اگر شما هم تجربه زخم دهان در درون دهان، روی لثه، زبان یا زیر زبان را داشته‌اید و به دنبال درمان این عارضه عذاب آور بوده اید، خواندن این مطلب را به شما پیشنهاد می کنیم. شما بعد از خواندن این مطلب، علت ایجاد زخم دهان را خواهید دانست و اینکه چرا کودکان دچار این عارضه می‌شوند؟ اصلا زخم دهان را چطور می توان درمان کرد؟
در این مطلب روزیاتو با ما همراه شوید تا با انواع زخم‌های دهان آشنا شده و علت ایجاد آن‌ها را بدانید.
زخم‌های دهانی، زبانی و داخل گونه اغلب با آسیب‌های جزئی یا عفونت‌های ویروسی ایجاد می‌شوند. زخم‌های دهانی اغلب نیازی به اقدامات پزشکی اورژانس ندارند. اما ممکن است دردناک و آزاردهنده باشند. مخصوصا اگر این زخم‌ها در معرض دید باشند.
این زخم‌ها ممکن است هر جا در دهان، از جمله پشت دهان، داخل گونه، لثه، لب ها، زبان و انتهای گلو باشند. زخم‌ها ممکن است خیلی قرمز یا متورم باشند، خونریزی داشته باشند یا ترشحات چرکی از آن‌ها خارج شود، یا ممکن است لکه‌های کوچک سفید وسط آن باشد.
زخم دهان با توجه به علت ایجاد آن و نوع زخم به چندیت دسته تقسیم می‌شود. برخی از انواع آن معمولا بدون درمان برطرف شده و برخی دیگر نیاز به بررسی دقیق‌تر و درمان‌های بیشتر دارند.
آفت‌ها ضایعات کوچک و دردناکی هستند که در دهان یا روی لثه ایجاد می‌شوند. زمانی که آفت در دهان ایجاد می‌شود، غذاخوردن، صحبت کردن و نوشیدن شما را دچار ناراحتی می‌کند. زنان، نوجوانان و افراد دارای سابقه خانوادگی، بیشتر از بقیه افراد در معرض خطر ابتلا به آفت هستند. این نوع زخم‌ها مسری نیستند و معمولا حدود یک تا دو هفته طول می‌کشد تا برطرف شوند.
برفک عفونت قارچی است که توسط مخمر کاندیدا ایجاد می‌شود، بیشتر در بچه‌ها یا سالمندان رایج است. اما سیستم ایمنی ضعیف‌شده، مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، دیابت یا سایر داروها مانند کورتیکواستروئیدها، می تواند برای کاندیدا شانس رشد ایجاد کند.
در این نوع زخم برجستگی‌های سفید روی زبان، داخل گونه، لثه‌ها یا لوزه‌ها ایجاد می‌شود. محل برجستگی دردناک می‌شود و می‌تواند در حس چشایی اختلال ایجاد کند.
تبخال دهان عفونت ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس است. این ویروس زخم‌های دردناکی را روی لب‌ها، لثه‌ها، زبان، داخل گونه‌ها و سقف دهان ایجاد می‌کند. ممکن است پس از ایجاد تبخال علائمی مانند تب و درد عضلانی داشته باشید. این بیماری مسری بوده و با لمس بزاق، غشای مخاطی یا پوست آلوده ویروس منتقل می‌شود.
ممکن است پس از ورود ویروس داخل بدن، زخم‌های دهانی به همراه تب به وجود بیایند. اما گاهی نیز ویروس هیچ علامت ظاهری از خود نشان نمی‌دهد. معمولا نوع بدون علامت دوبرابر نوع اول علائمی مانند تب و درد عضلانی دارد.
اگر فردی که دچار بریدگی‌ها و زخم‌های دهانی شده، بیماری زمینه‌ای نداشته باشد، لازم است مشکلات عادات بهداشتی و مراقبتی از دندان خود را بیابد. برخی جراحات و زخم‌های دهانی با دندان‌های تیز یا شکسته، دندان‌هایی که یک اندازه نیستند، یا بریس هایی با سیم‌های بیرون زده، ایجاد می شوند.
لکوپلاکی واکنشی به این نوع تحریک‌های آزاردهنده است که به شکل پلاک‌های سفید، اغلب بدون درد در دهان دیده می‌شود و نمی‌توان آن را با خراشیدن محو کرد. همچنین لکوپلاکی ممکن است حالت پیش‌سرطانی داشته باشد.
زبان به شکل نقشه جغرافیایی زمانی ایجاد می‌شود که بخش‌هایی از زبان برآمدگی‌های کوچک روی خود را از دست بدهند و زبان حالت نقشه مانند به خود بگیرد. این لکه‌ها ممکن است محل، الگو و ابعاد خود را طی دقایق و ساعت‌ها تغییر دهند. زبان جغرافیایی تغییر بی‌ضرری در بافت زبان است.
نوعی راش نادر است که ممکن است داخل گونه یا روی زبان را به شکل تکه‌های سفید مشبک یا برآمدگی‌های قرمز براق درگیر کند. علت دقیق آن مشخص نیست. اغلب در صورتی که درد یا زخم ایجاد نکند نیاز به درمان ندارد.
زخم دهان به دلایل مختلفی می‌تواند ایجاد شود. در ادامه مهم‌ترین دلایل ایجاد این عارضه در دهان و زبان را توضیح می‌دهیم.
عفونت‌های ویروسی و قارچی علت اصلی زخم‌های دهانی هستند. دو مورد از رایج‌ترین علل جراحات عودکننده دهانی، تبخال و آفت‌های داخل دهان (canker sore) هستند. تبخال‌های دهان احتمالا توسط ویروس هرپس سیمپلکس ۱ یا هرپس، که حدود دو-سوم از بزرگسالان جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهند، به وجود می‌آیند.
آفت‌ها (canker sore ) تاول‌های کوچک و دردناک داخل دهان هستند که معمولا به خودی خود از بین می‌روند. علت آن ها مشخص نیست اما ازدیاد حساسیت، عفونت، هورمون‌ها، استرس و کمبود برخی از ویتامین‌ها ممکن است تحریک‌کننده باشند. زخم روی زبان یا درون دهان ممکن است توسط سایر عفونت‌ها، التهابات، استرس یا بسیار به ندرت سرطان، ایجاد و یا تشدید شود. گاهی زخم‌های دهانی ترشح چرکی یا خونی دارند. گاهی خونریزی ممکن است اتفاق بیفتد. در صورتی که زخم عمیق باشد، توسط ماده خارجی یا درمانی تحریک شود یا عفونی شود، احتمال خونریزی است.
حالتی بدون درد است که در اثر بلند‌شدن برآمدگی‌های زبان و به دام انداختن باکتری‌هایی که روی زبان زندگی می‌کنند، درون آن‌ها ایجاد می‌شود و ظاهری سیاه و مودار برای زبان به وجود می‌آورد. علل رویش مو روی زبان ممکن است مصرف آنتی بیوتیک، بهداشت دهان ضعیف، سیگار کشیدن، نوشیدن مقادیر زیاد چای یا قهوه و عدم تولید کافی بزاق باشد.
به هم فشردن دندان‌ها یا دندان قروچه کردن، مخصوصا در خواب، می‌تواند باعث گاز گرفتن‌های کوچک از داخل گونه شود. بیماری‌ها و التهابات لثه می‌تواند باعث خونریزی در خط لثه و اطراف آن شود و خون ممکن است به سمت لب‌ها و گوشه دهان حرکت کند. همچنین گاز گرفتن زبان یا جویدن لب‌ها می‌تواند باعث درد، تورم و حتی بریدگی‌هایی کوچک شود.
به علاوه نوشیدن مایعات داغ، خوردن غذاها و مایعات اسیدی، کشیدن سیگار و مصرف مشروبات الکلی می‌تواند باعث درد، تورم و بریدگی‌های کوچک شود. مسواک کشیدن یا کشیدن نخ‌دندان به میزان زیاد یا استفاده از مسواک سفت می‌تواند باعث خونریزی دردناک از لثه‌ها و بافت دهان شود.
مشکلاتی مانند التهاب لثه که اولین مرحله بیماری‌های لثه است و علائمی نظیر لثه‌های متورم قرمز و خونریزی‌کننده دارد. بیماری پری ادنتیت عفونت لثه است و با تحلیل لثه، ایجاد پلاک‌هایی بین لثه و دندان و در نهایت بیماری‌های پیشرفته لثه خود را نشان می‌دهد. این بیماری استخوان حمایت‌کننده را تخریب می‌کند و باعث ازدست‌دادن دندان می‌شود.
اگر قرص آسپرین نزدیک به دندان دردناک در دهان قرار گیرد، می‌تواند با خاصیت اسیدی خود ضایعه‌ای سفید و ناهموار در بافت نرم به جا بگذارد که به آن سوختگی با آسپرین می‌گویند. این قرص مسکن برای ایجاد اثر ضد درد خود باید بلعیده شود!
گاهی بعد از عمل‌های دندانپزشکی اثر رنگی آبی-خاکستری در بافت نرم دهان باقی می‌ماند که اصطلاحا به آن آمالگام تتو می‌گویند. علت آن سرایت بخش کوچکی از نقره موجود در آمالگام به بافت نرم گونه یا لثه است. این اتفاق آسیبی به همراه ندارد، اما اگر گسترش پیدا کرد یا تغییر رنگ داد احتمال دارد که اصلا آمالگام تتو نباشد.
قرار‌گرفتن در معرض اشعه‌های ماوراء‌بنفش نیز می‌تواند باعث آسیب در لب‌ها و پوست اطراف دهان شود. لب‌های خشک ترک خورده، مخصوصا در گوشه‌های لب، مستعد خونریزی هستند، بنابراین همیشه یک بالم لب یا محلول دارای SPF 15 یا بالاتر برای ایجاد یک سد رطوبتی و دوری از آفتاب‌سوختگی لازم است.
برآمدگی‌های دروغگویی! نامی است که بر اساس این ضرب المثل قدیمی، که گفتن دروغ باعث برآمدگی روی زبان می‌شود، نامگذاری شده است. این برآمدگی‌های کوچک بدون ضرر به خودی خود محو می‌شوند. اما ممکن است آزاردهنده باشند. علت آن‌ها مشخص نیست، ممکن است در اثر واکنش به غذا یا آسیب‌های جزئی مانند گاز گرفتن زبان باشند.
سرطان دهان ممکن است با زخمی که برای طولانی‌مدت باقی بماند و بی‌حسی غیرقابل توجیه در دهان، صورت یا گردن، اختلال در جویدن، صحبت کردن یا بلع دیده شود. علل آن ممکن است سیگار کشیدن یا استفاده از تنباکو به روش‌های دیگر، مصرف نوشیدنی‌های الکلی زیاد، قرار گرفتن در معرض آفتاب زیاد و سابقه خانوادگی مثبت باشد.
سرطان‌های دهان همچنین با ویروس پاپیلوما انسانی یا HPV مرتبط هستند. توجه داشته باشید که گاهی ترس از اسم سرطان ممکن است مانع شما در انجام معاینات منظم دهان و دندان‌تان شود. اجازه ندهید این ترس شما را از مراجعه به پزشک بازدارد. سرطان دهان اگر به موقع تشخیص داده شود قابل درمان است.
بیشتر مواقع آفت موقتی بوده و پس از چند روز برطرف می‌شود. اما اگر به طور مکرر آفت می‌زنید، ممکن است علت آن ژنتیکی باشد. برخی خانواده‌ها بیشتر دچار زخم دهان به‌ویژه آفت می‌شوند. بیماری‌هایی مانند سلیاک یا بیماری التهابی روده نیز در صورت عدم تشخیص و درمان باعث ایجاد زخم به طور مکرر می‌شوند.
برخی عوامل می‌توانند احتمال ایجاد زخم‌های داخل دهان را بیشتر کنند. برخی از آن‌ها عبارتند از:
برای تشخیص این بیماری دکتر گوش، حلق و بینی با معاینه و بررسی زخم‌ها بررسی‌های لازم را انجام داده و برای درمان داروهایی تجویز می‌کند. اما اگر از ظاهر زخم‌ها مشکوک به بیماری‌های زمینه‌ای شود، احتمال دارد برای بررسی دقیق‌تر انواع آزمایش مانند آزمایش خون یا نمونه‌برداری را توصیه کند.
اغلب زخم‌ها و تاول‌های دهانی می‌توانند در منزل یا با اجتناب از رفتار آسیب‌زننده یا با تغییر عادات درمان شوند. درمان‌های خانگی برای جراحات دهان یا زبان شامل تعویض مسواک سفت با نرم، مسواک زدن و نخ‌دندان کشیدن ملایم‌تر یا استفاده از گارد شب برای محافظت بافت نرم پوست از دندان‌ها شود.
اگر فرد مستعد زخم‌های ناشی از آفت (canker sore) یا بریدگی‌های خونریزی‌کننده باشد، باید از غذاهای داغ، اسیدی و زبر تا خوب شدن کامل، اجتناب کند. شست‌وشو با آب‌نمک، مصرف داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAID) مثل آسپرین یا ایبوپروفن، یا قرار دادن یخ در محل، می‌تواند به بهبود درد کمک کند. بالم‌های لب دارویی، مخصوصا آن‌هایی که برای زخم‌های آفتی یا هرپس ۱ فرموله شده‌اند، نیز می‌توانند کمک کنند.
در برخی مواقع که پزشک تشخیص دهد، زخم به‌راحتی از بین نمی‌رود، دهان‌شویه حاوی استروئید دگزامتازون تجویز می‌کند. این دهان‌شویه درد و التهاب را کاهش می‌دهد. برخی از محصولات موضعی نیز به‌صورت خمیر، ژل یا مایع بوده و برای تسکین درد و تسریع بهبودی تجویز می‌شوند.
معمولا زخم‌هایی مانند آفت و برفک دهان بدون درمان پس از چند روز برطرف می‌شوند.
در بیشتر مواقع زخم‌های دهانی نیازی به درمان خاصی ندارند و به‌مرور برطرف می‌شوند. اما اگر درد زخم‌ها زیاد شده است برای کاهش درد و تسریع بهبودی می‌توانید موارد زیر را امتحان کنید.
یکی از درمان‌های خانگی موثر برای زخم دهان استفاده از جوش‌شیرین است. برای بهبود زخم باید یک قاشق چایخوری جوش شیرین را با مقداری آب مخلوط کنید. خمیر به‌دست‌آمده را روی زخم قرار دهید. بعد از ۱۰ دقیقه با آب ولرم دهان خود را بشویید. انجام این کار برای ۴ بار در روز می‌تواند به‌مرور زخم را بهبود ببخشد.
آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است در مدیریت و درمان زخم‌های دهان موثر باشند. البته نباید از چنین داروهایی به مدت طولانی استفاده کرد. استفاده طولانی ممکن است باعث برفک دهان یا عفونت کاندیدیایی دهان شود. قبل از استفاده از داروهای آنتی‌بیوتیک حتما با پزشک خود مشورت کنید.
گاهی ارتودنسی به دلیل برخورد براکت‌ها با دهان باعث ایجاد زخم می‌شوند. در این شرایط باید به دندانپزشک مراجعه کرد. ممکن است پزشک از موم ارتودنسی یا روکش‌های سیلیکونی استفاده کند. برای جلوگیری از عفونت زخم‌ها از ژل‌ها و خمیرهای موضعی استفاده می‌شود.
افرادی که دچار سرماخوردگی می‌شوند، ممکن است به زخم‌های دهانی مانند تبخال مبتلا شوند. تبخال ویروسی است که علاوه بر انتقال از شخصی به شخص دیگر، در زمان سرماخوردگی نیز خود را نشان می‌دهد. این موضوع می‌تواند به دلیل کاهش سطح ایمنی بدن باشد.
اگر زخم دهان شما با گذشت ۲ هفته بهبود پیدا نکرد، باید به پزشک گوش، حلق و بینی مراجعه کنید. احتمال دارد در این شرایط از زخم نمونه‌برداری انجام شود. به‌خصوص اگر از محصولات تنباکو استفاده می‌کنید یا الکل زیاد می‌نوشید، باید نسبت به این نوع زخم حساسیت بیشتری داشته باشید. مصرف این نوع مواد احتمال سرطان دهان را افزایش می‌دهند.
زخم‌های دهان از نوع آفت گاهی می‌توانند روی زبان نیز ایجاد شوند. زخم‌های روی زبان سفیدرنگ بوده و معمولا بدون نیاز به درمان برطرف می‌شوند. ممکن است این زخم علاوه بر زبان روی سقف دهان، داخل گونه‌ها و روی لثه‌ها دیده شود.
ایجاد زخم‌های دهانی پس از شیمی درمانی بستگی به نوع و دوز داروی دریافتی دارد. داروهایی که احتمالا باعث ایجاد زخم می‌شوند، عبارتند از:
زخم‌ها معمولا چند روز پس از شروع شیمی درمانی ایجاد می‌شوند و دو تا سه هفته بعد از قطع شیمی درمانی از بین می‌روند.
اگر با درمان‌های ذکر شده بهبودی در زخم دهان مشاهده نکردید و همچنان زخم دردناک مقاوم در نواحی دهان وجود داشت، لازم است به پزشک گوش و حلق و بینی یا دندان پزشک مراجعه شود. ممکن است به آنتی بیوتیک، داروهای ضد‌ویروس قوی‌تر، دهان‌شویه آنتی‌سپتیک یا جراحی نیاز باشد.
راهنمای کامل انواع بیماری های دهان و حلق؛ از گلو درد و زخم های آفتی تا سرطان حنجره
۵ چیزی که لبخند و بهداشت دهان شما در مورد سلامتی‌تان به شما می‌گوید
بدون نظر