موشک هایپرسونیک «صاعقه»؛ قاتل رمجت جدید اوکراین که سیستم S-400 را مات می‌کند

کمپانی فضایی Yuzhnoye که از پیمانکاران نظامی دولت اوکراین است ادعا کرده در حال توسعه یک موشک جدید هوا به سطح هایپرسونیک و توقف ناپذیر است که به خاطر سرعت بسیار بالایش، سیستم های دفاعی دشمن توان رهگیری آن را ندارند. این ادعا در وبسایت Dnipro Panorama منتشر شده و بر اساس آن گفته می شود که موشک «Bliskavka» به معنای «صاعقه» می تواند علیه ناوگان دریای سیاه روسیه به کار گرفته شود. اگر چه این موشک هنوز روی کاغذ چنین سرعتی داشته و ساقط کردن آن دشوار است اما به نظر می رسد که ادعای توفف ناپذیر بودن آن کمی بزرگنمایی است.

اوکراین تاریخی طولانی در تولید سلاح داشته که به دوران اتحاد جماهیر شوروی باز می گردد. در شرایطی که جنگ غیررسمی این کشور با روسیه در جریان است، اوکراین از این پیشینه و مهارت خود برای بالا بردن ظرفیت های نظامی خود در زمینه تولید سلاح های جدید و استراتژیک استفاده می کند. یکی از نتایج این برنامه، توسعه و تولید موشک صاعقه است. این موشک برای حمل شدن با هواپیماهای Su-27 Flanker و Su-24M Fencer طراحی شده و علاوه بر قابلیت استفاده از کلاهک های با قدرت انفجاری بالا و با قابلیت نفوذ در زره در آن، حداکثر سرعت آن به ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلومتر در ساعت می رسد. مقامات اوکراینی ادعا کرده اند که موشک در حال توسعه آن ها از لحاظ عملکرد در ردیف موشک روسی Kh-31 بوده اما سرعت آن کمی بیشتر از نمونه روسی و برد آن نیز بیشتر است.

یکی از جزییات عجیب در مورد «صاعقه» این است که دارای هواکش هایی از دو طرف بوده که نشان می دهد این موشک به احتمال فراوان با نیروی رمجت عمل می کند. رمجت ها با فشار بسیار زیاد هوا را به درون محفظه احتراق موتور هدایت کرده و موتور از اکسیژن موجود در هوا به عنوان سوخت استفاده می کند. این قابلیت باعث می شود که سرعت ۳ تا ۶ ماخ برای موشک‌ها ممکن شود. رمجت ها آخرین و پیشرفته ترین تکنولوژی در زمینه موتورهای موشک هستند که نه تنها سرعت های بالا را ممکن می سازند بلکه کنترل را نیز کاهش می دهند.

بر اساس گفته های کارشناسان، سرعت ادعا شده برای «صاعقه» برای یک موتور رمجت بسیار پایین به نظر می رسد. با توجه به این که هواکش های مورد استفاده در موتورهای رمجت معمول باعث کاهش عملکرد موشک می شوند، به نظر می رسد که موشک هایپرسونیک صاعقه بتواند به سرعت ۳.۵ ماخ دست یابد. اما سوال این است که آیا به ادعای کمپانی اوکراینی سازنده، «صاعقه» توقف ناپذیر بوده و امکان ساقط کردن آن وجود ندارد؟

موشکی با سرعت ۳.۵ ماخ با سرعت ۲۶۸۵ مایل بر ساعت (بیش از ۴.۳۲۰ کیلومتر بر ساعت) یا ۴۴ مایل در دقیقه (بیش از ۷۰ کیلومتر در دقیقه) پرواز می کند. سیستم دفاع موشکی سطح به هوای اصلی روسیه یا همان S-400 ظاهراً می تواند با اهدافی با سرعت بیش از ۱۵ ماخ درگیر شود و بدین ترتیب رهگیری و ساقط کردن موشکی با سرعت ۳.۵ ماخ دستکم از لحاظ تئوری مشکل خاصی برای این سیستم دفاعی نخواهد بود. اما در دنیای واقعی ممکن است مشکلاتی برای این کار وجود داشته باشد.

مشکل اصلی این سیستم دفاعی در ساقط کردن موشک هایپرسونیک جدید اوکراین این است که «صاعقه» ظاهراً در ارتفاع بسیار پایین پرواز می کند، درست مانند یک موشک کروز. رادارها بر اساس میدان یا خط دید کار می کنند، از این رو هر چه شیئی در ارتفاع بالاتر قرار داشته باشد شناسایی آن آسانتر است و برعکس. موشک‌های هوا به سطح قدیمی تر معمولاً در یک مسیر مستقیم پرواز کرده و اغلب در ارتفاع چند هزارپایی توسط جنگنده ها رها می شدند. این موضوع باعث شده بود که سیستم های دفاعی بتوانند در فواصل بسیار دور نیز این موشک ها را شناسایی، رهگیری و منهدم کنند. از طرف دیگر، موشک های کروز تنها در ارتفاع چند صد پایی و یا حتی کمتر از آن پرواز می کنند.

راداری مستقر در روی زمین تنها می تواند موشک‌های کروز پایین پرواز را در فاصله ۲۶ مایلی (حدود ۴۲ کیلومتر) و حتی کمتر از آن شناسایی کند. به عبارت دیگر، سیستم دفاع موشکی S-400 تنها حدود ۳۰ ثانیه برای ساقط کردن موشک «صاعقه» زمان دارد که اگر چه بسیار دشوار است اما غیرممکن به نظر نمی رسد. اما مشکل همین نیست و مولفه ای دیگر نیز می تواند این امر را برای سیستم دفاع موشکی روسیه دشوارتر سازد: اگر موشک اوکراینی از کنار سیستم دفاع موشکی روسی عبور کند، فرصت این سیستم برای درگیر شدن با آن پیش از خارج شدن از دسترس بسیار کمتر از ۳۰ ثانیه خواهد شد. علاوه بر این، در حالی که S-400 می تواند اهداف خود را در فاصله ۲۵۰ مایلی و بیشتر از آن شناسایی و ساقط کند اما در ساقط کردن چیزی که شناسایی نکند عاجز است و این در حالی است که تنها قادر است «صاعقه» را در فاصله ۲۶ مایلی شناسایی کند.

یک سیستم S-400 منفرد می تواند براحتی از یک جبهه ۱۰۰ مایلی در مقابل موشک‌های معمول محافظت کند اما روسیه به دستکم ۴ سیستم S-400 نیاز دارد تا بتواند از جبهه ای به همان اندازه در مقابل موشک صاعقه اوکراین دفاع نماید. هزینه هر سیستم S-400 بیش از ۵۰۰ میلیون دلار است، از این رو قاتل اوکراینی، هزینه روسیه برای مقابله با خود را چهار برابر کرده است. اگر چه می توان گفت که برخلاف ادعاها، موشک اوکراینی هایپرسونیک صاعقه توقف ناپذیر نیست اما سیستم های دفاعی روسیه، ساقط کردن اآن را بسیار دشوار خواهند یافت. همچنین «صاعقه»، هزینه و خطر عملیات نظامی روسیه را افزایش داده و می تواند یک عامل بازدارنده برای عملیات تهاجمی مسکو علیه اوکراین باشد.

بیشتر بخوانید: موشک هایپرسونیک جدید و غیرقابل رهگیری کمپانی Raytheon با سرعت بیش از ۶ ماخ