فیلم های علمی تخیلی اغلب به شیوه های خودشان به آینده نگاه می کنند و نسخه های خودشان از جهان را خلق می کنند که با داستانی که می خواهند تعریف کنند، متناسب باشد، اگر چه همیشه از بی دقتی های علمی پرهیز نمی کنند. هنگامی که این فیلم ها بر روی زمینِ آینده به عنوان فضای روایی خود تمرکز می کنند، اغلب تنها دو انتخاب دارند – آیا نسخه آن ها از زمین یک بهشت آرمانشهری است، یا یک زمین بایر پادآرمانشهری؟ نمای پادآرمانشهری به بسیاری از کارگردانان این آزادی خلاقانه را می دهد که فیلم تاریک خود را بسازند، سقوط جامعه با تصویر و شناختی که امروزه از آن داریم را به نمایش گذاشته و محیط های ترسناکی را برای شخصیت ها خلق کنند. در مورد مدینه فاضله یا آرمانشهر، سخت تر (و متاسفانه بعیدتر) است که به یک جامعه ظاهراً بی نقص فکر کنیم و جامعه ای که همچنان به اندازه کافی درام یا هیجان برای یک داستان جذاب داشته باشد.
برخی فیلم ها هستند که با ادغام هر دوی این نماها به طور همزمان به موفقیت دست پیدا می کنند – فیلم هایی مانند Elysium یا The Maze Runner نشان می دهند که کسانی که فقیر و کم بضاعت هستند در زمین های لم یزرع و ویران زمین زندگی می کنند و برای اینکه به تنهایی زنده بمانند با مشکل مواجه هستند، در حالی که ثروتمندان و داراها در شهرهای پرزرق و برق و مجللی زندگی می کنند که از بقیه مشکلات جهان بی خبر هستند. با این حال، چند کارگردان وجود دارند که تصمیم گرفته اند چالش یک محیط کاملا آرمانی را به تصویر بکشند. با این حال، گاهی اوقات، جوامع آن ها به اندازه ای که تصور می شود فوق العاده و بی نقص نیستند، گویی این سوال را مطرح می کنند که آیا ایده آل آرمانشهری حتی امکانپذیر است یا خیر. نگاهی به برخی از این فیلم های آرمانشهری بیندازید و ببینید که این کارگردانان چگونه با این چالش روبرو شده اند. بدین ترتیب در ادامه این مطلب قصد داریم شما را با ۱۰ فیلم علمی تخیلی آشنا کنیم که دنیای آینده را یک آرمانشهر به تصویر کشیده اند.
۱۰- The Creator (2023)
در حالی که کمی بیش از حد کش و قوس دارد، تصویر چشم اندازهای زیبای فیلم The Creator (یا آفریننده) و امیدواری آن، احتمالاً کافی است تا آن را ترکیبی از مدینه فاضله و پادآرمانشهر بنامیم. گاهی اوقات، بیشتر یک مدینه فاضله است که در آن سودمندی های هوش مصنوعی نشان داده می شود. انسان ها روزگاری استفاده خوبی از این فناوری داشتند و زندگی آن ها را آرام تر و آسان تر از هر زمان دیگری در تاریخ بشر کرده است.
البته پس زمینه فیلم The Creator، جنگی بین انسان ها و این هوش مصنوعی است، اما کل تاریخ فیلم آن قدرها هم ترسناک به نظر نمی رسد و جنبه های سنتی تر مدینه فاضله هنوز هم برجسته شده اند تا کنتراستی را با جنگی ایجاد کنند که در آن انسان ها ممکن است آن طور که فکر می کنند، دست بالا را نداشته باشند.
۹- Her (2013)
او فیلمی از اسپایک جونز است که تا حدود زیادی از رابطه عاشقانه و طلاق او از سوفیا کاپولا، کارگردان مشهور، الهام گرفته شده است. فضای این فیلم متعلق به آینده ای نزدیک است و دنیا تفاوت چندانی با دنیای امروزی ما ندارد، با این تفاوت که شرایط زندگی بهتری برای جمعیت زمین فراهم شده است. هوش مصنوعی برای مقاصد خوب و در همه حوزه ها مورد استفاده قرار می گیرد و به نظر می رسد زندگی همه را به سمت بهتر شدن برده است.
این فناوری به میزانی از هوش لازم رسیده است که انسان ها بتوانند ارتباطات عمیق شخصی و احساسی با آن ایجاد کنند. معضلات اندکی از این رابطه در فضای این فیلم به تصویر کشیده می شوند و با اطمینان می توان گفت که استفاده بیشتر از هوش مصنوعی تکامل یافته، دستکم فضای این فیلم را به یک آرمانشهر نسبی تبدیل کرده است.
۸- WALL-E (2008)
Wall – E یکی از محبوب ترین فیلم هایی است که توسط استودیوی انیمیشن سازی پیکسار منتشر شده است. در دنیایی که زمین به دلیل بی توجهی ساکنان انسانی اش به یک زباله دان تبدیل شده است، این انسان های آینده دور، بر سفینه فضایی بزرگی به نام اکسیوم می شوند و در مدینه فاضله ای به دور از آشفتگی که خود خلق کرده اند، زندگی می کنند. همه چیز در اکسیوم خودکار است و تنبلی مفرطی که در طول فیلم از ساکنان آن دیده می شود نشان دهنده میزان این استقلال و اتوماتیک بودن سفینه است.
ساکنان اکسیوم به جای انجام هر چیزی که نیاز به فعالیت بدنی و هر نوع «کار» داشته باشد، روزهای خود را صرف خوردن و شرکت در فعالیت های جزئی می کنند. در حالی که این فضا ممکن است مانند بهشت به نظر برسد، عوارض جانبی آن بسیار شدید است، همانطور که در شرایط فیزیکی ناسالم و عجیب این افراد دیده می شود. در حالی که این جنبه از فیلم در سال های اخیر به خاطر چاق هراسی مورد انتقاد قرار گرفته است، حداقل به این نقطه نظر اشاره می کند که مدینه فاضله ای که در آن هیچ کس هیچ کار چالش برانگیزی انجام نمی دهد ممکن است همیشه چیز خوبی نباشد.
۷- Tomorrowland (2015)
فیلم سرزمین فردا از دیزنی، از سرزمین محبوب و آینده نگرانه ای به همین نام الهام گرفته شده است که در پارک های سرگرمی دیزنی یافت می شود. داستان این فیلم در زمین رخ می دهد، جایی که کیسی نیوتن، علاقه مند به علم، در تلاش است تا ناسا را از تخریب یکی از سایت های پرتابش بازدارد. وقتی دستگیر می شود، سنجاقی در کیفش پیدا می کند که او را به دنیای موازی جدید و عجیبی مملو از تکنولوژی های آینده نگرانه در یک جامعه به ظاهر بی نقص منتقل می کند. او از وقت خود در این دنیای جدید لذت می برد تا زمانی که باتری روی سنجاق تمام شود. او که اکنون به زمین بازگشته، سعی می کند راهی برای بازگشت به سرزمین فردا پیدا کند و رفته رفته متوجه می شود که پایان جهان نزدیک است.
سرزمین فردا در تصویر خود از مدینه فاضله آینده منحصر به فرد است زیرا از نظر فنی، این آرمانشهر یک بًعد دیگر از جهان هستی است. این شهر به عنوان پناهگاهی برای کسانی که رویاپردازان و متفکران زمین هستند ایجاد شده تا بتوانند در صلح و آرامش، چیزهای مبتکرانه و رویایی خلق کنند. با این حال، این مدینه فاضله بی نقظ هنوز هم معایب خاص خود را داشت، زیرا خود بخشی از دلیل پایان جهان است. با این حال، هر کاری که آن ها در اینجا انجام دادند، جهان واقعی را تحت تاثیر قرار داده است زیرا تکنولوژی آن ها، در حالی که بسیار پیشرفته تر از آن بود که بتواند در مقیاس عمده روی زمین ظاهر شود، همچنان بر ساکنان زمین و زندگی آن ها تاثیر گذار بوده است.
۶- Logan’s Run (1976)
فیلم فرار لوگان در آینده ای نه چندان دور روایت می شود، زمانی که عموم مردم در یک گنبد سرپوشیده زندگی می کنند که توسط یک کامپیوتر کنترل می شود. از آنجایی که نیازی به نگرانی در مورد فعال نگه داشتن و اداره این مدینه فاضله نیست، مردم زندگی لذت جویانه و لذت بخشی دارند. با این حال، به منظور منظم نگه داشتن اوضاع و جلوگیری از افزایش جمعیت، ساکنان این آرمانشهر پس از رسیدن به سن ۳۰ سالگی کشته می شوند. برخی افراد از این پایان می ترسند و وقتی کریستال ساعتی زندگی شان نزدیک شدن به پایان عمر را نشان می دهد، تصمیم به فرار می گیرند. لوگان وظیفه ردیابی این فراری ها را بر عهده دارد، چرا که اگر این کار را نکند ممکن است عمر او زود به پایان برسد.
در قلب هر مدینه فاضله ای این ایده وجود دارد که جامعه، و همه افراد آن، باید بی نقص باشند؛ از این نظر، ایده آلِ مدینه فاضله در واقع خطرناک است (که استعاره اصلی فیلم سرزمین فردا است). برای جامعه فرار لوگان، یافتن این کمال و بی نقصی به معنای کشتن مردم برای حفظ ثبات جمعیت است. با این حال، وقتی این جامعه به تمامی توسط کامپیوتری اداره می شود که احساسات انسان را درک نمی کند، به راحتی می توان فهمید که چرا مردم می خواهند فرار کنند. ترس از مرگ چنان بر آن ها مستولی می شود که ترجیح می دهند از زندگی لذت بخش خود فرار کنند و به سوی ناشناخته ها بروند تا مدت بیشتری زندگی کنند.
۵- Gattaca (1997)
فیلم گاتاکا در آینده ای نه چندان دور روایت می شود، جایی که اصلاح نژادی رایج است؛ ویرایش ژن انسان در حال حاضر نیز انجام می شود، بنابراین این بخش از داستان چندان دور از ذهن نیست. در واقع، ویرایش ژنی به اندازه ای رایج است که جامعه فیلم کاملاً حول یک سیستم طبقاتی از آن هایی که با DNA انتخابی ایجاد شده اند، و آن هایی که به طور طبیعی متولد شده اند، ساخته شده است. شخصیت اصلی فیلم، وینسنت فریمن، به طور طبیعی و بدون دستکاری ژنتیکی به دنیا آمده و یک زندگی مملو از کارهای مردانه و سخت قرار دارد. با این حال، او همیشه می خواسته در فضا سفر کند (که تنها برای ابرانسان های ویرایش ژن شده امکانپذیر است). او زمانی شانسی برای تحقق رویای همیشگی اش پیدا می کند که با DNA یک مرد دیگر شروع به جعل شرایط ژنتیکی خود می کند و حالا باید تلاش کند تا سبک زندگی همیشه مطلوبش را در حالی که سوءظن در اطرافش موج می زند، زندگی کند.
این فیلم یک مدینه فاضله کلاسیک ایجاد کرده است که مسلماً در واقع فاسد نیست. اگر چه نسخه آن ها از یک جامعه بی نقص به شدت سوال برانگیز است، اما این چیزی است که همه چیز را سر جایش نگه داشته، نظم و قانون را حفظ کرده و اجازه می دهد که بیماری و معلولیت عملاً وجود نداشته باشد. داستان فیلم از تخریب جامعه نشأت نمی گیرد چرا که آن ها مشکل هویت شخصیت اصلی فیلم را به خاطر خطایی می دانند که هیچ کس متوجه آن نشده است، بلکه مشکل ناشی از فردی است که سعی می کند از سیستم حاکم برای رسیدن به آنچه می خواهد سوءاستفاده کند. وینسنت به جای شکستن قوانین، آن ها را دور می زند تا به رویای خود جامه عمل بپوشاند و این موضوع ثابت می کند که حتی مدینه های فاضله نیز ترک هایی در سیستم های خود دارند.
۴- Demolition Man (1993)
در فیلم مرد خرابکار، گروهبان جان اسپارتان ملقب به مرد خرابکار از پلیس لس آنجلس به اشتباه متهم شده و پس از حمله به یک ساختمان به جرم قتل چند گروگان دستگیر می شود. هم او و هم مجرمی که گروگان ها را ربوده بود، به حبس طولانی مدت در یک زندان جدید برودتی محکوم می شوند، جایی که زندانیان منجمد شده و تحت تکنیک های بازپروری قرار می گیرند. بیش از ۳۰ سال بعد، هر دوی این مردان یخ زدایی شده و به زندگی بازگردانده می شوند؛ با این تفاوت که جنایتکار داستان حتی بی رحم تر از قبل شده است، به خصوص در مدینه فاضله ای که در آن بیدار می شوند، جایی که جرم کمی وجود دارد که پلیس ها را عملاً بیکار کرده است. اسپارتان حالا باید به خاطر آرمان شهر کنونی به تعقیب مجرم بپردازد، چون او تنها کسی است که احتمالاً هنوز می تواند مانند تبهکاران و مجرمان فکر کند.
ایده اصلاح سیستم قضایی ضروری است، اما گاهی اوقات، فکر جامعه آرمانی کامل وقتی عملی می شود، در واقع آن قدرها هم خوب نیست. در این جامعه، فعالیت هایی که ناسالم یا غیراخلاقی تلقی می شوند، از انجام ورزش گرفته تا خوردن گوشت، غیرقانونی هستند. وقتی یک نفر مدینه فاضله را خلق می کند و به حکومت بر آن ادامه می دهد، تقریباً قطعی است که مقاومتی نیز وجود خواهد داشت، زیرا مدینه فاضله تنها با آرمان های آن یک فرد (خالق) سازگار خواهد بود. این موضوع نشان می دهد که مردم هنوز هم ممکن است در چنین مکانی فاسد شوند، چرا که اگر رهبر مدینه فاضله نمی خواست شورشیان را نابود کند و همه را تحت کنترل خود بیاورد، دیگر هیچ روایت و داستانی وجود نداشت. از این نظر، آرمانشهرها یا مدینه های فاضله یک مشکل سینمایی هستند؛ آن ها دنیایی بدون تضاد و درگیری را پیشنهاد می کنند، در حالی که درام داستان به درگیری و تضاد وابسته است، و شاید انسان ها هم چنین باشند.
۳- In Time (2011)
فیلم سر وقت در قرن آینده روایت می شود، جایی که افراد به صورت ژنتیکی مهندسی می شوند تا پس از تولد ۲۵ سالگی، پیری را متوقف کنند و پس از آن یک مهلت یک ساله تا زمان مرگشان به آن ها داده می شود. با این حال، این زمان به واحد پول جدیدی تبدیل شده است که برخی افراد را عملاً جاودانه می کند، در شرایطی که این افراد سعی می کنند تا جایی که می توانند زنده بمانند. ویل سالاس از جمله افراد فقیر این جامعه است که به فردی ثروتمند برخورد می کند که دیگر نمی خواهد زندگی کند. او پس از اینکه به ویل می گوید که خود و همفکرانش زمان را احتکار کرده و قیمت ها را افزایش می دهند تا فقرا را از بین ببرند، می گوید که می خواهد تمام ۱۱۶ سالی که دارد را به او بدهد. به جای گرفتن زمان و حریص شدن، ویل آرام آرام نقشه ای برای پس گرفتن زمان های دزدیده شده و توزیع مجدد آن برای جلوگیری از مرگ های غیر ضروری می کشد.
حتی در جوامع آرمانی بی نقص نیز، به نظر می رسد هیچ راه فراری از نظام طبقاتی وجود ندارد، به خصوص در جهان هایی مانند جهان موجود در فیلم سر وقت، که در آن سرمایه داری هنوز به این معنی است که برخی افراد موقعیت اجتماعی خود را از کار طبقه کارگر و زحمتکش به دست می آورند. فقرا و ثروتمندان در مناطق متفاوت ساکن بوده و زندگی های بسیار متفاوتی دارند. برخی از آن ها باید برای به دست آوردن زمان بیشتر برای زندگی، کار کنند، در حالی که برخی دیگر صدها سال از عمرشان می گذرد تا جایی که عملاً جاودانه شده اند (چیزی که شاید یادآور ارزش خالص ۱۸۰ میلیارد دلاری جف بیزوس باشد). گاهی اوقات، جامعه بی نقص به معنای جامعه ای ایده آل برای اکثریت نیست و رها کردن ایدئولوژی های انسانی دشوار است.
۲- The Giver (2014)
بر اساس کتابی با همین نام، فیلم بخشنده چیزی دارد که به نظر می رسد جامعه بی نقصی باشد. این مدینه فاضله با سرکوب ژنتیکی احساسات و حذف خاطرات گذشته همه افراد به جز یک نفر، همه را تحت کنترل نگه می دارد تا مطمئن شود که این جامعه اشتباهات تکراری و قدیمی را مرتکب نشود. هنگامی که یونا به سن قانونی می رسد، به عنوان جایگزین دریافت کننده فعلی و پیر خاطرات انتخاب می شود. وقتی خاطرات گذشته آرام آرام به او داده می شود و او برای اولین بار رنگی می بیند، متوجه محدودیت هایی می شود که جامعه بر همه تحمیل کرده و می بیند که دیگر نمی خواهد این طور زندگی کند.
وقتی فردیت انسان از بین برود، همه چیز در چنین جامعه ای بی نقص به نظر می رسد. همه از نظر ژنتیکی مهندسی شده اند تا به شیوه های خاصی فکر و عمل کنند و همه چیز تحت کنترل کامل است تا از اشتباهات گذشته جلوگیری شود، مانند یک ذهنیت کندویی که دائماً در حال بالغ شدن است. اما آیا واقعا اگر تنها چیزی که انجام می دهید کار و کار در تمام طول روز باشد، آیا می توان آن را زندگی نامید؟ اگر حتی نتوانید واقعاً به خانواده ای که دارید عشق بورزید؟ به نظر می رسد تنها راه برای بی نقص کردن همه این است که آن ها را از هر چیزی که آن ها را به انسان تبدیل می کند محروم کرد.
۱- Minority Report (2002)
گزارش اقلیت می خواهد یک مدینه فاضله بی نقص و عاری از جرم، با “پیش قراولان”، یا گروهی از افراد روشن ضمیر که به برخی از ماشین ها متصل شده اند و جرایم را پیش از وقوع پیش بینی می کنند، بسازد. وقتی پلیس به داده های ذخیره شده نگاه می کند، افراد لازم برای جلوگیری از این جرایم را دستگیر خواهد کرد. با این حال، وقتی پیش بینی می شود که فرمانده جان اندرتون مردی را که حتی او را ندیده است، خواهد کشت، همه چیز به هم می ریزد. حالا او باید فرار کند تا زندانی نشود و سعی کند بفهمد که آیا این روش ردیابی جرم واقعاً قابل اعتماد است یا خیر.
حتی در تلاش برای ایجاد یک جامعه بی نقص و صلح آمیز بدون جرم، این نقشه بدون نقص نبود. پیش قراولان می توانند جنایات از پیش برنامه ریزی شده را پیش بینی کنند، اما نه آن هایی که به صورت یکهویی و بدون برنامه ریزی انجام می شوند. همچنین، در شرایطی که سه ذهن با هم کار می کنند، اتفاقاتی رخ می دهند که همه آن ها حتی روی به حقیقت پیوستن آن اتفاق نظر نداشته اند.در مورد کسانی که دستگیر شده اند، همیشه این احتمال وجود دارد که آن ها قبل از اینکه واقعا این کار را انجام دهند، از تصمیمشان پشیمان یا منصرف شده اند، یا در زمان نامناسب در جای نامناسبی قرار گرفته باشند و تقصیر جرم به گردن آن ها بیفتد. بسیاری از آن ها ممکن است به خاطر جرمی که هرگز مرتکب نمی شدند دستگیر شده باشند. هیچ انسانی بی نقص نیست، بنابراین هیچ سیستمی که از آن ها به عنوان پایه همه چیز استفاده کند نیز بی نقص نخواهد بود. به نظر می رسد که شکست مدینه فاضله ها در سینما، شاهدی بر این مدعاست که کمال و بی نقصی یک افسانه است و بزرگ ترین امید ما به عنوان یک گونه، پذیرش یکدیگر با تمام محدودیت هایمان است.
بدون نظر