V – ۲۲ Osprey؛ آیا توانمندترین هواگرد روتور کج ارتش ایالات متحده یک «تله مرگ» است؟

پرنده نظامی که ظاهراً شهرت خود را به خاطر حوادث مرگبار به دست آورده است، پس از سانحه ای در اواخر ماه گذشته که چهارمین حادثه مرگبار آن در کم تر از دو سال است، بار دیگر بحث برانگیز شده است.

هواگرد V – ۲۲ Osprey که در خدمت نیروی دریایی، نیروی هوایی و تفنگداران ویژه دریایی ایالات متحده است، یکی از توانمندترین هواپیماهای برخاست و فرود عمودی در جهان است. اما این قابلیت با هزینه همراه است: این هواگرد نرخ حادثه ای بیش از سه برابر همتای کم توان خود یعنی UH – ۶۰ Blackhawk دارد.

بر اساس بیانیه ۶ دسامبر فرماندهی عملیات ویژه نیروی هوایی ایالات متحده (AFSOC)، پس از حادثه اخیر – که در ۲۹ نوامبر در ساحل کاگوشیما در جنوب ژاپن رخ داد و هر هشت خدمه آن کشته شدند – نیروی هوایی و نیروی دریایی، ناوگان V – ۲۲ خود را زمینگیر کرده اند.در ۷ دسامبر، فرماندهی سیستم های هوایی نیروی دریایی بیانیه خود را منتشر کرد مبنی بر اینکه تمام انواع V – ۲۲ Osprey را به خاطر «هشدارهای فراوان» زمین گیر خواهد کرد.

سقوط در ساحل ژاپن

یک شاهد عینی محلی در سانحه ۲۹ نوامبر به خبرگزاری NHK ژاپن گفته است که این هواگرد در حال پرواز وارونه بود که آتش سوزی در بال چپ آن رخ داد. پس از آن انفجاری رخ داد که آسپری بی آن که به سمت جلو برود، مستقیما به سمت پایین و دریا رفت. NHK بعدا گزارش داد که این هواپیما از پایگاه هوایی ایواکونی متعلق به نیروی دریایی آمریکا به سیمت پایگاه هوایی کادنا در جزیره اوکیناوا پرواز می کرده است. این هواپیما مقصد خود را به فرودگاه یاکوشیما در جزیره یاکوشیما تغییر داد، اما در مسیر سقوط کرد.

هشت خدمه ای که کشته شدند، از پرسنل نیروی هوایی آمریکا بودند که به دسته سی و نهم عملیات ویژه، مستقر در پایگاه هوایی یوکوتا تعلق داشتند. بقایای هر هشت نفر پیدا شده است.

نیروی هوایی ایالات متحده این پرواز را به عنوان “ماموریت آموزشی معمول” توصیف کرده است. به گفته نیروی هوایی، بررسی های اولیه نشان می دهد که «نقص بالقوه در اجزای هواپیما باعث این حادثه ناگوار شده است، اما علت اصلی این نقص در حال حاضر مشخص نیست».

گذشته جنجالی آسپری

هواگرد V – ۲۲ Osprey در سال ۱۹۸۹ به عنوان اولین پرنده نظامی تیلت روتور یا روتور کج عملیاتی جهان رونمایی شد. دوران توسعه این هواپیما حدود ۱۸ سال به طور انجامید که بسیار غیرمعمول بود و سرانجام در سال ۲۰۰۷ وارد سرویس نیروی دریایی آمریکا شد. MV – ۲۲ جایگزین هلیکوپترهای CH-46 Sea Knight متعلق به دوران ویتنام به عنوان هواپیمای باربری متوسط برای تفنگداران دریایی شد و در حال حاضر حدود ۲۹۸ فروند از یک ناوگان ۳۶۰ فروندی برنامه ریزی شده، وارد سرویس شده اند. نیروی هوایی ۵۲ فروند CV – ۲۲ B Osprey را به عنوان یک سیستم حمل و نقل عملیات ویژه دوربرد در اختیار دارد، در حالی که نیروی دریایی ایالات متحده قصد دارد ۴۸ فروند از نوع CMV – ۲۲ B را به عنوان یک پرنده مخصوص حمل و نقل بر روی عرشه ناوهای هواپیمابر خریداری کند و تدارکات را بین ناوهای هواپیمابر پهلو گرفته و در حال حرکت جابجا کند.

دوره توسعه Osprey برای چندین تصادف شناخته می شود که سه مورد آن بین سال های ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۰ رخ داد و در مجموع ۳۰ نفر کشته شدند. این امر منجر به لقب «بیوه ساز» (The Widowmaker) این پرنده شد و هم از نظر ایمنی و هم از نظر هزینه مورد انتقاد شدید قرار گرفت.

این هواگرد کج روتور در زمان معرفی تا دهه ۲۰۱۰ از نرخ ایمنی نسبتاً خوبی برخوردار بود و تنها هفت حادثه مهم با آن رخ داد، اما این اواخر حوادث مرگبار زیادی رخ داده است. چهار تفنگدار دریایی در ماه مارس ۲۰۲۲ در نروژ در سانحه ای که به خطای خلبان نسبت داده شد کشته شدند. پنج تفنگدار دریایی در ژوئن ۲۰۲۲ در جنوب کالیفرنیا کشته شدند که به نقص کلاچ هواپیما نسبت داده می شود. سه نفر در یک تصادف در استرالیا در اوت ۲۰۲۳ در حادثه ای که هنوز در دست بررسی است کشته شدند.

طبق اعلام نیروی دریایی در ژوئیه ۲۰۲۲، Osprey نرخ تصادف “کلاس A” برابر با ۳.۶۱ در هر ۱۰۰،۰۰۰ ساعت پرواز را داشته است. این قبل از دو حادثه آخر در استرالیا و ژاپن بوده است. پنتاگون حوادث کلاس A را چنین توصیف می کند: «حادثه مستقیمی که در مجموع ۲,۵۰۰،۰۰۰ دلار یا بیشتر هزینه دارد، حادثه ای که منجر به مرگ یا از کارافتادگی کلی دائمی یا انهدام هواپیمای وزارت دفاع می شود».

در مقام مقایسه، نرخ سانحه هلیکوپتر تهاجمی متوسط UH – ۶۰ Black Hawk در خدمت ارتش آمریکا در سال ۲۰۲۱ تنها ۰.۸۷ بوده است.با این حال، این مقایسه تا حدودی قیاس مع الفارغ است، زیرا قیمت هر Osprey حدود ۸۴ میلیون دلار است، در حالی که قیمت شاهین سیاه ۱۹ میلیون دلار است. به طور کلی، هواپیماهای گران قیمت تر معمولا هزینه خسارت بیشتری را متحمل می شوند و حادثه ای که برای اوسپری کلاس A است می تواند یک کلاس B (کم تر از ۲.۵ میلیون دلار، شامل ناتوانی دائمی، یا سه آسیب) یا حتی کلاس C (کم تر از ۶۰۰ هزار دلار خسارت) برای بلک هاوک باشد. با این حال، بدون شک میزان تصادفات کلاس A هواگرد آسپری نزدیک به چهار برابر بیشتر از UH – ۶۰ است.

مزایای روتور کج

این هلیکوپتر از زمان جنگ جهانی دوم تا زمانی که نیروی دریایی آمریکا در سال ۱۹۸۹ با خرید MV – ۲۲ Osprey موافقت کرد، اصلی ترین نوع هواپیماهای عمود پرواز و فرود بود. طراحی تیلت روتور که شامل دو موتور توربوشفت با دو پروانه بزرگ است، به این هواگرد اجازه می دهد تا مانند یک هلیکوپتر به صورت عمودی پرواز کند و سپس پروانه ها را ۹۰ درجه بچرخاند تا مانند یک هواپیمای معمولی پرواز کند. Osprey اولین هواپیمای عملیاتی شده بود که می توانست در هر پرواز به هر دو حالت پرواز کند.

قابلیت چند منظوره به Osprey بهترین های هر دو سیستم را داد. این پرنده می توانست از کشتی های تهاجمی آبی خاکی یا پدهای فرود تعبیه شده روی زمین بلند شود و فرود بیاید, در حالت معمولی با سرعت ۲۶۰ گره ( در مقابل ۱۵۲ گره برای UH – 60 M Black Hawk) پرواز کروز داشته باشد و تا ۲,۱۰۰ مایل دریایی ( ۱,۰۷۱ مایل برای Black Hawk ) پرواز نماید. همچنین Osprey می تواند سریع تر و دورتر از هلیکوپترهای معمولی پرواز کند و انعطاف پذیری بیشتری در ماموریت ها داشته باشد و شانس بیشتری برای غافلگیر کردن دشمن داشته باشد.

نکته آخر

سانحه مرگبار ماه نوامبر آسپری, تازه ترین مورد از چهار تصادف در کم تر از دو سال گذشته است. در حالی که یک سانحه به خطای خلبان نسبت داده شد, حداقل یک سانحه دیگر علت مکانیکی داشته است. هواگرد Osprey ممکن است قابلیت های بیشتری را در اختیار نیروهای جنگی آمریکا قرار دهد, اما ممکن است کمی خطرناک تر نیز باشد.