کمان ۲۲؛ اولین پهپاد پهن پیکر ایران با مداومت پروازی ۲۴ ساعته و ارتفاع پرواز ۲۰,۰۰۰ پایی

جنگ اخیر روسیه و اوکراین نشان داده است که سلاح های کوچکی مانند پهپادهای کامیکازه که با نام مهمات های پرسه زن نیز شناخته می شوند می توانند تاثیری بزرگ بر میدان نبرد داشته باشند. بدین ترتیب جای تعجب ندارد که پهپادها به پربحث ترین و محبوب ترین سلاح ها در این روزها تبدیل شوند. ایران یکی از کشورهایی بوده که در کنار ترکیه در سال های اخیر در بحث ساخت پهپادها پیشرو بوده و شایعات اخیر مبنی بر استفاده از پهپادهای شاهد ۱۳۶ و مهاجر ۶ ایرانی در جنگ اوکراین نیز بیش از پیش نام پهپادها و اهمیت آن ها را بر سر زبان انداخته است. نیروهای نظامی ایران (سپاه و ارتش) در سال های اخیر انواع مختلفی از پهپادها را طراحی و ساخته اند و ما در روزیاتو به آن ها پرداخته ایم. در این مطلب می خواهیم در مورد یکی از جدیدترین، پیشرفته ترین و قوی ترین پهپادهایی که ارتش در سال های اخیر ساخته صحبت کنیم: پهپاد کمان ۲۲

پهپاد کمان ۲۲ متعلق به ارتش جمهوری اسلامی ایران بوده و شباهت قابل توجهی به پهپاد آمریکایی ام کیو-۹ «ریپر» ساخت کمپانی جنرال اتمیکس دارد. این پهپاد در دسته پرنده های بدون سرنشین جنگی (UCAV) قرار می گیرد که علاوه بر نقش تجسس و جمع آوری اطلاعات، می تواند در عملیات های تهاجمی مستقیم نیز به کار گرفته می شود. اولین پهپاد پهن پیکر ایرانی بیش از سه هزار کیلومتر برد عملیاتی دارد و قادر به پرواز تا ارتفاع هشت هزار متری است؛ که از این جهات، نسبت به پهپادهای عملیاتی و چندمنظوره شاهد ۱۲۹ و مهاجر ۶ در سطح بالاتری قرار دارد، اگرچه در حوزه حمل تسلیحات نسبت به شاهد ۱۲۹ از قابلیت حمل سلاح با وزن کمتری برخوردار است.

این پهپاد، قادر به حمل انواع مهمات و موشک‌های لیزری و هوشمند بوده و از قابلیت‌های شناسایی، مراقبت و جمع‌آوری اطلاعات و عکس‌برداری از اهداف دوردست برخوردار است. کمان ۲۲ از قابلیت حمل انواع محموله با مداومت پروازی بیش از ۲۴ ساعت برخوردار بوده و به لحاظ مداومت پروازی، حمل تسلیحات و برخورداری از سامانه جنگال (جنگ الکترونیک) از مدل قبلی خود یعنی کمان ۱۲ به‌روزتر و کاربری فزاینده‌تری دارد.

این پهپاد پهن‌پیکر بیش از یک تن و نیم وزن دارد و قادر است ۳۰۰ کیلوگرم سلاح را با خود حمل کند. کمان ۲۲ نسبت به مدل قبلی یعنی کمان ۱۲، معادل ۲ هزار کیلومتر بیشتر برد عملیاتی دارد.
کمان ۲۲ مجهز به محموله‌های رزمی، اپتیکی و جنگال بوده و بر اساس مطالبات عملیاتی نیروی هوایی طراحی شده است.

طول این پهپاد شش و نیم متر، ارتفاع آن ۲.۵ متر و طول بال‌های آن متجاوز از ۱۷ متر است. کمان ۲۲ هم‌اکنون مراحل تست نهایی را می‌گذراند؛ ارتش جمهوری اسلامی ایران تاکنون از این پهپاد در هدایت، کنترل و نظارت بر منطقه رزمایش‌ها استفاده کرده است.

یک نکته مهم در خصوص کمان ۲۲ این است که رسما اولین پهپاد ایرانی است که به صورت ترکیبی به سیستم های شناسایی، تسلیحاتی و غلاف جنگ الکترونیک به صورت همزمان مجهز شده است. در عین حال ترکیب همه این موارد در یک پرواز، کمان ۲۲ را بدل به پهپادایرانی با بیشترین میزان حمل محموله (از نظر تعدادی) در پرواز می کند. مأموریت پایه کمان ۲۲ با نصب تجهیزات الکترواپتیکی، مراقبت و نظارت هوایی، شناسایی و هدف یابی است.

انواع متنوعی از این سامانه‌ها در کشور ساخته شده‌اند که دارای دوربین‌های دید در روز، دوربین تصویرساز حرارتی که قابلیت کار در شب و هوای نامساعد را دارد و نیز مسافت‌یاب لیزری هستند، این سامانه در کمان ۲۲ زیر دماغه و جلوی ارابه فرود آن نصب شده است.

از سوی دیگر کمان ۲۲ یک پهپاد مناسب برای عملیات جنگ الکترونیک (جنگال) خواهد بود. امکان حمل تا ۳۰۰ کیلوگرم تجهیزات و تعدد جایگاه‌های نصب زیر بال و بدنه سبب می‌شود این پرنده بتواند به‌خوبی نقش یک ایستگاه هواپایه جنگال و حتی شنود و جاسوسی الکترونیکی را ایفا کند. با توجه به مداومت پروازی بالای یک روز و ارتفاع پروازی احتمالاً بیش از ۲۰ هزارپایی (بیش از ۶ کیلومتری) کمان ۲۲ این پهپاد به‌سرعت به عنصر مهمی بین هواگردهای دارای مأموریت‌های جنگال در نیروی هوایی ارتش تبدیل شده است و به ارتقای توان رزم نوین الکترونیکی این نیرو کمک شایانی خواهد کرد. این پهپاد مجهز به سامانه اخلالگر باند ایکس است. در زمینه حمل تسلیحات نیز از چهار غلاف بمب‌های سری قائم و دو موشک هوشمند برخوردار است.

این پهپاد همچنین مداومت پروازی پهپادهای ساخت این نیرو را به بیش از ۲ برابر یعنی بیش از ۲۴ ساعت افزایش داده است. پهپاد کمان ۲۲، همان طور که گفته شد، شباهت زیادی به خانواده مشهور پهپادهای “ام کیو ۱ پریدیتور” Predator و “ام کیو ۹ ریپر “Reaper ساخت شرکت “جنرال اتمیکس” General Atomics ایالات متحده دارد.

کمان ۲۲ در ناحیه دماغه و تا حدودی شکل بدنه شبیه به پهپاد ام کیو۱ است اما به‌خلاف آنکه دم V شکل در پهپاد آمریکایی رو به پایین نصب شده، در کمان ۲۲ دم رو به‌سمت بالا قرار داده شده است.

دماغه برجسته در پهپادهای آمریکایی به‌طور معمول محل قرارگیری آنتن ارتباط ماهواره‌ای است که سبب می‌شود به‌جای محدود شدن پهپاد به هدایت در خط دید در محدوده کمتر از ۲۰۰ کیلومتری بتواند تا برد نهایی خود به‌واسطه ماهواره هدایت شود و نیز داده‌های سامانه‌های شناسایی و جاسوسی خود را مستقیماً به مراکز فرماندهی ارسال کند.

هرچند طبق اطلاعات رسمی، کشورمان در زمان حاضر ماهواره ارتباطی در اختیار ندارد، اما اجرای این شکل طراحی روی کمان ۲۲ نشان می‌دهد که این محدودیت برای کشورمان چندان طولانی باقی نخواهد ماند.

شکل بدنه پهپاد کمان ۲۲ دارای زوایای شیب‌دار با طول کم در قسمت زیرین است که بازتاب راداری بسیار کمتری را نسبت به مقاطع مرسوم در پهپادهای ایرانی برای رادارهای زمین‌پایه و نیز راداری هواپایه‌ای که تقریباً هم‌ارتفاع پرواز کمان ۲۲ باشند ایجاد می‌کند.

این امر مزیت مهمی است که پذیرش پیچیدگی بیشتر طرح و هزینه و زمان بالاتر ساخت آن را میسر ساخته است. یک سطح عمودی به‌سمت پایین نیز در انتهای بدنه و زیر موتور دیده می‌شود که دارای بخش متحرک یا رادِر (Rudder) بوده و برای مانور در صفحه افقی به پهپاد کمک می‌کند.

به این ترتیب پیکربندی این بخش از پهپاد کمان ۲۲ از خانواده ام کیو۱ جدا می‌شود و مشابه ام کیو ۹ که پهپادی بزرگتر است می‌شود. در واقع در بخش دم کمان ۲۲ از ام کیو ۹ آمریکایی الگوبرداری شده است.

زوایای برجستگی دماغه کمان ۲۲ نشان می‌دهد که این پهپاد یک کپی از نمونه آمریکایی ام کیو۱ که در ایران نیز به‌صورت سالم موجود است نبوده است، خصوصاً دقت به شکل و محل نصب بال‌های کمان ۲۲ و نیز داشتن «سر بال» نشان می‌دهد که متخصصان جهاد خودکفایی نیروی هوایی ارتش یک طراحی کامل و حرفه‌ای با جزئیات متفاوت از نمونه‌های آمریکایی و حتی نمونه‌های همرده ایرانی یعنی پهپادهای شاهد ۱۲۹ و فطرس و حماسه داشته‌اند.