بازار ۶۰۰ میلیاردی فیلترشکن در ایران؛ جایگاه ایران در رده بندی استفاده از وی پی ان کجاست؟

نیاز شهروندان به ابزارهایی برای دور زدن فیلترینگ در جهت انجام فعالیت های روزمره نظیر دسترسی به پیام رسان تلگرام و بسیاری از سایت ها که گاهی علت فیلترینگ آنها از سوی کاربر اصلا قابل درک نیست، بازار خرید و فروش فیلترشکن ها را در ایران به تجارتی پرسود تبدیل کرده که برآوردی که از آن می‌شود ماهانه ۵۰ میلیارد و سالانه ۶۰۰ میلیارد تومان است.

در گزارشی از خبرگزاری ایسنا که سال ۹۲ منتشر شد، درآمد حاصل از فروش وی پی ان در ایران چیزی حدود ۱۰۰ میلیون تومان برآورد شده بود. درنتیجه می‌توان گفت تجارت پرسود فروش فیلترشکن در ایران محدود به سال های اخیر نیست. با این حال با افزایش تعداد پیام رسان ها و دسترسی بیشتر مردم به گوشی های هوشمند شاهد افزایش تقاضا برای خرید فیلترشکن ها و در نتیجه رونق گرفتن هرچه بیشتر این تجارت هستیم.

VPN یا فیلترشکن برای یک کاربر عادی در ایران صرفا راهی برای برآورده کردن نیاز در دسترسی به اطلاعات است که نیاز به تداوم تهیه آن گزینه‌ای پرهزینه محسوب می‌شود، اما از طرف دیگر برای فراهم آورندگان آن رونق اقتصادی در پی دارد. از این رو با آنکه در طرح صیانت از فضای مجازی، یکی از موضوعات مهم، ممنوعیت تولید و توزیع فیلترشکن است و مجازات و جریمه در پی دارد، اما گویا در این زمینه هم قرار است استثنائاتی وجود داشته باشد.

مافیای خرید و فروش فیلترشکن

محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت روحانی در شهریورماه سال ۹۸ در جلسه علنی مجلس با اشاره به مافیای فیلترشکن، درباره تجارت چندصد میلیاردی فروش وی پی ان سخن گفته بود که کسی جلوی آن را نمی‌گیرد. در آبان ماه همان سال معاون وزیر ارتباطات از عرضه وی پی ان قانونی خبر داد و اعلام کرد «کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه» متولی اجرای این طرح است؛ نهادی که خود مسئول نظارت بر اینترنت در ایران است.

بازار پررونق VPN در سرتاسر دنیا

داده های سایت Statista نشان از رشد دائمی بازار فروش فیلترشکن در جهان دارد و پیش بینی می‌شود که ارزش بازار خرید و فروش وی پی ان تا سال ۲۰۲۷ میلادی به حدود ۷۵.۶ میلیارد دلار (برخی آن را تا ۹۲ میلیارد دلار هم تخمین زده‌اند) برسد؛ این در حالی است که ارزش این بازار در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۵.۴ میلیارد دلار بوده است.

طبیعی است که با افزایش روز به روز شرکت های ارائه دهنده VPN، رقابت بر سر سرعت و امنیت فیلترشکن های موجود افزایش یابد.

قطب های VPN دنیا؛ جایگاه ایران در این رده بندی

بر اساس رده بندی وب سایت vpngate که داده های آن هر چند دقیقه یک بار به روز می‌شود، ایران پس از کره جنوبی در رده دوم استفاده از وی پی ان قرار دارد. ترافیک انتقال یافته در ایران از طریق وی پی ان در لحظه نگارش این مطلب در این سایت ۵۵,۳۹۵,۶۹۷.۷ گیگابایت نشان داده شده است که از طریق ۳,۸۰۳,۴۷۹,۶۷۷ اتصال صورت گرفته است.

ایالات متحده و ژاپن به ترتیب در جایگاه‌ سوم و چهارم این رده بندی قرار دارند و کشورهای تایوان، فرانسه، هند، اندونزی، چین و روسیه جایگاه های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.

تفاوت دلیل استفاده از VPN در ایران و سایر کشورها

شبکه خصوصی مجازی (Virtual private network) که آن را با عنوان اختصاری VPN می‌شناسیم کاربردی فراتر از دور زدن فیلترینگ دارد و هدف آن در واقع انتقال امن داده ها در شبکه های اطلاعاتی است.

VPN معمولا یک محیط آنلاین مجزا برای زیرساخت سازمان‌ها ایجاد می‌کند تا احتمال ورود افراد غیرمجاز و هکرها را کاهش بدهد. بنابراین، کارکرد اصلی VPN، در واقع ایجاد ارتباط بین شعبه‌های مختلف شرکت‌ها یا فعالیت از راه دور میان دفاتر شرکت‌ها است. به عنوان نمونه، شعبات بانک‌ها معمولا از طریق VPNهای اختصاصی با یکدیگر در ارتباط هستند.

استفاده از VPN در بسیاری از کشورها نظیر آمریکا کاملا قانونی است، اما اگر کاربر از وی پی ان برای دسترسی به محتوای غیرقانونی استفاده کند، اقدامی خلاف قانون انجام داده است. برای نمونه می‌توان به دانلود غیرقانونی محتوا یا نقض کپی رایت به وسیله وی پی ان اشاره کرد.

در کشورهایی که به نوعی محتوای اینترنتی را سانسور یا فیلتر می‌کنند، اصلی‌ترین مورد استفاده از VPN دور زدن همین سانسور و فیلترینگ است.