اژدر؛ چرا مقابله با یکی از کندترین سلاح های مدرن حتی از موشک کروز نیز دشوارتر است؟

در زمان جنگ، نسل جدیدی از اژدرها می توانند شانس بقای کشتی های سطحی را افزایش دهند. مقابله با اژدرهای هدایت شونده مدرن به طور قابل توجهی دشوار است، علیرغم اینکه سرعت نسبتاً پایینی داشته و در حدود ۷۰ سال گذشته، نیروهای دریایی سراسر جهان انواعی از روش های دفاعی را برای گیج کردن و خارج کردن اژدرهای نزدیک شونده از مسیرشان امتحان کرده اند که با نتایج مختلفی همراه بوده است. در اکثر موارد نتیجه غرق شدن کشتی ها بوده است اما اجماع در حال شکل گیری این است که هیچ چیزی مانند یک اژدر نمی تواند اژدر دیگری را از بین ببرد.

اژدرها چگونه کار می کنند؟

اژدر یکی از نمادین ترین سلاح ها در نبردهای مدرن است. اژدرهای امروزی، برخلاف همتایان قدیمی شان، به ستون های فلزی جوش شده و از طریق استوانه ها یا لانچرهای اژدری از زیردریایی ها شلیک می شوند. به کمک یک پروانه، اژدرهای کنونی توسط کنترل انسانی یا یک بسته از سنسورها که روی خود اژدر هستند به سمت هدف هدایت می شوند. وقتی به هدف رسید، کلاهک بیش از ۶۰۰ پوندی آن که از مواد منفجره با قدرت انفجار بسیار بالا تشکیل شده منفجر می شود. یکی از شیوه های حمله با اژدر، منفجر کردن آن در لحظه تماس با بدنه هدف است. یک روش دیگر منفجر کردن کلاهک اژدر نیز مستقیماً زیر کشتی است که باعث می شود قدرت ویرانگر کافی برای دو نیم کردن کشتی های کوچک ایجاد شود. اژدرهای سنگین نیز می توانند به اشکال مختلف هدفشان را تعقیب و نابود کنند.

اکثر اژدرهای مدرن دارای سیستم سونار داخلی هستند که توانایی تعقیب کردن هدف به کمک انعکاس صدا و سپس اندازه گیری مسافت با هدف را دارند. این روش با نام سونار فعال شناخته می شود. یک تکنیک غیرفعال تر که صدایی تولید نمی کند شامل گوش دادن اژدر به حرکات کشتی های دشمن و سپس هدفگیری است.  با این وجود، برخی اژدرهای دیگر نیز به کمک حباب هایی که کشتی ها در حال حرکت در اقیانوس ها پشت سر خود تولید می کنند، هدفگیری را انجام می دهند. بسیاری دارای سیم های کنترلی پشت خود هستند که تا به زیردریایی شلیک کننده کشیده می شوند و بدین ترتیب خدمه زیردریایی می توانند کشتی ها را به صورت انفرادی هدف قرار داده، اهداف را تغییر داده و کارهای بسیاری با اژدر شلیک شده انجام دهند.

چطور می توان یک اژدر شلیک شده را متوقف کرد؟

در مجموع دو رویکرد اساسی برای مقابله با اژدرها وجود دارد: اقدامات متقابل و نابودی فیزیکی اژدر. ابزارهای اقدام متقابل نیازی به نابودی فیزیکی اژدر ندارند و تنها با هدف ناکام گذاشتن ماموریت اژدر و برخورد آن با هدف انجام می شوند. یک ابزار دفاعی اقدام متقابل، برای مثال، ممکن است نویز یک کشتی جنگی را کاهش داده یا اژدر را از مسیر اصلی خارج کند. سلاح اقدام متقابل نیروی دریایی ایالات متحده به نام AN/SLQ-25E “NIXIE” یک ابزار کششی است که برای از منحرف کردن اژدرهای هدایت شونده دشمن از مسیر تعیین شده برای رسیدن به هدف طراحی شده است که بعد از خارج کردن اژدر از مسیر، باعث انفجار کلاهک آن در فاصله ای ایمن از کشتی می شود.

ابزارهای اقدام متقابل معمولاً مختص سیستم هدایت اژدر هستند و بدین ترتیب بهترین راه برای اطمینان از اینکه اژدر به هدف نمی خورد، نابود کردن فیزیکی آن است. اما از بین بردن اژدر به آن سادگی که به نظر می رسد نیست: در واقع رهگیری و نابود کردن یک موشک کروز با سرعت ۱,۰۰۰ کیلومتر بر ساعت بسیار ساده تر از ساقط کردن اژدری است که با سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت در دریا حرکت می کند. در حالی که سرعت اژدرها ۱۰ برابر کمتر از سرعت موشک های کروز است اما شناسایی آن ها بسیار دشوارتر است، به ویژه اگر در حال گوش دادن به سروصدای هدفشان باشند. رویکرد حرکت اژدرها در زیر دریا باعث شده شناسایی آن ها تنها از طریق ابزاری ممکن باشد که خود در زیر دریا قرار دارد.

بر طبق رویه معمول، نیروی دریایی ایالات متحده از سلاح های تهاجمی ضد زیردریایی برای نابود کردن اژدرها استفاده می کرده است که در واقع هدف آن ها شناسایی، رهگیری و نابود کردن زیردریایی ها پیش از آن بوده که این زیردریایی ها بتوانند اژدر شلیک کنند. اما پیشرفت جهشی در تکنولوژی زیردریایی ها باعث شده که شناسایی آن ها بسیار دشوار بوده و بدین ترتیب احتمال موفقیت حملات اژدری افزایش یابد. این موضوع باعث که بار دیگر ایده نابودی فیزیکی اژدر مطرح شود و چیزی که بتواند وارد آب شود،با موتور خود حرکت کند و بتواند اژدر دشمن را رهگیری کند تنها یک اژدر دیگر است.

اژدرهای امروزی حدود ۱۲۰ سال قدمت دارند و به همین خاطر بسیار خنده دار است که متوقف کردن آن ها همچنان از ساقط کردن یک موشک هدایت شونده دشوارتر است. اما آیا اژدر بهترین سلاح برای مقابله با اژدر است؟ اگر هدف نابودی اژدر یا منحرف کردن آن است، بدون شک بهتر است به سراغ اژدر برویم. نیروی دریایی ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ تحقیقات ضداژدر خود را کنسل کرد اما در شرایطی که شاهد رشد قابل توجه قدرت دریایی چین هستیم، دیر یا زود نیروی دریایی ایالات متحده باید به این تحقیقات بازگردد و به احتمال فراوان یک اژدر هدایت شونده برای نابودی اژدرهای پرتابی توسعه دهد.