کیست کبد؛ علائم، علل، انواع، تشخیص و درمان

کیست های کبدی کیسه های پر از مایعی هستند که روی کبد شما ظاهر می شوند. تقریباً همه کیست های کبدی خوش خیم و غیر سرطانی هستند و به اندازه ای بزرگ نمی شوند که علائم ایجاد کنند.  کیست های کبد معمولا تا زمان بروز علائم به درمان نیاز ندارند و به ندرت در عملکرد کبد اختلالی ایجاد می کنند. پزشکان می توانند کیست کبد را با جراحی یا دارو درمان کنند.

آیا کیست کبد شایع است؟

کیست های خوش خیم کبد که گاهی اوقات کیست های ساده نامیده می شوند، شایع ترین شکل کیست کبدی هستند. محققان تخمین می زنند که ۵٪ تا ۱۰٪ از مردم در سراسر جهان کیست کبدی دارند.

علایم پنهان کبد سمی؛ از بوی بد دهان تا رگ‌ های غیرمعمول روی بدن

چه کسانی به کیست کبد مبتلا می شوند؟

به طور کلی، کیست های کبدی ممکن است افراد بین ۳۰ تا ۷۰ سال را تحت تاثیر قرار دهند، اما تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد از افراد علائم واضحی را تجربه می کنند. زنان بیشتر از مردان با کیست کبدی متولد می شوند و مردان بیشتر از زنان به کیست کبدی مبتلا می شوند.

علائم کیست کبد

اکثر کیست های کبدی هیچ علامتی ایجاد نمی کنند. به همین دلیل اکثر افراد از وجود آن ها مطلع نیستند اما در بعضی از موارد، زمانی که کیست بزرگ شود، باعث ایجاد این علایم می‌شود:

• نفخ
• درد در قسمت راست و بالای شکم
• احساس پری و ناراحتی در داخل شکم
• سوزش سر دل
• تهوع و استفراغ
• درد در شانه راست

زمانی که کیست کبدی عامل ایجاد درد باشد، درد آن معمولاً ناگهانی و با شدت خفیف تا شدید است اما کیست های کبدی کوچک دردی ایجاد نمی کنند و علامتی هم ندارند. به همین دلیل سال ها ناشناخته باقی می مانند. در صورتی که بزرگ شدن کیست چشمگیر باشد می توانید کیست را از خارج بدن از روی شکم احساس کنید.

این حس صبحگاهی که دارید اولین نشانه ابتلا به کبد چرب است

درد ناگهانی و تیز در قسمت بالایی شکم ممکن است زمانی رخ دهد که کیست شروع به خونریزی کند. برخی اوقات خونریزی به خودی خود بدون نیاز به درمان متوقف می شود. در این صورت درد و سایر علائم پس از چند روز بهبود می یابد. از میان کسانی که به کیست کبد مبتلا هستند، حدود ۵% علائم و نشانه هایی را ظاهر می سازند.

علل کیست کبد

کیست های کبدی در نتیجه تغییر شکل مجاری صفراوی ایجاد می شوند. این در حالی است که علت دقیق این تغییر شکل مشخص نیست. صفرا مایعی است که توسط کبد تولید می شود و به هضم کمک می کند. این مایع از مجاری یا ساختارهایی لوله مانند از کبد به سوی کیسه صفرا حرکت می کند. برخی افراد با کیست های کبدی متولد می شوند در حالی که در دیگر افراد در سنین بالاتر کیست ایجاد می شود. حتی زمانی که کیست های کبدی از زمان تولد ایجاد شده باشند ممکن است تا بروز علائم در بزرگسالی به صورت ناشناخته باقی بمانند.

پاهای شما در مورد کبدتان چه می‌گوید؟ ارتباط خارش، گرما و بوی پا با بیماری کبد

ارتباطی میان کیست های کبدی و یک انگل به نام اکینوکوک وجود دارد. این انگل در محل نگهداری گاو و گوسفند وجود دارد. افراد با مصرف غذای آلوده، به این انگل دچار می شوند و انگل می تواند سبب ایجاد کیست در قسمت های مختلف بدن، مانند کبد، شود. در مورد بیماری کبد پلی کیستیک زمانی که سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری وجود داشته باشد بیماری می تواند به صورت وراثتی منتقل شود یا بیماری ممکن است بدون دلیل مشخصی ایجاد شود.

تشخیص کیست کبد

بسیاری از اوقات پزشک هنگام انجام آزمایش های تصویربرداری برای سایر بیماری ها، متوجه کیست های کبدی می‌شوند. آزمایش‌های تصویربرداری که کیست‌ های کبدی را نشان می‌دهند عبارتند از:

• سونوگرافی. سونوگرافی ها از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویر و فیلم های بلادرنگ از اندام های داخلی یا سایر بافت ها استفاده می کنند.
• CT اسکن. سی تی اسکن از یک سری اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر سه بعدی از بافت های نرم و استخوان های شما استفاده می کند.
• MRI. این آزمایش بدون درد با استفاده از یک آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و یک کامپیوتر، تصاویر بسیار واضحی از اندام‌ها و ساختارهای بدن شما تولید می‌کند.

کشف بیماری جدید کلیه و کبد که بیماران را از نیاز به پیوند عضو بی نیاز می کند

اگر پزشک در طول آزمایش‌های تصویربرداری کیست کبد را تشخیص دهد، ممکن است موارد زیر را برای تشخیص یا رد شرایطی مانند کیست‌های پیش سرطانی یا سرطانی کبد، بیماری کبد پلی‌کیستیک یا کیست‌های کبدی ناشی از انگل‌ها انجام دهد:

• معاینه جسمی.
• بررسی تاریخچه پزشکی. پزشک ممکن است از شما بپرسد که آیا سابقه بیماری مزمن کبدی دارید، و همچنین سوالاتی در مورد سابقه پزشکی خانوادگی و سابقه سفرهایتان از شما بپرسد.
• تست های سرودیاگنوستیک (Serodiagnostic tests). این آزمایش ها برای شناسایی آنتی بادی های خاص در نمونه خون استفاده می شوند.
• سونوگرافی با افزایش کنتراست. در سونوگرافی کنتراست افزوده امواج صوتی با فرکانس بالا از طریق بافت های بدن ارسال می شود و پژواک ها ضبط می شوند و به فیلم یا عکس تبدیل می شوند.

آیا کیست کبد سرطانی است؟

کیست های کبدی به ندرت مستعد سرطان هستند یا به کیست های سرطانی تبدیل می شوند. پزشکان از جراحی برای درمان کیست های کبدی که علائم ایجاد می کنند یا سرطانی هستند، استفاده می کنند. حدود ۱ تا ۵ درصد از همه کیست های کبدی پیش سرطانی هستند و حدود ۳۰ درصد از این کیست ها سرطانی می شوند.

آیا کیست کبد خطرناک است؟

در حالی که تقریباً همه کیست های کبدی خوش خیم و غیر سرطانی هستند و به اندازه کافی بزرگ نمی شوند که علائم ایجاد کنند، با این حال، دو نوع بیماری کبد کیستیک ممکن است به جراحی یا درمان دیگری نیاز داشته باشد:

۶ علامت بیماری کبد چرب غیر الکلی که هرگز نباید نادیده بگیرید

کیست هیداتید: بیماری هیداتید توسط انگل هایی ایجاد می شود که معمولاً از طریق آب از سگ و گوسفند به انسان منتقل می شود. این انگل ها به کیست روی کبد و سایر نواحی بدن افراد تبدیل می شوند. در صورت عدم درمان، بیماری هیداتید می تواند باعث تب، یرقان یا ائوزینوفیلی یا تعداد غیرعادی بالای گلبول های سفید خون شود. پزشکان این کیست ها را با دارو، از جمله شیمی درمانی، برای از بین بردن انگل و جراحی برای برداشتن کیست ها درمان می کنند.

بیماری کبد پلی کیستیک (PLD): این اختلال ارثی نادر حدود ۱ تا ۱۰ نفر از هر ۱۰۰,۰۰۰ نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. افراد مبتلا به PLD خوشه هایی از کیست های خوش خیم یا ساده روی کبد خود ایجاد دارند. این کیست ها ممکن است شبیه خوشه های انگور بسیار بزرگ به نظر برسند. تنها حدود ۲۰ درصد از افراد مبتلا به PLD علائم قابل توجهی نشان می دهند و بیشتر افراد تا زمانی که بالغ شوند علائمی ندارند. با گذشت زمان، کبد افراد بزرگتر می شود و باعث تورم یا متسع شدن شکم و ناراحتی می شود.

آیا کیست های کبدی خود به خود از بین می روند؟

برخی از مطالعات پزشکی نشان می دهد که کیست های خوش خیم کبد بدون درمان از بین می روند. مهم است که به یاد داشته باشید که اکثر کیست های کبدی خوش خیم هستند و به اندازه کافی بزرگ نمی شوند که علائم ایجاد کنند.

درمان کیست کبد

اکثر کیست های خوش خیم یا ساده کبدی نیازی به درمان ندارند. اما پزشک ممکن است کیست های خوش خیم یا ساده کبدی را که بزرگتر از ۴ سانتی متر می شوند، از بدن خارج کند.

روش ها و جراحی ها برای برداشتن کیست های خوش خیم بزرگ، کیست های ناشی از بیماری کبد پلی کیستیک و کیست های پیش سرطانی یا سرطانی کبد عبارتند از:

• آسپیراسیون از راه پوست (Percutaneous aspiration). پزشک از سونوگرافی یا سی تی اسکن برای وارد کردن سوزن یا کاتتر در کیست های کبدی و تخلیه مایع کیست ها استفاده می کنند.
• فنستراسیون کیست (Cyst fenestration). این جراحی کیست های بزرگ را با برداشتن دیواره کیست درمان می کند.
• برداشتن کبد. در این جراحی قسمت هایی از کبد که تحت تاثیر کیست قرار گرفته اند از بین می برند.
• آمبولیزاسیون ترانس شریانی (TACE). این درمان به همان روشی عمل می کند که برای متوقف کردن جریان رود در آن یک ساد می‌سازید. پزشک داروهای ضدسرطان را به یکی از شریان های شما که خون کبد شما را تامین می کند تزریق  کرده و سپس ماده ای را برای انسداد شریان تزریق می کند. این مواد مانند یک سد عمل می کنند و داروی ضد سرطان را به جای شناور شدن در اطراف تومور حفظ می کنند.
• عمل جراحی. برای برداشتن کیست های خوش خیم یا سرطانی.
• پیوند کبد. این جراحی بیماری کبد پلی کیستیک را که به دارو و/یا جراحی برای برداشتن کیست‌های کبدی پاسخ نمی‌دهد، درمان می‌کند.

آیا می توان از کیست کبد جلوگیری کرد؟

اکثر کیست های کبدی مادرزادی هستند، به این معنی که در بدو تولد وجود دارند.

تومور کیست و کیست کاذب چیست؟

تومورهای کیستی کبد برعکس کیست ساده کبد خیلی رایج نیستند. این تومورها دارای بخش های جامد و مایع هستند و اکثر آن ها بدون آسیب هستند اما ممکن است به سرطان هم تبدیل شوند. در موارد بسیار نادری افراد ممکن است دچار التهاب لوزالمعده یا پانکراس شوند و یک نوع کیست کاذب هم در کبد آن ها ایجاد گردد. کیست کاذب یعنی کیست واقعی وجود ندارد، بلکه بقایا و مایعات باقیمانده از لوزالمعده در کبد جمع شده است که در چنین حالتی مایع اضافی را با جراحی و یا بدون آن بیرون می کشند. اگر پزشک چیزی را در کبد شما تشخیص دهد، احتمالا می تواند با آزمایش متوجه شود که کیست بوده یا تومور .

علائم تومورهای کیستی کبد شامل احساس پری و درد در شکم است که باز هم سونوگرافی و سی تی اسکن می تواند این تومورها را تشخیص دهد و همه تومور های کیستی کبد را از طریق جراحی خارج می کنند.