در روزهای اخیر دو آهنگ کُردی از همایون شجریان به نام های «مینا گیان» و «شیرینه سوزه» منتشر شد که در واقع بازسازی هایی از دو آهنگ فولکلور و بسیار آشنا برای کُرد زبانان هستند. انتشار این دو آهنگ کُردی با واکنش های نسبتاً مثبت کاربران و به ویژه کُرد زبانان مواجه شده است هر چند برخی نیز عدم تسلط شجریان به زبان کُردی و موسیقی خاص این فرهنگ را مورد انتقاد قرار داده و مدعی شده اند که بهتر بود همایون شجریان وارد این عرصه متفاوت زبانی و موسیقایی نمی شد. بدون شک، با تمام اشتراکات زبانی و موسیقایی، تفاوت بین زبان و موسیقی کُردی با زبان و موسیقی فارسی فراوان است و شجریان نیز نتوانسته مانند یک کُرد زبان و به درستی واژه های این اشعار فولکلور را به زبان بیاورد و در برخی موارد شعر را نیز تغییر داده اما با کمی اغماض و انصاف می توان گفت که نمی توان او را به طور کامل در بازسازی این دو آهنگ ماندگار فولکلور کُردی ناکام دانست.
نویسنده به عنوان یک کُرد زبان می تواند شهادت دهد که اگر چه اشتباهاتی در تلفظ برخی واژه ها وجود دارد، بخشی از اشعار تغییر یافته و نتیجه کار می توانست بهتر باشد اما کاری که همایون شجریان در این دو آهنگ انجام داده قابل قبول و حتی شایسته تقدیر است. تلفظ اشتباه کلمات زبانی دیگر موضوعی است که کاملاً پذیرفته شده و قابل درک است و آهنگ های جدید کُردی همایون شجریان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. اینکه خواننده ها به زبان هایی نخوانند که به آن تسلط ندارند موضوعی دیگر است اما همه می دانیم که خواننده ها در سراسر جهان و به ویژه در موسیقی ایرانی همواره تمایل داشته اند به زبان هایی غیر از زبان مادری خود بخوانند. ایران کشوری چند فرهنگی با تنوع نژادی ، قومی و زبانی است و جای تعجب ندارد که خوانندگان بخواهند برای طرفداران خود که زبان مادری متفاوتی دارند، یک یا چند آهنگ نیز بخوانند، اتفاقی که ممکن است تنها یک بار برای هر زبان و فرهنگ در تمام دوران فعالیت هنری این خوانندگان رخ دهد.
کم نیستند خوانندگانی که آهنگ هایی به زبان ترکی، عربی، لُری و دیگر زبان ها و گویش های ایرانی خوانده اند در حالی که زبان مادری خودشان فارسی یا زبانی دیگر بوده است. همچنین هستند خوانندگان عرب زبان، کُرد زبان و … که آهنگ های فارسی خوانده اند و هیچکدام نیز بدون اشکال و خطای زبانی نبوده اند. همایون شجریان نیز خود در اینستاگرامش مدعی شده که به دلیلِ آشنایی اندکش با زبان کُردی، از بیان نادرست واژگان و دگرگون شدن معنا و تغییر حس و حال این ترانه ها بیمناک بوده و می‌خواسته آنان را به فارسی بخواند اما سرانجام دوستانش به خواندن به زبان کُردی ترغیبش کرده‌‌اند. همایون شجریان در اینستاگرامش نوشته است:
با درود بر شما مهربانان عزیز، اجرای دو تصنیف «مینا جان» و «شیرینه سوزه» به زبان کُردی، شرحی دارد که در این نوشته به اختصار به آن می‌پردازم. در سال ۲۰۰۸ میلادی افتخار این را داشتم که زیر سایه پدر و در رکاب گروه آوا برای اجرای کنسرت به سلیمانیه عراق سفر کنم. در آنجا مهمان‌نوازی و مهربانی بی‌دریغ مردم و اصحاب هنر در لحظه لحظه سفر همچون گرمای جانبخش آفتاب شامل حال ما بود و جز قدردانی و تشکری ساده، کاری از دستمان برنمی‌آمد.
از همان روزگار، دوستی پرمهری میانمان شکل گرفت که تا امروز نیز با من و همراه من است. خاطرات خوش آن سفر هرگز در خاطرم رنگ نباخت و باعث شد در سال ۲۰۱۲ و این بار برای اجرای برنامه‌ای به همراهی ارکستری متشکل از هنرمندان و نوازندگان سلیمانیه برای بار دوم به این شهر سفر کنم.
پس از این همکاری، از سوی دوستان عزیزم، ایده اجرای دو تصنیف موسیقی کُردی مطرح شد که با کمال میل آن را پذیرفتم، از آنجایی که آشنایی بسیار اندکی با برخی واژگان این زبان زیبا و کهن داشتم و از بیان نادرست واژگان و دگرگون شدن معنا و تغییر حس و حال هراسان بودم، بر آن بودم که همانند تصنیف «رو سر بنه به بالین» که توسط پدر اجرا شد، این دو تصنیف را با شعر فارسی بخوانم تا بتوانم از عهده اجرای درخور آن برآیم اما سخن دوستان دست‌اندرکارم این بود که برایشان اجرا با زبان کردی، ذوقی دو چندان دارد و من نیز در نهایت گردن بر این امر نهادم و تصمیم گرفتم با درک کردن معنای شعر در ذهنم، کار را به زبان کُردی اجرا کنم و امیدوارم که در نگاه پرمهر شما، در اجرای این آثار سربلند باشم.
این دو اثر از صمیم قلبم و با تمام وجودم تقدیم به همه شما علاقه‌مندان عزیز، به ویژه عزیزان کُردزبانم در ایران و در سراسر این دنیای پهناور. امیدوارم جسارتم در اجرای اینگونه آثار را به پای عشق بی‌اندازه‌ام بگذارید. عشق به موسیقی، عشق به ایران، با تمام شهرها و زبان‌ها و گویش‌هایش.
به هر ترتیب کاری که همایون شجریان در آهنگ های کُردی «مینا گیان» و «شیرینه سوزه» انجام داده کاملاً قابل دفاع و مقبول است، اگر چه بی نقص و اشکال نیز نیست. قابل درک است که درصدی بزرگ یا کوچک از کُرد زبانان نیز بیشتر اشکالات این دو بازخوانی را ببینند اما باید به آن ها گفت که برای کسی که کمترین میزان آشنایی با زبان، فرهنگ و موسیقی کُردی را دارد، چنین سطحی از کیفیت کاری قابل قبول بوده و کمترین مزیت آن سوق دادن بخشی از جامعه غیرکُرد دوستدار موسیقی شجریانی را به سمت موسیقی کُردی و افزایش میل به آشنایی بیشتر آن ها با فرهنگ و زبان این بخش از مردم ایران خواهد بود. بدون شک گوش دادن آهنگ مینا گیان با صدای استاد محمد ماملی جذابیت بیشتری برای کُرد زبانان دارد اما کمی انصاف و سر زدن به شبکه های اجتماعی نشان می دهد که اکثر قریب به اتفاق طرفداران موسیقی سنتی و حتی اکثر خود کُرد زبانان از نتیجه کار همایون شجریان راضی هستند.
شعر و ترجمه آهنگ مینا گیان از همایون شجریان
زانیوته میوه مینا گیان چه‌نده شیرینه
می‌دانی چرا میوه‌ها آنقدر شیرین‌اند مینا جان
شه‌که‌ر لێو نوستوون مینا گیان له‌م ژێرزه‌مینه
شکرلبانی خفته زیر این زمین‌اند مینا جان
ئای له مینا گیان به قۆربان چی لێکه‌م شه‌ڕ ده‌کا چاوی
آه وفغان از تو مینا جان به قربانش،چه چاره جویم که چشمانش سر جنگ دارند
ماڵی باری کرد مینا گیان که‌س نه‌یگێڕاوه
منزلش کوچید کسی جلودارش نشد مینا جان
بۆ خۆم دانیشتم مینا گیان دڵخۆشیم داوه
خودم نشستم دلداریش دادم مینا جان
ئای له مینا گیان به قۆربان چی لێکه‌م شه‌ڕ ده‌کا چاوی
آه وفغان از تو مینا جان به قربانت، چه چاره جویم که چشمانت سر جنگ دارند
درود به شما برای این تحلیل و تجزیه، ایکاش توضیح میدادید که اول، همایون این دو ترانه را با کدام گویش کردی اجرا کرده! دوم، با قرمز کردن کلماتی در شعر که ایشان کمتر روان خوندند، مشخص میکردید چند تا ایراد و برای برطرفیش، ایشان به چقدر تمرین بیشتر احتیاج داشتند ؟؟؟
بعد از این اجرا ارادت من به این خاندان هنرمند بیشتر شد درود برچنین نیکانی که آوازه اتحاد و اصالت اقوام ایرانی را سر دادند
و پرچمدار آزادگی و هنر ایرانند
به عنوان یک ترک زبان بسیار ناراحت میشوم وقتی خوانندگانی که تسلط به این زبان ندارند،ترانه هایی را به ترکی منتشر می کنند.معمولا مردمی که به آن زبان آشنا هستند ناامید شده و مردم دیگر برایشان فرقی نمی کند.شخصا کردی نمی دانم و از این آهنگهای همایون هم لذت بردم ولی با توجه به جمله اولم،کاملا حق می دهم اگر کردزبانان آنها را نپسندند.گاهی تلفظهای نادرست چنان حالت مضحک و رقت باری به آواز می دهد که قابل چشم پوشی نیست.
امیدوارم قسمتهای بلوچستان کردستان اذربایجان این تفکرات جدا شدن رو کنار بزارن. وگرنه یه گلوله تو مغز هرکی که حرف از جدایی بزنه. تمام
نه بابا نکشی ما رو غربتی پاپتی
درود به شما برای این تحلیل و تجزیه، ایکاش توضیح میدادید که اول، همایون این دو ترانه را با کدام گویش کردی اجرا کرده! دوم، با قرمز کردن کلماتی در شعر که ایشان کمتر روان خوندند، مشخص میکردید چند تا ایراد و برای برطرفیش، ایشان به چقدر تمرین بیشتر احتیاج داشتند ؟؟؟
بعد از این اجرا ارادت من به این خاندان هنرمند بیشتر شد درود برچنین نیکانی که آوازه اتحاد و اصالت اقوام ایرانی را سر دادند
و پرچمدار آزادگی و هنر ایرانند
به عنوان یک ترک زبان بسیار ناراحت میشوم وقتی خوانندگانی که تسلط به این زبان ندارند،ترانه هایی را به ترکی منتشر می کنند.معمولا مردمی که به آن زبان آشنا هستند ناامید شده و مردم دیگر برایشان فرقی نمی کند.شخصا کردی نمی دانم و از این آهنگهای همایون هم لذت بردم ولی با توجه به جمله اولم،کاملا حق می دهم اگر کردزبانان آنها را نپسندند.گاهی تلفظهای نادرست چنان حالت مضحک و رقت باری به آواز می دهد که قابل چشم پوشی نیست.