ماجرای شگفت‌انگیز یوری گارگارین ؛ شصتمین سالگرد اتفاق بزرگی که رقابت فضایی را آغاز کرد

جان فیتزجرالد کندی، رییس جمهور ایالات متحده در آوریل ۱۹۶۱ دوران بسیار سختی را تجربه می کرد. در حالی که تنها سه ماه از حضور او در کاخ سفید می گذشت، کندی با چیزی مواجه شده بود که از نظر وی و مشاورانش یک سازمان سیا غیرقابل اعتماد بود. او همان ماه به این نتیجه رسید که بی دلیل به سازمان سیا مشکوک نبوده است، پس از آن که شورشیان کوبایی با پشتیبانی سازمان سیا به کشورشان که به تسلط کمونیست ها درآمده بود، حمله کردند. در یک نشست با دین راسک وزیر امور خارجه وقت و دیگران در ۱۲ آوریل آن سال، کندی تاکید کرد می خواهد تا جایی که ممکن است این عملیات یک عملیات کوبایی باشد و سازمان سیا نیز به وی اطمینان داد که شورشیان کوبایی مسئول انجام این عملیات خواهند بود.

یک هفته بعد، نتیجه این عملیات، افتضاح خلیج خوک ها بود، یک فاجعه سیاسی و نظامی که تنها فیدل کاسترو و حامی اصلیش، اتحاد جماهیر شوروی، را جسورتر ساخت. کندی روس ها را به خاطر اولین آوریل بسیار بد خود در کاخ سفید سرزنش می کرد. در مراسم ادای سوگند خود در ماه ژانویه، کندی از نیکیتا خروشچف رهبر وقت شوروی خواست تا کشورش در زمینه «جستجو در میان ستارگان» به ایالات متحده بپیوندد. پاسخ خروشچف نیز ۶۰ سال پیش در ۱۲ آوریل ۱۹۶۱ داده شد، وقتی یوری گاگارین، فضانورد روس، سوار بر فضاپیمایی به نام Vostok 1 مدار زمین را در نوردید. بعد از بیرون پریدن از سفینه خود در نزدیک روستای اسملووکا، گاگارین مانند یک قهرمان مورد تجلیل قرار گرفت و یک بار دیگر ایالات متحده تحقیر شد، اتفاقی که چهار سال پیش و در پرتاب ماهواره Sputnik 1 نیز تجربه شده بود.

Vostok زاییده تفکرات سرگئی پاولوویچ کورولف مهندس اهل اتحاد جماهیر شوروی بود. بدنبال سرخوردگی ناشی از دست نیافتن به سلاح اتمی پیش از آمریکایی ها، رهبری اتحاد جماهیر شوروی مقادیر قابل توجهی از بودجه کشور را صرف تحقیقات علمی، ساخت مرکز آزمایشی فضایی در روی زمین و یک پایگاه راکتی در قزاقستان کرده بود که سایز آن چهار برابر شهر لندن بود. آنجا بود که کورولف دست به جادوگری زده و در طی چند سال تعدادی راکت بسیار پیشرفته ساخت. سازمان سیا به درستی برای رییس جمهور دوایت آیزنهاور نوشته بود که به لطف موشک های قاره پیمای قدرتمند و متعدد کورولف، شوروی تا سال ۱۹۵۸، برای قرار دادن یک ماهواره در فضا آماده خواهد بود. روس ها سه ماه از برنامه جلوتر بودند و با سفینه Sputnik، وحشتی بزرگ در راه بود در حالی که سیاستمداران و روزنامه نگاران نظاره گر قرار گرفتن ماهواره صد پوندی شوروی در مدار زمین بودند.

بدنبال موفقیت پرتاب ماهواره Sputnik، کورولف از خروشچف خواست اجازه ارسال مواد بیولوژیکی به فضا را به او بدهد. کورولف قبلاً نیز بارها سگ هایی را با راکت های غول پیکر به آسمان فرستاده بود که همه آن ها به شکست انجامیده و در هنگام بلند شدن منفجر شده بودند. اما در آگوست ۱۹۶۰، یکی از راکت های نسل جدید کورولف با دو سگ، ۴۰ موش، یک خرگوش، دو موش خرما و یک بطری پر از مگس از محل پرتاب بلند شده و این راکت حاوی باغ وحش روس ها، ۱۸ بار دور زمین چرخید. همه حیوانات زنده به زمین بازگردانده شدند و بدین ترتیب بود که کورولف تصمیم به فرستادن مواد بیولوژیکی، از جمله انسان، به فضا گرفت. او برای انتخاب فرد مورد نظر شروع به غربالگری و بررسی خلبانان نظامی نیروی هوایی شوروی کرد که هزاران نفر بودند.

او افراد متعددی را انتخاب کرده بود زیرا می دانست که ممکن است راکت ها منفجر شوند. یکی از این انتخاب شدگان یک خلبان جنگنده سابق به نام پاول رومانوویچ پوپوویچ بود، مردی خوش مشرب و شوخ که خیلی زود خود را به صدر فهرست منتخبان رساند. او اولین انتخاب برای رفتن به فضا بود اما پوپوویچ یک نقطه ضعف داشت و آن اینکه وی اوکراینی بود. در کشوری چند قومیتی و متشکل از چندین کشور دیگر به نام اتحاد جماهیر شوروی، حزب مرکزی کمونیست شوروی موسوم به پولیتبورو، به کورولف اعلام کرده بود که یک فرد روسی باید اولین نفری باشد که به فضا می رود. پوپوویچ بعدها در آگوست ۱۹۶۲ سوار بر راکت Vostok 4 به فضا رفت. اینجا بود که یوری گاگارین وارد ماجرا می شد، مردی که تمامی شرایط لازم را داشت.

گاگارین پسر یک نجار بود که در یک مزرعه اشتراکی بزرگ شده و از اشغال نازی ها جان سالم به در برده بود، اگر چه ترومای ناشی از این موضوع همچنان همراه وی بوده و یک بار تلاش کرده بود برادر پنج ساله اش را اعدام کند. گاگارین به مدرسه تجارت رفته و با نمرات عالی فارغ التحصیل شده بود، پیش از آنکه به نیروی هوایی شوروی پیوسته و به عنوان خلبان آموزش ببیند. او یک خلبان فوق العاده بود اما غیر از او ۵ خلبان دیگر نیز انتخاب شده بودند که هیچ یک دستکمی از گاگارین نداشتند هر چند روسی بودن گاگارین او را از دیگران پیش انداخته بود. در ۱۲ آوریل ۱۹۶۱، راکت Vostok 1 گاگارین را به فضا برد و اولین انسانی بود که به آنجا می رفت. سفر فضایی او یک ساعت و ۴۸ دقیقه به طول انجامید و چند لحظه ناخوشایند نیز داشت.

او برای ۲۳ دقیقه ارتباط رادیویی خود را با زمین از دست داد که در طی آن، گاگارین با تماشای قطرات آبی که اطراف کابین در آسمان معلق شده بودند و در واقع از لوله آب نوشیدنی خودش نشت کرده بودند، خود را سرگرم می ساخت. او هنگام بازگشت به زمین نیز نمی دانست کجاست و در نهایت روی یک مزرعه اشتراکی شبیه مزرعه ای که در دوران کودکی در آنجا زندگی می کرد، فرود آمد و خطاب به کشاورزان آن مزرعه گفت: «رفقا، بیایید با هم آشنا شویم، من اولین فضانورد جهان هستم، یوری الکسیویچ گاگارین». یوری گاگارین در سال ۱۹۶۸ در گذشت، در ماجرایی که مقامات اتحاد جماهیر شوروی آن را «تمرین پرواز روتین» اعلام کردند. ۱۰ ماه بعد بود که جان گلن، فضانورد آمریکایی توانست سوار بر فضاپیمای Friendship 7 به فضا برود.

بیشتر بخوانید: چرا فضانوردان اتحاد جماهیر شوروی هیچگاه موفق به فرود روی ماه نشدند؟