رمز و راز ارتباط انسولین و دیابت

دیابت یک بیماری مزمن است که میلیون‌ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. مشخصهٔ آن سطوح بالای قند خون است که ناشی از ناتوانی بدن در تولید یا استفادهٔ موثر انسولین است. انسولین هورمونی است که متابولیسم گلوکز، منبع اولیهٔ انرژی برای سلول‌های بدن را تنظیم می‌کند.

انسولین چیست و چه نقشی در بدن دارد؟

انسولین توسط پانکراس، غده‌ای که در شکم قرار دارد، تولید می‌شود. وظیفهٔ اصلی آن تنظیم میزان گلوکز در خون، با افزایش جذب گلوکز توسط سلول‌های کبد، ماهیچه‌ها و بافت‌های چربی است. انسولین همچنین به تبدیل گلوکز اضافی به گلیکوژن کمک می‌کند (شکل ذخیره‌شدهٔ گلوکز در کبد و بافت‌های ماهیچه‌ای، که می‌تواند در صورت نیاز به‌عنوان سوخت مورد استفاده قرار گیرد).

مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲

دیابت نوع ۲ شایع‌ترین نوع دیابت است و زمانی رخ می‌دهد که بدن در برابر اثرات انسولین مقاوم می‌شود یا زمانی که لوزالمعده قادر به تولید انسولین کافی برای رفع نیازهای بدن نیست. در نتیجه، گلوکز در جریان خون تجمع کرده و منجر به افزایش سطح قند خون می‌شود.

مقاومت به انواع انسولین زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های بدن کمتر به اثرات انسولین پاسخ ‌دهد. این شرایط اغلب ناشی از عوامل مرتبط با سبک زندگی مثل چاقی، کم‌تحرکی و رژیم غذایی نامناسب است. در نتیجه، لوزالمعده انسولین بیشتری تولید می‌کند تا اثر کاهش‌یافتهٔ انسولین را جبران کند، که ممکن است منجر به افزایش سطح قند خون شود.

دیابت نوع ۱ و کمبود انسولین

دیابت نوع ۱ شکل کمتر شایع دیابت است و زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی به سلول‌های تولید‌کنندهٔ انسولین در لوزالمعده حمله کرده و آنها را از بین می‌برد؛ در نهایت، منجر به کمبود انسولین در بدن می‌شود. در نتیجه، گلوکز نمی‌تواند به‌درستی متابولیزه شده و منجر به افزایش سطح قند خون می‌شود.

افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ برای تنظیم سطح قند خون خود به انسولین‌درمانی نیاز دارند. انجام این کار ممکن است شامل چندین تزریق روزانهٔ انسولین یا استفاده از پمپ آن باشد.

انسولین‌درمانی برای دیابت نوع ۲

در برخی موارد، افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ ممکن است برای کنترل سطح قند خون خود به انسولین‌درمانی نیز نیاز داشته باشند. این کار معمولاً زمانی پیشنهاد می‌شود که سایر درمان‌ها، مثل تغییر سبک زندگی یا داروهای خوراکی، در کنترل سطح قند خون به اندازهٔ کافی موثر نباشند. نوع انسولین مورد استفاده و دوز به نیازهای فردی بستگی دارد و ممکن است در طول زمان تغییر کند.

انسولین، قند خون و دیابت نوع ۲

انسولین نقش کلیدی در ابتلا به دیابت نوع ۲ دارد و قند خون (گلوکز) را در بدن تنظیم می‌کند.

لازم است این نکات را دربارهٔ انسولین بدانید:

غذایی که می‌خورید به قند خون تجزیه می‌شود

قند خون وارد جریان خون شما می‌شود که به پانکراس سیگنال می‌دهد تا انسولین آزاد کند.

انسولین به قند خون کمک می‌کند وارد سلول‌های بدن شود تا بتوان از آن برای تأمین انرژی استفاده کرد. انسولین همچنین به کبد سیگنال می‌دهد که قند خون را برای استفادهٔ بعدی ذخیره کند. قند خون وارد سلول‌ها می‌شود، سطح آن در جریان خون کاهش می‌یابد و به انسولین نیز سیگنال می‌دهد که کاهش یابد.

سطوح پایین انسولین به کبد هشدار می‌دهد که قند خون ذخیره‌شده را آزاد کند تا انرژی همیشه در دسترس باشد، حتی اگر برای مدتی غذا نخورده باشید؛ این زمان است که همه‌چیز به‌آرامی و به‌درستی کار می‌کند.

چگونه متوجه شویم که به انسولین مقاوم هستیم؟

 هیچ آزمایشی به شما نمی‌گوید که به انسولین مقاوم هستید یا خیر، اما اگر سطح قند خون، تری گلیسیرید (نوعی چربی خون)، کلسترول LDL (بد) بالا و کلسترول HDL (خوب) پایین دارید، ممکن است پزشک به شما بگوید که مقاومت به انسولین دارید.

نکتهٔ مهم: دیابت نوع ۱ متفاوت است. افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ انسولین کافی تولید نمی‌کنند و برای زنده ماندن نیاز به مصرف آن دارند.

چه چیزی باعث مقاومت به انسولین می‌شود؟

دقیقاً مشخص نیست که چه چیزی باعث مقاومت به انسولین می‌شود، اما سابقهٔ خانوادگی دیابت نوع ۲، اضافه وزن (به‌ویژه در ناحیهٔ کمر) و نداشتن فعالیت، همگی می‌توانند این خطر را افزایش دهند.

البته در نظر داشته باشید که چاقی لزوما با مقاومت به انسولین رابطه مستقیمی ندارد. شما نمی‌توانید با نگاه کردن به کسی متوجه شوید که آیا مقاومت به انسولین دارد یا خیر.

نحوهٔ معکوس‌کردن مقاومت به انسولین

اگر به انسولین مقاومید و می‌خواهید نسبت به آن به انسولین حساس‌تر شوید (سلول‌ها در جذب قند خون مؤثرتر هستند، بنابراین به انسولین کمتری نیاز است) به نکاتی که در ادامه گفته می‌شود، توجه کنید.

فعالیت بدنی شما را نسبت به انسولین حساس‌تر می‌کند. صبر نکنید تا دیابت شما تشخیص داده شود تا فعالیت بیشتری داشته باشید. هرچه زودتر اقدام کنید (به معنای واقعی کلمه)، وضعیت بهتری خواهید داشت.

کاهش وزن، کاهش استرس و خواب کافی بسیار اهمیت دارد. این تغییرات سبک زندگی واقعا کارساز است و می‌توانید برای راهنمایی بیشتر، با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید.