بر عهده گرفت. در اوایل سال ۲۰۱۹، برای اولین بار، ۱۵ توله سگ با مقدار تشعشعات رادیو اکتیویته پایین و قابل چشم پوشی در بدنشان به خارج از این منطقه منتقل شدند و خانواده هایی در ایالات متحده آن ها را به عنوان حیوانات خانگی خود پذیرفتند.

آیا کسی از ترک منطقه آلوده چرنوبیل سر باز زد؟

در اپیزود چهارم مینی سریال «چرنوبیل» پیرزنی را می بینیم که در حال دوشیدن گاو خود است و یک سرباز اتحاد جماهیر شوروی مرتباً از خود می خواهد که خانه اش را ترک کند. این پیرزن بدون دست کشیدن از شیر دوشی، تاریخچه خانواده اش را برای سرباز باز می کند که علیرغم تعرضات و اصرارهای بلشویک ها، آلمانی ها و سربازان روس در چندین مورد و در طی سالیان دراز، خانواده او همچنان در خانه خود مانده و زادگاه و محل زندگی شان را ترک نکرده اند. داستان او با صدای گلوله به پایان می رسد اما این گاو اوست و نه خود اوست که می میرد. هرگز نمی فهمیم که در نهایت مشاجره و رویارویی سرباز و پیرزن چگونه به پایان می رسد اما در لحظات پایانی این سکانس دستان لرزان پیرزن روی سر گاو مرده اش را می بینیم و از خود می پرسیم که آیا سرباز بالاخره توانسته عزم این پیرزن سرسخت را در هم بکشند یا خیر، سوالی که پاسخ به آن بر عهده خود مخاطب است.

شاید این سکانس ما را به این باور برساند که با توجه به سبک رفتاری سربازان اتحاد جماهیر شوروی با مردم ساکن منطقه، کسی پس از فاجعه چرنوبیل در خانه خود باقی نمانده باشد اما جالب این است که تعدادی از مردم منطقه از ترک خانه های خود سرباز زده و حیرت انگیزتر اینکه هنوز هم در این منطقه زندگی می کنند. در سال ۲۰۱۷، مجله آیریش تایمز با گروهی از مردم ساکن منطقه به نام «ساموسلی» (samosely) به معنای «خود-ساکنان» دیدار کرد، گروهی از مردم منطقه که پس از فاجعه به صورت غیرقانونی و علیرغم هشدارها به منطقه ممنوعه اطراف نیروگاه بازگشته که تعداد آن ها حدود ۲۰۰ نفر عنوان شده و بسیاری از آن ها بدون مشکل خاصی تا ۸۰ سالگی نیز زندگی کردند اگر چه این افراد با خطر حمله موجودات وحشی و کاهش جمعیت مواجه شدند. در سال ۲۰۱۶، بی بی سی با یک عکاس روسی به نام آندری کرمنشوک مصاحبه کرد که به منطقه ممنوعه چرنوبیل سفر کرده بود و زندگی مردمان قلیل باقی مانده را تشریح می کرد که برخلاف تصور بسیار شبیه زندگی مردم عادی بود.

منطقه ممنوعه و متروکه چرنوبیل چه زمانی قابل سکونت خواهد شد؟

در پایان سریال، به وضوح گفته نمی شود که چه مدت زمان طول می کشد تا چرنوبیل بار دیگر قابل سکونت شود. برخی می گویند که این مدت ۲۰.۰۰۰ سال طول خواهد کشید اما گفته می شد که این عدد بیشتر به به منطقه موسوم به «پای فیل» باز می گردد که قسمت تخریب شده اصلی رآکتور هسته ای شماره چهار نیروگاه چرنوبیل است که به خاطر تشعشعات رادیو اکتیو آن، ۲۰.۰۰۰ سال طول می کشد که انسان بتواند بدون خطر به آن نزدیک شود. تخمین این که چند سال دیگر منطقه ممنوعه چرنوبیل قابل سکونت خواهد بود به خاطر سطح متفاوت و غیرثابت آلودگی رادیواکتیو منطقه و قسمت هایی از رآکتور که همچمنان به نشت ترکیبات رادیو اکتیو به درون خاک ادامه می دهد بسیار دشوار است.

حضور مردمان ساموسلی ها در این منطقه بدون مشکلی خاص نیز باور به اینکه منطقه ممنوعه آنطور که گفته می شود نیز غیرقابل سکونت نیست را تقویت می کند. با این وجود گفته می شود که اگر چه این جماعت کوچک مرگی به سختی و دردناکی قربانیان اولیه و دارای تماس مستقیم با انفجار چرنوبیل (پرسنل نیروگاه و آتش نشانان) را تجربه نکرده و نخواهند کرد اما شیوع سرطان و به ویژه سرطان تیروئید و سرطان خون در میان مردمان این منطقه پس از انفجار بسیار بیشتر شده است. بدین ترتیب کارشناسان مدت زمان لازم برای قابل سکونت شدن مجدد منطقه متروکه و ممنوعه چرنوبیل را بین ۲۰ سال تا صدها سال تخمین می زنند.

این مطلب در دو قسمت تدوین شده است، به همین دلیل از شما دعوت می کنیم که با قسمت دوم این ابهامات سریال «چرنوبیل» در مطلبی که فرداشب منتشر می شود همراه باشید.

بیشتر بخوانید: ۱۰ اتفاق وحشتناک و باور نکردنی که پس از یک آخرالزمان هسته ای رخ خواهند داد