ماجرای حوض روغن موزه هنرهای معاصر چه بود؟ + ویدیو

اجرای یک پرفورمنس در حوض روغن در موزه هنرهای معاصر تهران در حاشیه افتتاح نمایشگاه پنج گنج که به منظور بزرگداشت نظامی برپا شده بود، واکنش‌ها و انتقادات بسیاری را برانگیخت.

عصر شنبه ۲۱ اسفند، موزه هنرهای معاصر شاهد یک پرفورمنس عجیب بود که طی آن شخصی آویزان از یک طناب به حالت معلق در حوض روغن، اثر نوریوکی هاراگوچی، هنرمند شناخته‌شده ژاپنی، در این موزه غوطه‌ور می‌شود.

حوض روغن با نام اصلی ماده و فکر از مهم‌ترین آثار این هنرمند ژاپنی پیرو مکتب مینی‌مالیسم است که در سال ۱۹۷۷ توسط موزه هنرهای معاصر خریداری شد؛ یک ظرف فولادی جوش‌خورده مربعی‌شکل که درون آن با روغن سیاه پر شده است. با توجه به ثابت ماندن روغن و خاصیت انعکاسی آن، این اثر به مثابه آینه بزرگ سیاه‌رنگی بر زمین است.

هاراگوچی در آن زمان ۲۰ اثر از این ایده ساخت و به جز شش اثری که در کشور خودش قرار گرفت، باقی به کشورهای دیگر منتقل شد، اما تنها اثری که همچنان پابرجا مانده، همین حوض روغنی است که در ایران وجود دارد. حالا حدود نیم قرن بعد، حوض روغن بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده، آن هم به خاطر آسیب‌های احتمالی که این اجرا به اثر هنری و تاریخی هاراگوچی وارد کرده است.

در پی پخش فیلم این پرفورمنس در شبکه‌های اجتماعی هنرمندان و کاربران بسیاری انگشت اتهام را به سمت مسئولان فرهنگی نشانه گرفتند؛ ازجمله منصوره بشیرپور، کارشناس اقتصاد هنرهای تجسمی، سعید باباوند، منتقد هنری، انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز و بسیاری دیگر که انتقادات تندی در این راستا مطرح کردند. در این میان از سوی عده‌ای نگاه‌های مثبتی نیز به ماهیت کلی چنین اجراهایی شد.

موزه هنرهای معاصر با ابراز تاسف از حادثه‌ پیش‌آمده حین اجرای این پرفورمنس اعلام کرد برخورد پرفورمر به روغن در طرح اصلی ارائه شده به موزه نبوده و در اثر اشتباه ایجاد شده و روغنی که بیرون ریخته شده قابل جایگزینی است. در بیانیه منتشر شده از سوی این موزه این‌طور آمده که «این اتفاق تخریب اثر هنری محسوب نمی‌شود و صرفا به دلیل خطای سهوی، بخشی از روغن خارج شده که جایگزین خواهد شد. طی سال‌های پس از خلق اثر، همواره روغن تبخیر شده و به آن اضافه شده است. حفاظت از آثار هنری موزه در زمره اصلی‌ترین وظایف موزه است. چنان‌که در مهرماه سال ۹۶ نوریوکی هاراگوچی برای مرمت حوض روغن به ایران دعوت و قبل از درگذشت او این اثر مرمت شد.»

یاسر خاسب، کارگردان این پرفورمنس حاشیه‌ساز نیز به خاطر حادثه پیش آمده از جامعه هنری و به ویژه هنرمندان حوزه تجسمی و همچنین مردم عذرخواهی کرد و تاکید کرد که هیچ آسیبی به حوض روغن وارد نشده است.