شیردوشی صحیح چه تاثیری بر کسب درآمد دامدار دارد ؟

در سال های اخیر استفاده از روش های مدرن در شیردوشی توسعه ی گسترده ای در اقصی نقاط کشور داشته داشته است. این روش ها با بهره مندی از دستگاه های مدرن ، امکان شیردوشی سریع ، صحیح با کمترین میزان پرتی انرژی را فراهم میکند و در بسیاری از مواقع بر راندمان تولید شیر نیز تاثیر مستقیمی خواهد داشت.

تاثیر شیردوشی بر کیفیت و کمیت شیر :

یکی از مهمترین موارد در تولید شیر ، بهداشت دام می باشد. به منظور اینکه میزان شیر تولیدی توسط دام به حداکثر مقدار ممکنه برسد ، باید علاوه بر تغذیه مناسب ، تمامی عوامل استرس زا و بیماری را از دام دور شود. بیماری های مربوط به عفونت پستان از مهمترین عوامل در کاهش تولید شیر می باشد. این بیماری ها امکان کاهش کیفیت شیر را نیز بوجود می آورند و حتی ممکن است عفونت و لخته و … نیز وارد شیر شده و در نتیجه شیر غیرقابل استفاده شود.

از این رو پیش از شیردوشی پستان دام باید ضدعفونی شود ، باید به صورت دوره ای دامپزشک دام را بررسی کرده ، واکسن ها به موقع تزریق شود تا هیچ بیماری ای دام را تحدید نکند چرا که مهمترین عامل در کاهش کمیت و کیفیت شیر بیماری دام می باشد.

در صورت استفاده از دستگاه شیردوش ، باید نظافت شیردوش از دو جهت بسیار مورد توجه قرار گیرد. یک اینکه قسمت هایی که به پستان دام متصل میشوند به صورت منظم پیش از شیردوشی باید ضدعفونی شوند و دوم اینکه قسمت های اصلی دستگاه شامل بیدون و … پس از هربار شیردوشی به صورت کامل ضدعفونی شده تا امکان ایجاد باکتری های آلوده و در نتیجه آلوده کردن شیر به صفر رسد.

انواع شیردوش ها :

شیردوش ها به ۳ دسته تقسیم بندی میشوند :

– شیردوش های صنعتی :

شیردوش های صنعتی در انواع مختلفی طراحی و تولید شده و در دامداری ها نصب میشوند. این شیردوش ها دارای لاینرهای زیادی می باشند که بسته به نوع نیاز سالن و نوع قرار گرفتن دام ها در داخل سالن تعدادشان متفاوت است. همچنین مخزن های شیر نیز بسته به نوع قرار گیری دام ها در داخل جایگاه ها دارای شکل و اندازه ی مختلفی هستند. دیده شده است که برخی از دامداری های بزرگ از یک بیدون مرکزی برای جمع اوری شیر استفاده میکنند. این نوع از عملکرد می تواند شیرتولیدی را با خطر بزرگی مواجه کند. اگر یکی از دام ها بیماری عفونت پستان داشته باشد و شیر الوده شود میزان خسارت وارده بسیار بالا خواهد رفت . از این رو چنین سیستم هایی که از یک بیدون مرکزی استفاده میکنند در حال منسوخ شدن است و غالبا هر بیدون برای هر دام به صورت مخصوصی قرار داده میشود.

در شیردوش های صنعتی سرعت شیردوشی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشد . از این رو این دستگاه ها دارای موتورهای قدرتمندی و سیستم شیردوشی بسیار بروزتری می باشند تا بدون ایجاد صدای اضافی و با رعایت تمام نکات موجود ، اقدام به شیردوشی از دام کنند. از نظر استرس وارده به دام ، این سیستم ها کمترین استرس لازمه را به دام وارد میکنند.

شیردوش های برقی سیار :

سابقه ی استفاده از شیردوش های برقی و اتوماتیک در سالن های دامداری به چندین دهه قبل برمیگیرد که طی سالهای مختلف به مرور دچار تغییراتی شده و مدرن تر شده اند. اما امکان استفاده از این سیستم ها برای دامدارانی که تعداد کمی دام دارند امکان پذیر نیست چرا که هزینه ی راه اندازی انها و نیاز به سالن های مجزا ، از نظر درآمد حاصله به صرفه نمی باشد. در سال های اخیر تکنولوژی به کمک این مشکل آمده است و دستگاه هایی سیار تولید شده است که با استفاده از نیروی برق امکان شیردوشی اتوماتیک مشابه به سالن های شیردوشی را برای دامدار فراهم کرده است. این شیردوش ها امکان شیردوشی از ۱ تا ۲ دام را به صورت همزمان دارند که بسته به تعداد لاینرها و قدرت موتور قابل انتخاب می باشند.

دستگاه های شیردوش سیار ، دارای یک چرخ قابل حمل ، بیدون و ادوات مربوط به شیردوشی می باشند. پس از اتصال موتور شیردوشی به برق ، امکان شیردوشی با استفاده از سیستم نبضی فراهم میشود و بدون وارد کردن کوچکترین فشار به پستان دام، شیر دام دوشیده خواهد شد.

در این شیردوش ها دام ها به نوبت شیردوشی می شوند و چون از یک لاینر برای شیردوشی استفاده میشود، پس از هر بار شیردوشی باید به صورت کامل لاینرها ، پستانک ها و ادوات دستگاه کاملا ضدعفونی شوند تا در صورت وجود بیماری در یک دام، امکان انتقال به دام دیگر به صفر برسد .

شیردوش های سیار باید موتوری داشته باشند که صدای تولیدی آن به حداقل برسد تا دام در هنگام شیردوشی دچار استرس نشود. همچنین این شیردوش ها اکثرا از برق شهری برای شیردوشی استفاده میکنند که امکان استفاده از آنها را برای تمامی دامداران بسیار آسان میکند.

– شیردوش دستی :

دستگاه شیردوش دستی گاو دارای یک تلمبه بوده و عمل شیردوشی نبضی به وسیله ی نیروی وارد توسط کاربر بر تلمبه حاصل میشود . این دستگاه ها نیز به راحتی قابل حمل بوده و مزیت مهم آنها عدم نیاز به استفاده از نیروی برق برای شیردوشی است که در نتیجه امکان شیردوشی را بخصوص برای عشایر بسیار آسان میکند .

این دستگاه ها به دلیل محدودیت در قدرت تولیدی تنها برای شیردوشی یک دام مناسب هستند و امکان شیردوشی همزمان از چنددام در آنها وجود ندارد.

نگهداری از شیر :

پس از شیردوشی ، شیر در داخل بیدون قرار میگیرد. بیدون ها به منظور اینکه بهترین کیفیت را داشته باشند و اثری منفی بر روی شیر نگذارند، بهتر است از جنس استیل ضدزنگ انتخاب شوند. شیر دوشیده شده سپس به مغازه های عرضه محصولات لبنیاتی و یا کارگاه ها منتقل شده و در داخل دستگاه به نام شیرسردکن نگهداری میشوند. قیمت شیرسردکن بسته به ظرفیت دستگاه و تکنولوژی های مورد استفاده در آن متفاوت می باشد. این دستگاه شیر را در دمایی ثابت و پایین نگهداشته و از ایجاد و رشد باکتری های مضر در داخل آن جلوگیری میکند .

تولید مواد لبنی :

در کارگاه های لبنیاتی از شیرتولیدی توسط دامدار، استفاده ی بسیاری میشود . در اولین مرحله شیر به دو قسمت تقسیم شده بخشی برای تولید ماست ، کره و دوغ به بخش مدنظر برده میشود و بخشی دیگر نیز برای تولید خامه و سرشیر مورد استفاده قرار میگیرد. در هر دو مرحله امکان ارائه ی شیر با درصد چربی مشخصه به بازار وجود دارد .

در مرحله ی تولید خامه ، از دستگاه خامه گیر استفاده میشود که به آن دستگاه سپراتور نیز گفته میشود . عبارت سپراتور یا جداشونده به دلیل جداسازی چربی از شیر در این مرحله مورد استفاده قرار میگیرد. چربی به وسیله ی نیروی گریز از مرکز و با امکان مشخص کردن میزان چربی ، توسط دستگاه گرفته شده و خامه تولید میشود .

این دستگاه ها نمونه های خانگی نیز داشته که دارای ظرفیت پایینی می باشند و برخی از دامدار ها با خرید چنین ابزاری خود مستقیما محصولات را به لبنیاتی ها عرضه میکنند.

نتیجه گیری :

استفاده از تجهیزات مدرن شیردوشی و گستردگی در دسترس بودن آن در سال های اخیر، کمک بسیاری به شیردوشی کامل دام و اخذ حداکثر راندمان توسط دامدار کرده است و سودحاصله برای دامدار نیز به میزان قابل توجهی افزایش داشته است. بهره مندی از این تکنولوژی های مدرن در سایر عرصه های کشاورزی و دامداری ، میتواند راندمان تولیدات را افزایش داده و در بهبود کسب و کارهای دامداران و کشاورزان تاثیر بسزایی بگذارد.