PULS؛ سیستم توپخانه ای ارزان قیمت و کارآمدی که رقیب HIMARS آمریکا شده است

هلند به دنبال معرفی دوباره توپخانه راکتی به ارتش خود با برد بیش از ۷۰ کیلومتر است، توانایی که نیروهای ارتش این کشور در دهه ۲۰۰۰ بازنشسته کردند. و این کشور با گرایش به سمت یک سیستم توپخانه ای کمتر شناخته شده اسراییلی به نام PULS (Precise and Universal Launch System) به جای سیستم آمریکایی M142 HIMARS است که بعد از معرفی دراماتیکش در تابستان گذشته در اوکراین به پرطرفدارترین سیستم توپخانه ای نقطه زن جهان تبدیل شده است.

کریستوفر فن در مات وزیر دفاع هلند درباره این تصمیم کشورش گفته است: «در مقایسه با HIMARS، موشک های نقطه زن بیشتری با بودجه مورد نظر تحویل داده خواهد شد. همچنین PULS تجدیدپذیری عملیاتی بالاتری دارد زیرا موشک های بیشتری حمل می کند. همچنین سیستم توپخانه راکتی PULS دارای معماری باز است که آن را در آینده نزدیک برای انواع جدیدی از مهمات از جانب تولید کنندگان اروپایی مناسب می سازد. این موضوع به افزایش استقلال استراتژیک اروپایی کمک می کند».

نه تنها لانچرها و مهمات راکتی سیستم توپخانه ای اسراییلی بسیار ارزان قیمت تر است بلکه نمونه اسراییلی را می توان از اواخر ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۶ در اختیار گرفت در حالی که HIMARS بسیار دیرتر در اختیار خریداران اروپایی قرار می گیرد. High Mobility Artillery Rocket System (HIMARS) یک کامیون ۶ در ۶ است که می تواند یک غلاف پرتابی از پیش مجهز شده به ۶ راکت ۲۲۷ میلیمتری M31 GMRL را روی خود داشته باشد که در ادامه برای هدف قرار دادن اهدافی در فاصله تا ۸۰ کیلومتری با دقت بسیار بالا و به کمک مختصات جی پی اس هدایت می شود، درست مانند حملات هوایی دقیق بدون اینکه نیازی به هواپیما باشد.

این سیستم به طور ویژه کارآیی خود را در میدان نبرد اوکراین نشان داده است، کشوری که در این نبرد فاقد برتری هوایی است. سیستم ۱۷ تنی M142 پسرعموی با قدرت انتقال بیشتر سیستم کامیونی قدیمی ۲۶.۵ تنی M270 MLRS است که دو نوع از محفظه های راکتی مشابه را حمل می کند. M142 همچنین می تواند یک موشک بالستیک تاکتیکی MGM-140 ATACMS با برد بیش از ۳۰۰ کیلومتر را پرتاب نماید. در ماه فوریه گذشته بود که ایالات متحده با فروش ۲۰ فروند لانچر M142 HIMARS، همچنین ۷۷ محفظه راکتی پر شده، محفظه های موشکی ATACMS و ۱۷ خودرو پشتیبانی به قیمت ۶۷۰ میلیون دلار به هلند موافقت کرد.

نادیده گرفتن سیستم توپخانه ای HIMARS تصمیم ساده ای برای هلند نبوده است، به ویژه با توجه به شباهت زیادی که این سیستم با M270 و HIMARSهایی دارد که اکنون توسط متحدان ناتو استفاده می شوند. در واقع، هلند پیش تر خود نیز ۹ دستگاه M270 در اختیار داشت و این یعنی اینکه از قبل با سیستم توپخانه ای آشنایی دارد که به سادگی می تواند به سیستم HIMARS منتقل شود.

اما قیمت نیز فاکتور مهمی در گرایش به سمت سیستم توپخانه ای اسراییلی PULS بوده است، در شرایطی که این قرارداد احتمالاً به ارزش ۱۳۳ میلیون دلار برای ۲۰ لانچر و همچنین موشک ها و راکت های مورد نیاز برای استفاده آموزشی و در میدان نبرد و خودروهای بازتامین مهمات بوده که تقریبا یک پنجم هزینه پیشنهادی ایالات متحده برای سیستم های HIMARS به نظر می رسد. ارتش سلطنتی هلند قصد دارد دو آتشبار از هشت لانچر تشکیل داده و یک آتشبار متشکل از چهار لانچر نیز برای اهداف آموزشی کنار گذاشته شود.

اما صحبت های وزیر دفاع هلند نشان می دهد که هلندی ها ۵۱۵.۳ میلیون یورو را برای خرید این سیستم توپخانه ای اسراییلی کنار گذاشته اند، از جمله برای افزایش غیرمنتظره هزینه ها، تعویق ها، تورم و پرداخت هزینه شبیه سازهای آموزشی، یکپارچه سازی کامیون ها، لینک های ارتباطی، اقلام یدکی و غیره. دولت هلند همچنین انتظار دارد که هزینه های استفاده از این سیستم در طی ۱۵ سال نیز در مجموع به ۱۶۸ میلیون یورو برسد. هلند در ابتدا ۴ لانچر پیاده PULS را در سال ۲۰۲۳ دریافت می کند. این لانچرهای راکتی برای آموزش و مهندسی و سازگاری با کامیون های بومی ۸ در ۸ موسوم به Scania Gryphus به کار گرفته خواهند شد که پیش تر خریداری شده اند.

در ادامه این لانچرها در سال ۲۰۲۵ یا ۲۰۲۶ همراه با سیستم های فرماندهی و کنترل ویژه هلند و دیتالینک های آن ها نصب خواهند شد. بعد از ورود به خدمت عملیاتی، آمستردام قصد دارد یک روزآمدسازی فاز ۳ را انجام دهد که طی آن، این کشور سیسم های کنترل آتش شخصی سازی شده دیگری را توسعه و نصب کرده و از موشک ها و راکت های جدید ساخته شده در اروپا با برد بیشتر حمایت خواهد کرد.

اما هلند تنها کشور عضو ناتو نیست که سیستم توپخانه ای اسراییلی PULS را در اختیار خواهد گرفت زیرا در ژانویه اخیر دانمارک نیز سفارش خرید هشت سیستم PULS را به دولت اسراییل داده است که ظاهراً با راکت های Accular-122 به ارزش ۷۰ میلیون دلار تجهیز شده اند. آلمان نیز ظاهراً به سمت خرید این سیستم توپخانه ای متمایل شده است، زیرا کمپانی آلمانی KMW در زمینه ساخت سیستم های توپخانه ای راکتی با کمپانی اسراییلی Elbit همکاری دارد. داشتن متحدان نزدیکی که از سیستم های توپخانه ای مشابهی استفاده می کنند، می تواند کارآیی این سیستم ها را با تداوم استفاده گروهی از انبارهای قطعات یدکی، قابلیت های آموزشی و مهمات بهبود بخشد.

اما سیستم توپخانه ای PULS دارای مزایای دیگری غیر از قیمت آن در مقایسه با سیستم آمریکایی HIMARS هست که مهم ترین آن ها انعطاف پذیری آن در مقایسه با نمونه آمریکایی است.

قدمت سیستم آمریکایی HIMARS

از سال ۲۰۲۲؛ ایالات متحده دستکم ۳۸ دستگاه سیستم HIMARS به اوکراین هدیه کرده است که به راکت های GMRLS و نه موشک های ATACMS مجهز شده اند. این سیستم ها سروصدای بسیاری ایجاد کردند بعد از آن که عملیاتی شده و با حملاتی دوربرد در جولای و آگوست ۲۰۲۲، توانستند چندین انبار مهمات های توپخانه ای روسیه را نابود کرده و چندین فرمانده بلند مرتبه روس را در مراکز فرماندهی شان از بین ببرند. این موضوع نقش مهمی در متوقف کردن و ناکام گذاشتن عملیات تهاجمی روسیه در تابستان گذشته داشت که بسیار خطرناک به نظر می رسید.

حتی اکنون نیز هیچ تصویری وجود ندارد که از دست رفتن حتی یک دستگاه از لانچرهای HIMARS را تایید کند، علیرغم اینکه روسیه مدعی است تعدادی بیش از دستگاه های تحویل داده شده به اوکراین را منهدم کرده هر چند هیچ تایید تصویری برای این مدعا ندارد، در حالی که تصاویری از انهدام دیگر سیستم های توپخانه ای غربی را منتشر کرده است. تحرک و برد سیستم HIMARS در ترکیب با سیستم های فریب نیز ظاهراً تلاش های روسیه برای شکار آن ها با پهپادهای کامیکازه یا گلوله های توپخانه ای با هدایت لیزری را نیز ناکام گذاشته است.

این نتایج باعث شده که همه به قدرت سیستم های HIMARS پی ببرند، حتی در شرایطی که روسیه پایاه های لجستیکی و مراکز فرماندهی خود را از برد این سیستم عقب کشیده و اکنون این سیستم ها دیگر مانند قبل نمی توانند به دارایی های ارتش روسیه صدمه وارد کنند. در کمال ناباوری، نیروهای توپخانه ای بزرگ روسیه فاقد چنین مهمات های نقطه زن دقیقی برای استفاده عملیاتی هستند، هر چند این نیروها به طور موثری از گلوله های هویتزر هدایت لیزری Krasnopol استفاده می کنند.

حمله روسیه و موفقیت اولیه HIMARS به موجی جدید از سفارش ها برای این سیستم توپخانه ای آمریکایی منجر شده است در شرایطی که استرالیا (۲۰ دستگاه)، استونی (۶ دستگاه)، لتونی (۶ دستگاه)، لیتوانی (۸ دستگاه) و لهستان که سفارش اولیه خود را از ۲۰ دستگاه به خرید تا ۴۸۶ دستگاه افزایش داد همگی از خریداران این سیستم هستند. از دیگر کشورهایی که بعد از تداوم جنگ اوکراین برای خرید این سیستم اقدام کرده اند می توان به تایوان (۱۱ تا ۲۹ دستگاه) و رومانی (۵۴ دستگاه) اشاره کرد.

PULS در مقابل HIMARS

موضوع PULS به عنوان گزینه ای جایگزین برای نسخه آمریکایی این است که می تواند بسیاری از کارهای HIMARS را با هزینه ای کمتر و با کارآیی بیشتر انجام دهد. و همچنین این سیستم دارای دو غلاف پرتاب راکت است در حالی که سیستم HIMARS در حالت پیش فرض یک غلاف پرتاب دارد. بعد از شلیک، می توان غلاف جدید را در کمتر از ۱۰ دقیقه مستقر کرد. برخلاف HIMARS، سیستم PULS تنها یک لانچر است که می تواند به انواع مختلفی از خودروها متصل شود و به مشتری امکان می دهد که آن ها را روی خودروهای از پیش در اختیار گرفته شده متصل کنند. نمونه اولیه سیستم PULS یک کامیون ۶ در ۶ با لانچر راکتی چندگانه بود.

شاخه توپخانه ای ارتش اسراییل همچنین از این سیستم توپخانه ای روی کامیون های Oshkosh 8×8 HEMTT با طراحی موسوم به Lahav به معنای تیغه استفاده می کند. اما نکته مهم این است که PULS می تواند شش کلاس مختلف از مهمات های هدایت شونده و غیرهدایت شونده را در غلاف های پرتاب از قبل پر شده شلیک کند. در آنسوی ماجرا، این سیستم اسراییلی می تواند دو غلاف مهر و موم شده که هر کدام با ۱۸ راکت ۱۲۲ میلیمتری پر شده اند را حمل نماید، کالیبری که در سراسر جهان در سیستم توپخانه راکتی BM-21 Grad با اصالت شوروی دیده می شود.

گلوله های گراد ارزان تر که نقطه زن و قابلیت هدایت شوندگی ندارند می توانند برای هدف قرار دادن اهدافی تا فاصله ۴۰ کیلومتری به کار گرفته شوند. خدمه می توانند به جای این گلوله ها از گلوله های اسراییلی با هدایت جی پی اس AccuLAR-122 استفاده کنند که با نام Romach به معنای نیزه نیز شناخته می شوند که در سال ۲۰۱۷ برای خودروهای لانچر اسراییلی تغییریافته M270 Menatetz خریداری شدند.

برد این سیستم کمتر و حدود ۳۵ کیلومتر است اما هر شلیک در شعاع متوسط ۵ تا ۱۰ متری هدف فرود می آید که آن را به یک راکت مینی HIMAR بسیار موثر تبدیل می کند که در صورت تلاش برای کاهش ریسک صدمه دیدن از آتش خودی یا جلوگیری از آسیب به غیرنظامیان می تواند گزینه مناسبی باشد. عملیات شلیک می تواند در عرض یک دقیقه پس از دریافت دستور انجام شود و می توان از هر دو نوع کلاهک های ترکشی ضد نفر یا با قابلیت نفوذ در دیوار در آن ها استفاده کرد.

همچنین با استفاده از یک لانچر جایگزین می تواند قدرت آتش را افزایش داد، لانچرهایی که هر کدام با ۱۳ راکت ۱۶۰ میلیمتری (در مجموع ۲۶ راکت) از سیستم راکتی اسراییلی LAR-160 تجهیز شده اند. این راکت ها دارای بردی ۴۵ کیلومتری هستند و در مورد مدل هدایت شونده Accular-160 این برد به ۴۰ کیلومتر می رسد.

برای هدف قرار دادن اهداف دورتر، سیستم PULS می تواند از دو لانچر استوانه ای که هر کدام به چهار راکت هدایت شونده ۳۰۶ میلیمتری EXTRA مجهز شده اند استفاده کند که برد آن ها به ۱۵۰ کیلومتر برسد. باید بگوییم که سیستم آمریکایی HIMARS تا چند سال دیگر به این برد نخواهد رسید، در شرایطی که نسخه جدید GMLRS-ER با راکت های ۲۲۷ میلمتری در سال جاری وارد تولید انبوه شده است.

فراتر از این ها، سیستم PULS می تواند موشک های بالستیک تاکتیکال Predator Hawk که شبیه ATACMS هستند را با برد حدود ۳۰۰ کیلومتری شلیک کنند که بردی مشابه موشک های آمریکایی دارند. این موشک ها می توانند در طی ۸ دقیقه و با سرعت متوسط ۱.۸ ماخ با کلاهک حدود ۱۵۰ کیلوگرمی خود به هدف برخورد کنند. هم راکت EXTRA و هم موشک Predator HAWK در شعاع متوسط ۱۰ متری از هدف فرود می آیند.

همچنین سیستم توپخانه ای اسراییلی PULS می تواند موشک های کروز مادون صوت Delilah را شلیک کند که در ارتفاع پایین تر و با سرعت کمتری پرواز می کنند و برد آن ها به ۲۵۰ کیلومتر می رسد اما دقت بسیار بیشتری نسبت به گلوله های پیشین دارند. اما به نظر نمی رسد که اسراییل تمایلی به صادر کردن گلوله های Delilah داشته باشد. وقتی این دو را با هم مقایسه می کنیم، سیستم PULS می تواند هشت راکت ۳۰۰ میلیمتری را در مقایسه با ۶ راکت ۲۲۷ میلیمتری HIMARS پرتاب کند. یا می تواند چهار موشک تاکتیکی را در مقایسه با یک موشک تاکتیکی همتای آمریکایی خود همراه داشته باشد.

و در مقایسه با سیستم های توپخانه ای دوران اتحاد جماهیر شوروی، سیستم PULS می تواند اثرگذاری مشابه سیستم های راکتی BM-21, BM-27 و BM-30 و موشک های بالستیک قدیمی تر OTR-21 داشته باشد. این بدان معناست که می توان از همین لانچر برای عملیات های بسیار مختلف و متنوعی استفاده کرد، از حملات دقیقه و نقطه زنی تا هدف قرار دادن انبارهای مهمات، سیستم های دفاع هوایی، مراکز فرماندهی در پشت خطوط دفاعی دشمن تا اهدافی در نزدیکی خط مقدم و بمباران گسترده و کلاسیک یک فضای بزرگ برای سردرگم کردن سیستم های ضد هوایی.

HIMARS و سیستم بزرگ تر M270 اما هنوز برتری هایی دارند. آن ها هر دو با موشک تهاجمی نقطه زن دوربردی که در حال توسعه است سازگار هستند. همچنین این دو در نبردهای با تنش بالای اوکراین امتحان خود را پس داده اند، بعد از اینکه به شکلی موفق در عراق و روسیه در نبرد علیه داعش به کار گرفته شدند. راکت های EXTRA و LAR-160 دارای کارکردهای جنگی مشابهی هستند. بر اساس گزارش ها، سیستم های LAR-160 متعلق به گرجستان در هدف قرار دادن کاروان های آذوقه و تجهیزات روس ها در جریان جنگ سال ۲۰۰۸ بسیار موثر بوده اند. این سیستم ها و راکت های EXTRA در جنگ ناگورنو قره باغ در سال ۲۰۲۰ نیز به شکلی موثر توسط نیروهای آذربایجانی مورد استفاده قرار گرفتند. هر دو طرف به طور گسترده ای از توپخانه های راکتی، از جمله از راکت های LAR-160، برای حملات دوربرد و از جمله بمب های خوشه ای استفاده کردند.