علائم تیروئید و راه درمان آن

وقتی تیروئید شما تشدید می شود

آیا خستگی باعث شده است که روز به روز انرژی خود را بیشتر از دست دهید؟ آیا در مغز خود احساس ابهام دارید، یا با اضافه وزن، سردی و ریزش مو مواجه هستید؟ و یا خلاف این موارد در شما صادق است: آیا اغلب گر گرفته یا عرق می کنید و نگران هستید؟ اینها همگی بخاطر غده تیروئید شماست. عملکرد این تنظیم کننده بزرگ بدن و ذهن گاهی بهم میریزد، مخصوصا در خانم ها. درمان صحیح این بیماری می تواند نقش مهمی در احساس شما و پرهیز از مشکلات جدی تر در سلامتتان داشته باشد.

غده تیروئید چیست؟

تیروئید غده ای پروانه شکل است که در جلوی گردن قرار دارد. این غده هورمون هایی تولید می کند که سرعت متابولیسم بدن را که سیستمی برای کمک به مصرف انرژی بدن است، کنترل می کند. اختلالات تیروئید می توانند با ایجاد خلل در تولید هورمون های تیروئید، سبب کاهش متابولیسم یا تند شدن آن شوند. وقتی سطح هورمون ها خیلی پایین بیاید یا بسیار بالا برود، شما دامنه وسیعی از علائم آن را تجربه خواهید نمود.

علائم: کاهش یا افزایش وزن

تغییر تعریف نشده در وزن، تنها یکی ازشایع ترین نشانه های یک اختلال تیروئید است. افزایش وزن می تواند نشان دهنده سطوح پایین هورمون های تیروئید باشد، حالتی که کم کاری تیروئید نامیده می شود. در مقابل، اگر تیروئید مقدار بیشتر از نیاز بدن هورمون تولید کند، وزن می تواند بصورت قابل ملاحظه ای کاهش یابد. این حالت را پرکاری تیروئید می نامند. کم کاری تیروئید بسیار شایع تر است.

علامت: ورم گلو

ورم یا بزرگ شدن گردن نشانه ای آشکار است که گاهی با تیروئید اشتباه گرفته می شود. گواتر می تواند هم در تیروئید کم کار و هم پرکار اتفاق بیافتد. گاهی اوقات ورم گردن می تواند در نتیجه سرطان تیروئید، گره یا توده هایی باشد که در داخل تیروئید رشد می کنند. همچنین این ورم می تواند دلیلی بجز تیروئید داشته باشد.

علامت: تغییر ضربان قلب

هورمون های تیروئید تقریبا روی هر ارگانی در بدن تاثیر گذاشته و می تواند سرعت ضربان قلب را هم تحت تاثیر قرار دهد. افراد مبتلا به تیروئید کم کار، ممکن است ضربان قلبشان از حالت عادی آهسته تر باشد. تیروئید پرکار سبب افزایش ضربان قلب می شود. همچنین می تواند سبب افزایش فشار خون و همچنین حس تپش قلب، یا انواع دیگر خفقان های قلبی شود.

علامت: تغییر در انرژی و خلق و خو

اختلالات تیروئید می تواند تاثیر بسزایی بروی سطح انرژِی و خلق و خو داشته باشد. تیروئید کم کار سبب می شود افراد احساس خستگی، تنبلی و افسردگی کنند. تیروئید پرکار می تواند باعث ایجاد نگرانی، مشکلات خواب، بی قراری و کج خلقی شود.

علامت: ریزش مو

ریزش مو نیز یکی دیگر از علائم عدم تعادل هورمون های تیروئید می باشد. هم تیروئید کم کار و هم پرکار می تواند سبب ریزش مو شود. در بسیاری از موارد، پس از درمان تیروئید، مو مجددا شروع به رشد می کند.

احساس سرما یا گرمای شدید

اختلالات تیروئید می تواند سبب خلل در قابلیت تنظیم دمای بدن شود. افراد مبتلا به تیروئید کم کار بیش از حالت معمول، احساس سرما می کنند. مبتلایان به تیروئید پرکار تاثیر مخالف را تجربه می کنند، بدین صورت که  بدنشان بسیار عرق کرده و از گرما بیزارند.

سایر علائم تیروئید کم کار

تیروئید کم کار می تواند سبب علائم دیگری هم شود، مانند:

• خشکی پوست و شکستن ناخن ها
• کرختی یا مور مور دست ها
• یبوست

علائم دیگر تیروئید پرکار

تیروئید پرکار می تواند سبب علائم دیگری هم گردد، مانند:

• ضعف عضله ها و لرزش دست
• مشکلات بصری
• اسهال

چه کسی باید مورد آزمایش قرار بگیرد؟

اگر فکر می کنید که علائم مشکل تیروئید در شما پدیدار شده، با پزشک خود درباره انجام آزمایش مشورت کنید. افرادی که در آنها این علائم یا فاکتورهای خطر مشاهده شده است، بیشتر نیاز به انجام آزمایشات دارند. تیروئید کم کار اغلب بروی زنان بالای ۶۰ سال تاثیر می گذارد. تیروئید پرکار نیز بیشتر در زنان شایع است. داشتن سابقه فامیلی، می تواند شما را در معرض خطر هر دو نوع تیروئید قرار دهد.

بررسی تیروئید گردن

نگاهی دقیق در آینه می تواند به شما در بررسی تیروئیدی که بزرگ شده کمک نماید، در این حالت شما نیاز به توجه و معاینه پزشک خواهید داشت. سر خود را به سمت عقب بکشید، مقداری آب بنوشید و حین بلعیدن با انگشت خود زیر خرخره و بالای ترقوه را بررسی کنید. بدنبال برجستگی یا ورم باشید، سپس این فرایند را چندین مرتبه تکرار کنید. در صورت مشاهده ورم یا برآمدگی حتما به پزشک مراجعه کنید.

تشخیص اختلالات تیروئید

اگر پزشکتان یک اختلال تیروئید را در شما تشخیص دهد، آزمایش خون می تواند پاسخ سوالات پزشک را فراهم کند. این آزمایش، سطح هورمون شبیه ساز تیروئید (TSH) را اندازه گیری می نماید، این هورمون، هورمونی ارشد بوده که کارکرد غده تیروئید را تنظیم می کند. اگر TSH بالا باشد، بدان معناست که عملکرد تیروئید شما بسیار آهسته است (تیروئید کم کار) و اگر مقدار آن پایین باشد بمعنای فعالیت بالای تیروئید می باشد (تیروئید پرکار). پزشک همچنین می تواند سطوح هورمون های دیگر تیروئید را نیز در خون بررسی کند. در برخی موارد، برای ارزیابی کارکرد غیر عادی تیروئید از مطالعات تصویری یا بافت برداری استفاده می شود.

بیماری هاشیموتو

بیماری هاشیموتو، شایع ترین علت تیروئید کم کار است. این بیماری اختلالی خود ایمنی است، بگونه ای که بدن به غده تیروئید حمله می کند. در نتیجه سبب آسیب به تیروئید و جلوگیری از تولید هورمون های کافی می شود. بیماری هاشیموتو تمایل به انتقال در خانواده دارد.

سایر علل تیروئید کم کار

در برخی موارد، تیروئید کم کار بخاطر مشکل غده هیپوفیز ایجاد می شود که در قسمت پایین مغز قرار دارد. این غده هورمون شبیه ساز تیروئید (TSH) را تولید می کند، هورمونی که به تیروئید وظیفه اش را گوشزد می کند. اگر غده هیپوفیز به اندازه کافی TSH تولید نکند، سطوح هورمون های تیروئید پایین می آید. علل دیگر تیروئید کم کار شامل التهابات موقت تیروئید یا داروهایی است که بروی عملکرد تیروئید تاثیر می گذارند.

بیماری گریوز (بیماری بازدو)

بیماری گریوز شایع ترین علت تیروئید پرکار است. این بیماری اختلالی خود ایمنی است که به غده تیروئید حمله نموده و سبب آزاد شدن مقادیر بالای هورمون های تیروئید می شود. یکی از علائم شایع این بیماری، ورم قابل مشخص و ناراحت کننده در پشت چشمان است.

علل دیگر تیروئید پرکار

تیروئید پرکار می تواند در نتیجه توده های تیروئیدی باشد. این توده ها برآمدگی هایی هستند که در داخل تیروئید رشد می کنند و گاهی اوقات شروع به تولید هورمون های تیروئید می کنند. توده های بزرگ ممکن است سبب ایجاد یک گواتر قابل توجه شوند. توده های کوچکتر را می توان از طریق سونوگرافی تشخیص داد. آزمایش و اسکن تیروئید می تواند به ما بگوید که آیا توده در حال تولید مقدار زیادی از هورمون های تیروئید می باشد یا خیر.

مشکلات مربوط به اختلال تیروئید

کم کاری تیروئید در صورت عدم درمان می تواند سبب افزایش کلسترول شده و شما را در معرض حمله قلبی و سکته مغزی قرار دهد. در موارد شدیدتر، سطوح بسیار کم هورمون های تیروئید سبب کاهش هوشیاری و افت دمای بدن می شود که بسیار خطرناک است. تیروئید کم کار در صورت درمان نشدن، می تواند سبب بروز مشکلات جدی قلبی و شکننده شدن استخوان ها گردد.

درمان تیروئید کم کار

اگر شما مبتلا به کم کاری تیروئید هستید، پزشک می تواند هورمون های تیروئیدی را در قالب قرص برایتان تجویز کند. این امر اغلب سبب بهبود قابل توجهی در چند هفته می شود. درمان در طولانی مدت منجر به انرژی بیشتر، سطوح پایین تر کلسترول و کاهش تدریجی وزن می شود. بیشتر افراد مبتلا به تیروئید کم کار، تا پایان عمر می بایست از هورمون های تیروئیدی استفاده کنند.

درمان تیروئید پرکار

رایج ترین مورد در درمان بزرگسالان استفاده از ید رادیواکتیو است، که سبب نابودی غده تیروئید طی ۶-۱۸ هفته می شود. وقتی این غده کاملا از بین برود یا از طریق جراحی برداشته شود، بیشتر بیماران می بایست هورمون های تیروئید را از طریق قرص دریافت نمایند. درمان رایج دیگر برای تیروئید پرکار، درمان ضد تیروئید است، که هدف آن کاهش مقدار هورمون های تولید شده توسط تیروئید است. این حالت در نهایت ناپدید می شود، اما بیشتر افراد می بایست به مدت طولانی به  استفاده از دارو ادامه دهند. داروهای دیگر برای کاهش علائمی مانند پالس سریع و رعشه استفاده می شوند.

جراحی اختلالات تیروئید

برداشتن غده تیروئید می تواند سبب درمان تیروئید پرکار شود، اما این روند در صورتی توصیه می شود که داروهای ضد تیروئید کاربردی نداشته باشند و یا اندازه گواتر بزرگ شده باشد. همچنین جراحی برای بیماران با توده های تیروئیدی توصیه می شود. پس از جراحی تیروئید، بیشتر بیماران می بایست برای اجتناب از گسترش تیروئید پرکار از مکمل های روزانه استفاده کنند.

درباره سرطان تیروئید چطور؟

سرطان تیروئید بیماری غیر رایجی است و مرگ و میرهای کمی بواسطه این بیماری اتفاق می افتد. نشانه اصلی این بیماری، توده یا ورم در گردن است و تنها ۵% گره های تیروئیدی تبدیل به گره های سرطانی می شوند. پس از تشخیص سرطان تیروئید، می توان با جراحی و پس از آن ید رایواکتیو و در برخی موارد رادیو گرافی خارجی آن را درمان نمود.