نگاهی مقایسه ای به جت Shenyang J-15؛ جنگنده نسل ۴.۵ و ۶۱ میلیون دلاری چین

جت جنگنده Shenyang J-15 یکی از جدیدترین جنگنده های چین است که برای استفاده روی ناوهای هواپیمابر این کشور طراحی و ساخته شده است. در حال حاضر واحدهای متعددی از این جنگنده در خدمت ارتش خلق چین هستند. این جنگنده که با لقب «کوسه پرنده» شناخته می شود، در سال ۲۰۱۴ به خدمت بخش هوایی نیروی دریایی ارتش آزادی بخش خلق چین درآمد. این جنگنده مدرن توسط کمپانی Shenyang Aircraft Corp. ساخته شده که یکی از بازوهای مجموعه دفاعی دولتی صنایع هوانوردی چین به شمار می آید. در می ۲۰۲۱ خبر رسید که حدود ۵۰ فروند جنگنده Shenyang J-15 در سرویس هستند.

Shenyang J-15 اولین جت جنگنده ویژه استفاده روی ناوهای هواپیمابر چین بوده و این یعنی که به طور ویژه برای ناوگان رو به افزایش ناوهای هواپیمابر چین طراحی شده است. در دسامبر گذشته، چین از نسخه روزآمد شده این جت رونمایی کرد که بخش های پرتاب موشک، رادار، بال ها و سیستم جستجو و رهگیری مادون قرمز در آن بهبود یافته بود. رسانه های دولتی چین گزارش کردند که نسخه روزآمدسازی شده J-15 توانایی حمل موشک های کوتاه برد را دارد. این روزآمدسازی ها باعث شد تا یک کارشناس نظامی چینی مدعی شود که این جنگنده نسل چهارمی در رده جنگنده های «رده چهارم پلاس» قرار گیرد که یک درجه از جنگنده های نسل چهارم جلوتر بوده و به جنگنده های نسل پنجم نزدیک است.

جت های نظامی نسل ۴.۵ دارای رادارهای رشته ای با اسکن الکترونیکی فعال، اتصالات داده ای با ظرفیت بالا و توانایی پرتاب مهمات های پیشرفته هستند. هنوز مشخص نیست که J-15 چنین قابلیت هایی دارد یا خیر. J-15 بر اساس جت Su-33 متعلق به اتحاد جماهیر شوروی ساخته شده است. چین نسخه ای اولیه و ناتمام از Su-33 را از روسیه خریداری کرده و J-15 را بر اساس قالب آن ساخت. گفته می شود که Su-33 اولین بار در سال ۱۹۸۷ ساخته شد. چین تاکنون چندین سیستم نظامی روسی را بدون اجازه این کشور کپی برداری کرده ، ادعایی که توسط موسسه تحقیقات صلح بین المللی در استکهلم مطرح شده است. در شرایطی که J-15 یک نسخه کپی شده بدون لایسنس از جت روسی مذکور است، این دو جت ابعاد تقریباً یکسانی دارند.

طول J-15 نزدیک به ۲۲ متر (۲۱.۹ متر) طول داشته و ارتفاع آن ۵.۹ متر است در حالی که طول بال های آن ۱۴.۷ متر ذکر شده است. یکی از تفاوت های معدود بین J-15 و Su-33 موتورهای آن هاست. جت J-15 از موتور چینی WS-10 استفاده می کند در حالی که در جت روسی Su-33 از موتور Saturn AL-31 استفاده شده است. گفته می شود که موتور WS-10 در مقایسه با موتورهای روسی که پیش از این چین در هواپیماهایش به کار می گرفت، توانمندی و پیشرفتگی کمتری دارد. در برخی از دیگر جت های چینی مانند J-20 و J-16 از موتورهای روسی WS-10 استفاده شده است.

در ماه سپتامبر، رسانه دولتی چین ویدیویی منتشر کرد که به باور کارشناسان نظامی اخطار یک جت جنگنده J-15 به یک ناوشکن کلاس Arleigh Burke متعلق به نیروی دریایی ایالات متحده را نشان می داد. در حالی که J-15 با تعدادی از جت های جنگنده آمریکایی مانند F-35 مقایسه شده است اما کارشناسان نظامی می گویند که توان رقابت با نمونه های مدرن تر آمریکایی را ندارد. کریس آزبورن، کارشناس نظامی که با پنتاگون همکاری داشته است، می گوید که جنگنده چینی J-15 ، حتی با روزآمدسازی های اخیر نیز نمی تواند با جنگنده های F-35C و F-35B رقابت کند، عمدتاً به این دلیل که جنگنده چینی نسل چهارمی بوده و جنگنده های آمریکایی از نسل پنجم هستند.

آزبورن مدعی است که حتی نمونه روزآمدسازی شده J-15 نیز در مقابله با F-35 برای بدست آوردن برتری هوایی به مشکل برخواهد خورد، جدیدترین جنگنده آمریکایی که نسخه های C و B آن روی ناوهای هواپیمابر و کشتی های تهاجمی آبی خاکی این کشور خدمت می کنند. برخلاف این جنگنده های نسل پنجمی، J-15 توانمندی های پیشرفته رادارگریزی را ندارد. گفته می شود که قابلیت پنهانکاری F-35 به آن امکان می دهد تا «از شناسایی توسط دشمن فرار کرده و وارد حریم های هوایی مورد منازعه شود». آزبورن مدعی شده است که حتی در صورت رویارویی با هواپیمای نسل چهارمی F/A-18 نیز جنگنده چینی نابود خواهد شد.

در حالی که J-15 موتورهای ضعیف تری دارد اما توان حمل سلاح و سوخت بیشتری دارد و بدین ترتیب می تواند در ارتفاع بالاتر و با سرعت بیشتری نسبت به F/A-18 پرواز نماید. اما ناوهای هواپیمابر چین باعث محدود شدن برتری های جنگنده های J-15 شده اند. ناوهای هواپیمابر Liaoning و Shandong که جت های J-15 را روی عرشه خود دارند، از سیستم پرتاب اسکی جامپ با تیک آف کوتاه استفاده می کنند در حالی که این سیستم کارآمدی کمتری نسبت به سیستم منجنیقی دارد. این ساختار دارای شیب شبیه پیست اسکی باعث می شود که بلند شدن J-15 با محموله نظامی کامل دشوار باشد.

در مقایسه، F/A-18 می تواند با محموله کامل سوخت و سلاح بلند شود زیرا در ناوهای هواپیمابر آمریکایی از سیستم تیک آف منجنیقی استفاده می شود. اما چین به تازگی از یک ناو هواپیمابر رونمایی کرده که از سیستم منجنیقی استفاده می کند و این موضوع به J-15 امکان می دهد رقابت بهتری با F/A-18 داشته باشد. هزینه ساخت هر فروند J-15 دستکم ۶۱ میلیون دلار است در حالی که قیمت یکی دیگر از جنگنده های چینی به نام JL-9 تنها ۱۰ میلیون دلار است. اما J-15 پرهزینه ترین جت جنگنده ساخت چین نیست.

جنگنده نسل پنجمی J-20 که در مارس ۲۰۱۷ وارد سرویس شده چیزی بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون دلار به ازای هر فروند هزینه دارد. دستکم ۵ نسخه از J-15 وجود دارد که مدل اولیه آن یک نمونه تک سرنشینه بود اما یک نسخه دو سرنشینه از آن با نام J-15S نیز وجود دارد. یک نسخه دیگر از این جت J-15T نام دارد که با مواد ضد سایشی عایق شده است. J-15B تازه ترین نسخه این جت جنگنده چینی بوده که سیستم آویونیک پیشرفته تری برای تقویت برتری هوایی و قابلیت های تهاجمی اش دارد.