اهمیت و نقش سونوگرافی برای تشخیص سرطان

اولتراسونوگرافی (که به سونوگرافی نیز مشهور است) به پزشکان کمک می‌کند تا به دنبال تومور در نواحی خاصی از بدن بگردند که در اشعه ایکس به خوبی ظاهر نمی‌شود. پزشکان اغلب از این روش برای جهت دهی به سوزن در طول یک بیوپسی (biopsy)، بافت برداری استفاده می‌کنند.

پروسه سونوگرافی معمولا سریع است و بیشتر اوقات نیازی به آماده‌سازی ویژه‌ای ندارد. انجام سونوگرافی اغلب به عنوان یک روش سرپایی انجام می‌شود و یکی دیگر از استفاده‌های سونوگرافی در نظارت بر زنان باردار و نوزادان متولد نشده آن‌ها می‌ باشد. در ادامه به سونوگرافی و اهمیت و نقش آن برای تشخیص سرطان خواهیم پرداخت.

سونوگرافی چیست؟

سونوگرافی یک تست تصویربرداری است که از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از اندام‌ها، بافت‌ها و دیگر ساختارهای داخل بدن استفاده می‌کند. برخلاف اشعه ایکس، سونوگرافی از هیچ تابشی استفاده نمی‌کند. سونوگرافی همچنین می‌تواند بخش‌هایی از بدن را در حال حرکت نیز نشان دهد، مانند ضربان قلب یا خون جاری در رگ‌های خونی.

اولتراسونوگرافی تشخیصی برای مشاهده و ارائه اطلاعات در مورد دیگر بخش‌های داخلی بدن استفاده می‌شود. شامل قلب، رگ‌های خونی، کبد، مثانه، کلیه‌ها و اندام‌های تناسلی زنان.

معرفی دستگاه های تصویربرداری پزشکی نوین برای تشخیص سرطان

در این بخش به جدیدترین دستگاه های تصویربرداری پزشکی که به تازگی پا به این عرصه گذاشته‌اند خواهیم پرداخت.

• دستگاه سونوگرافی هندهلد

یکی از تکنولوژی هایی که در حال حاضر نیز استفاده می شود، دستگاه های هندهلد است. مزیت این دستگاه استفاده آسان آن است، به طوری که خود پزشک در مطب و حتی کنار بالین بیمار می تواند به راحتی از آن استفاده کند و به سرعت سرطان و انواع توده های سرطانی را تشخیص داده و درمان کند.

• استفاده از هوش مصنوعی

این تکنیک در آینده‌ای نزدیک در مراکز رادیولوژی به سرعت در تصویربرداری پزشکی برای کمک به تقویت تکنیک‌های مورد استفاده برای رادیولوژیست‌ها به کار گرفته خواهد شد تا کارکنان حاضر بتوانند با حجم کار کمتر به نتایج مطلوب‌تری برسند. AI (هوش مصنوعی) توان عملیاتی آزمایشگاه و سرعت انجام تست را سرعت می‌بخشد و احتمال نیاز به انجام مجدد آزمایش را کاهش می‌دهد.

همچنین کیفیت تصویر را نیز بهبود می‌بخشد و به تکمیل خودکار گزارش‌ها و اندازه‌گیری‌ها نیز کمک می‌کند. این نکته نیز در نهایت منجر به کاهش حجم کاری کارکنان و افزایش دقت در انجام آزمایش‌ها می‌شود. AI احتمالا راهی طولانی اما کارآمد برای کمک به رفع فرسودگی شغلی پزشک و کمک به جبران برخی مسائل مانند کمبود پرسنل رادیولوژیست خواهد بود.

مزایای استفاده از سونوگرافی برای تشخیص سرطان

سونوگرافی به کشف علت درد، تورم و عفونت در اندام‌های داخلی بدن یا بررسی سلامت جنین کمک می-کند. در ادامه به بررسی مزایای استفاده از سونوگرافی برای تشخیص سرطان خواهیم پرداخت.

۱- غیرتهاجمی

سونوگرافی نوعی معاینه غیر تهاجمی است (یعنی فاقد هر گونه سوزن یا تزریقی می باشد) . اغلب، اسکن اولتراسونوگرافی تنها راه غیر تهاجمی برای تعیین اینکه آیا یک توده مشکوک، کیست پر از مایع است یا یک توده سرطانی جامد؛ می باشد. با این حال، برخی از اسکن‌ها با پروب ویژه‌ای انجام می‌شود که در واژن فرد (برای برخی معاینات مامایی یا لگن)، رکتوم (برای برخی معاینات پروستات) یا مری (برای برخی معاینات قلبی) وارد می‌شود .

۲- بدون درد

گاهی اوقات، معاینه سونوگرافی ممکن است موقتا ناراحت‌کننده باشد، اما به هیچ وجه نباید سبب درد طولانی مدت شود. سونوگرافی به سوزن یا هیچ بریدگی نیاز ندارد. در این روش صرفا دستگاه مورد استفاده برای اولتراسونوگرافی، به نام مبدل را بر روی پوست بیمار می‌کشند.

امواج صوتی فرکانس بالا، از کاوشگر و از طریق ژل به بدن منتقل می‌شوند (جایی که مبدل صداهایی را جمع‌آوری می‌کند که بازتاب می‌شوند. سپس یک کامپیوتر از آن امواج صوتی برای ایجاد یک تصویر استفاده می‌کند) که این تصویر را نهایتا روی صفحه نمایش می‌دهد.

۳- در دسترس بودن

سونوگرافی به طور گسترده در دسترس است، استفاده از آن آسان می باشد و ارزان‌تر از دیگر روش‌های تصویربرداری است. چرا که علاوه بر دستگاه‌های سونوگرافی ایستا که بزرگ بوده و در مراکز تصویر برداری موجود است، دستگاه های پرتابل یا هند هلد سونوگرافی نیز موجود می باشد که امکان حمل و نقل آنها وجود دارد.

۴- ایمن بودن

تصویربرداری سونوگرافی بسیار ایمن است و از تجهیزات و مواد تابشی استفاده نمی‌کند. در سونوگرافی برخلاف سایر روش‌های غربالگری ،از هیچ پرتو یونیزه ای استفاده نمی شود، بلکه به امواج صوتی و بازتاب آن‌ها تکیه می‌شود که می‌توانند تصاویری به نام سونوگرامز (sonograms) ایجاد کنند . بنابراین، بیماران در معرض پرتو‌ یونیزه قرار نمی‌گیرد و این موضوع سونوگرافی را ایمن‌تر از روش‌های تشخیصی مانند اشعه ایکس می‌کند.

۵- تصویر واضح

اسکن اولتراسونوگرافی تصویر واضحی از بافت‌های نرم می‌دهد که در تصاویر اشعه ایکس به خوبی ظاهر نمی‌شوند .

۷- آنلاین و فاقد وقفه

اولتراسونوگرافی تصویر برداری آنلاین و فاقد وقفه را فراهم می‌کند. این امر سونوگرافی را ابزاری مناسب برای هدایت روش‌های تهاجمی مانند بیوپسی (biopsy) سوزنی و آسپیراسیون (aspiration) می‌سازد.

نحوه تشخیص سرطان با استفاده از سونوگرافی

چگونه اولتراسوند می‌تواند در تشخیص سرطان نقش داشته باشد؟ شکل و شدت انعکاس امواج فراصوت بسته به چگالی بافت مورد هدف ارزیابی می شود. از آنجا که امواج صوتی در برابر کیست‌های پرشده از سیال و توده‌های جامد به طریقی متفاوت بازتاب دارند، سونوگرافی می‌تواند تومورهایی را آشکار کند که ممکن است سرطانی باشند. با این حال، قبل از سونوگرافی باید وجود تومور تایید شود و سپس به سراغ سونوگرافی بروید.

در این آزمایش، امواج دستگاه ابتدا با بافت هدف برخورد می کنند. سپس با امواج برگشت خورده از آن بافت، تصویر سازی می کنند و در نهایت با بررسی تصویرهای دریافت شده، می توان به نوع توده پی برد. جالب است بدانید طی تصویر برداری، در صورت وجود سرطان، آن ناحیه در عکس به رنگ سیاه و در صورت عدم وجود سرطانریال به رنگ های آبی و قرمز در خواهد آمد.

تشخیص سرطان با سونوگرافی چه محدودیت هایی دارد؟

اولتراسوند تشخیصی، یک روش ایمن است که از امواج صوتی با توان پایین استفاده می‌کند؛ پس هیچ خطر شناخته ‌شده‌ای در این روش وجود ندارد. التراسوند یا سونوگرافی یک روش تصویربرداری پزشکی است که به صورت کاملا غیر تهاجمی و ایمن انجام می‌شود. نتایج سونوگرافی به شکل تصویر روی صفحه نمایشگر نشان داده می‌شود و پزشکان از این طریق می‌توانند منشا بیماری در بدن را مورد بررسی قرار دهند.

اولتراسوند ابزار ارزشمندی است، اما محدودیت‌هایی نیز دارد. به عنوان مثال امواج صوتی به خوبی از هوا یا استخوان عبور نمی‌کنند؛ بنابراین اولتراسوند در تصویربرداری قسمت‌های بدن که گاز دارند یا توسط استخوان، مانند ریه‌ها یا مغز پنهان شده‌اند، موثر نیست.

همچنین سونوگرافی ممکن است قادر به دیدن اشیایی نباشد که در اعماق بدن قرار دارند. برای مشاهده این مناطق، ارائه‌دهنده مراقبت بهداشتی، ممکن است تست‌های تصویربرداری دیگری مانند سی‌تی‌اسکن یا ام آر آی یا اشعه x را استفاده کند.

در پایان باید گفت از میان روش‌های غیر مخرب برای تشخیص سرطان، تست آلتراسونیک تقریبا دقیق است. زیرا اطلاعات تقریبا صحیحی را از نمونه، بدون آسیب به آن فراهم می‌کند و به علت هزینه‌های پایین نسبت به سایر روش‌ها، دارای طرفدارانی بیشتری است.

توجه داشته باشید کاربردهای اولتراسوند به تشخیص سرطان محدود نمی شود و مهمترین کاربرد آن بررسی وضعیت جنین در بارداری است. شما می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص اینکه ضرورت استفاده از اولتراسوند در بارداری چیست؟، به این مقاله از ایمنا مراجعه کنید.