از زمان پایان جنگ جهانی دوم، فناوری موتور جت در سراسر صنعت هوانوردی پیشرفت کرده و منجر به تولید برخی از حیرت انگیزترین خودروهای نظامی تاریخ شده است. حتی قبل از پایان جنگ، جت های جنگنده شروع به ایفای نقش در جنگ کردند چرا که آلمانی ها موفق به ساخت و استقرار یکی از اولین مدل های جت جنگنده شدند که تا به حال ساخته شده بود، مسرشمیت ME – ۲۶۲. در حالی که این جت نتوانست قابلیت های لوفت وافه را در جنگ جهانی دوم افزایش دهد، جت های جنگنده در آینده ای نزدیک نقش مهمی در نبردهای مدرن پیدا کردند.
امروزه، جت جنگنده نماد برتری نظامی در هوا است. کشورهایی که دارای جنگنده های پیشرفته هستند، می توانند از طریق ترکیبی از سرعت و قدرت آتش حاصل از توسعه مداوم پهپادها و سلاح های پیشرفته، قدرت خود را در آسمان ها به نمایش بگذارند. اگر چه جت های جنگنده توسط بسیاری از کشورها به پرواز در می آیند، اما تنها تعداد انگشت شماری از آن ها این جنگنده ها را تولید می کنند، چرا که بودجه قابل توجهی برای توسعه و تولید آن ها نیاز است و تنها کشورهایی با پیشرفته ترین بخش های فناوری هوانوردی قادر به ساخت آن ها هستند. با این وجود، طیف گسترده ای از جنگنده ها طی چندین دوره تولید نظامی ساخته شده اند و هر هواپیما نقش متفاوتی را ایفا کرده و با مشخصات منحصر به فردی ساخته شده است. علاوه بر این، هر هواپیمای جتی که ساخته می شود تا بتواند نقش جنگنده های هوایی را ایفا کند، قطعاً باید یک ماشین تاثیرگذار باشد، اما این هواپیماهای جنگی خود را به عنوان نمادین ترین و تاثیرگذارترین هواپیمایی که تاکنون ساخته شده، ثابت کرده اند.
۱- Lockheed Martin F-16 Fighting Falcon
پس از ۵۰ سال پرواز، F-16 Fighting Falcon همچنان به تاثیرگذاری ادامه می دهد. اولین پرواز نمونه اولیه آن در سال ۱۹۷۴ اتفاق افتاد و اولین هواپیماها برای ورود به خدمت در سال ۱۹۸۰ تحویل داده شدند. اف -۱۶ در چندین حوزه رکوردشکن بود. این جنگنده اولین جنگنده مدرن آمریکایی بود که از کنترل پرواز با سیم استفاده می کرد و هرگونه ارتباط فیزیکی با خلبان را به نفع یک سیستم تمام الکترونیکی قطع می کرد. این هواپیما به لطف وزن فوق العاده کم و آویونیک پیشرفته، هواپیمایی بسیار مانورپذیر است. همچنین اف-۱۶ بسیار توانمند است و می تواند تا ۹ G را با مخازن کامل سوخت تحمل کند و به سرعت بالای ماخ ۲ برسد.
اف -۱۶ به یک هواپیمای فوق العاده محبوب تبدیل شده است. یکی از نقاط قوت اصلی آن، تولید کم هزینه اش بود که همچنان عاملی برای خرید آن توسط سرویس های مختلف نظامی است. علاوه بر این، این جنگنده به ۷۲ پیروزی در نبرد هوا به هوا با تلفات صفر در درگیری های واقعی دست یافته است. همچنین چندین بار در زمینه رادار بروز شده، سیستم های کنترل آتش و آویونیک آن ارتقا یافته است. در حال حاضر، لاکهید مارتین به تولید F-16 Block 70 ادامه می دهد که ارتقاهای بسیار پیشرفته ای دارد. حتی اوکراین نیز در تلاش است تا برخی از آن ها را در درگیری های جاری خود با روسیه به خدمت بگیرد و خلبانان این کشور هم اکنون در حال آموزش برای آنچه که به نظر می رسد ورود قریب الوقوع آن ها باشد، هستند.
کمتر هواپیمایی است که بتواند ۵۰ سال پرواز کند و هنوز هم به اندازه F – ۱۶ از سطح تقاضای بالایی برخوردار باشد. هواپیمای جدیدی که در حال حاضر از کارخانه لاکهید بیرون می آید احتمالاً برای ۳۰ تا ۴۰ سال آینده کار خواهد کرد، به این معنی که F – ۱۶ هنوز پروازهای زیادی برای انجام دادن دارد.
۲- Lockheed Martin F-35 Lightning II
جدیدترین جنگنده ساخته شده در زرادخانه آمریکا پیشرفته ترین جنگنده ای نیز هست که تاکنون ساخته شده است. F – ۳۵ لایتنینگ ۲ ساخت لاکهید مارتین که به عنوان یک هواپیمای پنهانکار نسل پنجم ساخته شده، چیزی جز یک شگفتی فنی نیست. اینکه اف ۳۵ را صرفاً یک جت جنگنده بنامیم تقریباً یک اشتباه است. حقیقت در مورد این هواپیما این است که قابلیت های ارتباطی آن تقریبا توانایی اش برای باریدن آتشی جهنمی از آسمان ها را تحت الشعاع قرار می دهد.
هنگام بحث در مورد اف -۳۵، نکته اصلی تکنولوژی های پنهانکارانه آن است، ویژگی هایی که در بدنه هواپیما تعبیه شده و عملاً آن را در برابر رادار غیب می کند. حجم این جنگنده در رادار به اندازه یک توپ گلف سرگردان ظاهر می شود. حفظ پنهانکاری این جنگنده نیاز به یک محفظه سلاح های داخلی دارد تا موشک های هلفایر واقعی و دیگر محموله ها را از ایجاد یک ردپای راداری دور نگه دارد. اما قابلیت متمایز اصلی این جنگنده، مجموعه شبکه و ارتباطات آن است که با استفاده از یک نمایشگر هدآپ، مستقیماً به یک کلاهخود واقعیت افزوده پیچیده متصل می شود. این کلاهخود به تنهایی ۴۰۰ هزار دلار قیمت دارد.
F – ۳۵ به مجموعه ای از سنسورها و دوربین ها مجهز شده که به خلبان آگاهی موقعیتی کاملی می دهد. این اجزا از طریق شبکه آنبرد با هم یکپارچه می شوند. این هواپیما می تواند به هواپیماهای دیگر در داخل یک اسکادران یا یک مرکز فرماندهی در کیلومترها دورتر، از جمله کشتی های جنگی دور از ساحل متصل شود. علاوه بر این، اف-۳۵ با ماهواره ها برای ارسال و دریافت اطلاعات ارتباط برقرار می کند و جریانی دو طرفه از اطلاعات را در شرایط میدان نبرد به صورت بلادرنگ به همراه دستورها فوری از فرماندهان فراهم می کند. آویونیک همچنین دارای درجه ای از هوش مصنوعی یکپارچه است که به خلبانان آزادی بیشتری برای تمرکز بر تصمیمات تاکتیکی در طول پرواز واقعی می دهد. این هواپیما به همین سرعت به یک جنگنده افسانه ای و نمادین تبدیل شده است.
۳- McDonnell F-4 Phantom II
هنگامی که F – ۴ Phantom II معرفی شد، رکوردهای متعددی را در زمینه سرعت، ارتفاع و سرعت صعود ثبت کرد. این هواپیمای مافوق صوت دوموتوره با طیف وسیعی از سلاح ها و سیستم های پیشرفته که در آن دوران پیشرفته ترین در نوع خود بودند، یک هواپیمای پیشرفته را در اختیار نیروی دریایی قرار می داد که به یکی از مهم ترین دارایی های نظامی روز خود تبدیل می شد.
اف -۴ که قادر به انجام ماموریت های پروازی در تمام شرایط آب و هوایی بود، سلاح هایی را بر روی ۹ ایستگاه خارجی خود حمل می کرد که شامل بهترین موشک های هدایت شونده و فناوری راداری فعال موجود بود. برخلاف جنگنده های قبلی، این جنگنده به جای یک خدمه، یک تیم دو نفره را حمل می کرد، زیرا تجهیزات جدید برای بکارگیری نیاز به یک خدمه اضافی داشتند. این هواپیما همچنین به وضوح برای هدفی متفاوت از جنگنده های پیشین خود ساخته شده بود که برای نبردهای تن به تن هوایی طراحی شده بودند، و به همین خاطر بود که این جنگنده هیچ توپی ندارد.
اف -۴ به عنوان جنگنده – بمب افکن پیشتاز در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی، برای ده ها ماموریت بر فراز ویتنام با سطح بالایی از موفقیت حیاتی بود. اف -۴ تا سال ۱۹۹۶ به خدمت نیروی هوایی ادامه داد و پیش از بازنشستگی، در عملیات طوفان صحرا در نقش پشتیبانی هوایی به کار گرفته شد. با این حال، این هواپیما هنوز هم برای ارتش آمریکا نقش ایفا می کند زیرا مابقی هواپیماهای این کلاس به هواپیماهای بدون سرنشین و کنترل از راه دور QF-4 تبدیل شده اند که به عنوان هدف در طول تمرین ها و آموزش های آتش زنده استفاده می شوند.
۴- Grumman F-14 Tomcat
F – ۱۴ تامکت که در دهه ۱۹۷۰ به عنوان جنگنده مافوق صوت مستقر روی ناوهای فوق مدرن نیروی دریایی معرفی شد، به ارتش آمریکا کمک کرد تا سلطه خود را در روزهای پایانی جنگ سرد اثبات کند. طراحی آن از دهه ۱۹۶۰ آغاز شد و تصمیمات مربوط به ساخت آن بر اساس درس های دنیای واقعی برگرفته از تجربیات خلبانان جنگنده در جنگ ویتنام بود.
ویژگی تعیین کننده اف -۱۴ طراحی بال متحرک است. اف -۱۴ با بال هایی که بر روی محورهای مکانیکی نصب می شود، می تواند با بال های سنتی با شیب به بیرون برای برخاستن، فرود و مانورهای سرعت پایین عمل کند. پس از آن می توان بال ها را برای پرواز با سرعت بالا و پایدار به شکل کاملاً شیب دار و متحرک تنظیم کرد. این موضوع باعث می شود F – ۱۴ در عین حفظ سرعت، پایداری و مانورپذیری بالا، بسیار چندکاره و توانمند باشد. علاوه بر بهبود استحکام بدنه هواپیما، سیستم های اف -۱۴ بهترین فناوری روز خود را به نمایش می گذاشتند. تامکت با موشک های Phoenix AIM-54A و رادار Hughes AWG-9 می تواند هدف را از فاصله ۱۶۰ کیلومتری یا بیشتر پیدا و نابود کند. علاوه بر این، زمانی که خلبان تمام سلاح های ذخیره شده روی نقاط سخت خود را خرج کند، می تواند روی یک توپ چرخشی ۲۰ میلی متری اتکا کند.
هواپیمای اف -۱۴ تا حمله دوم به عراق پس از حملات ۱۱ سپتامبر همچنان توسط نیروی دریایی مورد استفاده قرار می گرفت. نیروی دریایی در سال ۲۰۰۶ هواپیمای خود را بازنشسته کرد، اما این جنگنده همچنان در ایران پرواز می کند، ایرانی که نیروی هوایی آن پیش از انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ این جنگنده را دریافت کرده بود. اف -۱۴ علی رغم خدمات نظامی چشمگیرش، در درجه اول با حضور در فیلم پرفروش تاپ گان در سال ۱۹۸۶ به شهرت رسید.
۵- Mikoyan-Gurevich MiG-15
اتحاد جماهیر شوروی در موقعیتی بسیار قدرتمند از جنگ جهانی دوم خارج شد و خود را به عنوان یکی از دو قدرتی که در دنیای جدید ژئوپلیتیک قطبی با یکدیگر روبرو هستند، تثبیت کرد. با گستره وسیعی از قلمرو تحت کنترل مستقیم یا نیابتی خود، شوروی به یک قدرت بزرگ صنعتی تبدیل شد. از خوش شانسی روس ها، قبل از سرد شدن کامل روابط، بریتانیا به ژوزف استالین پیشنهاد دسترسی به فناوری جدید موتور جت خود را داد که شوروی بلافاصله شروع به مطالعه برای ساخت کپی آن کرد. این امر منجر به ساخت اولین جت جنگنده شوروی به نام میگ -۱۵ شد.
انگلیسی ها ده ها موتور رولز رویس Nene را به این شرط که برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار نگیرند به روس ها دادند و شوروی بلافاصله آن ها را مهندسی معکوس کرد تا موتور توربوجت VK – ۱ را بسازد. این سیستم روی یک هواپیمای جدید با بال های متحرک نصب شده بود که می توانست به سرعت ۱,۰۸۵ کیلومتر بر ساعت برسد، سریع تر از هر جت انگلیسی یا آمریکایی معاصر، با سرعت اوج گیری بهتر. در کل ۱۲,۰۰۰ فروند از این جت توسط شوروی تولید و ۶,۰۰۰ نسخه دیگر در لهستان، چین و چکسلواکی ساخته شد.
اولین درگیری های جنگی این هواپیمای جدید از سال ۱۹۵۰ بر فراز شبه جزیره کره رخ داد و در ابتدا نیروهای سازمان ملل را از قدرت خود مطلع کرده و از سرعت بالای صعود و سقف پروازی بالا برای دور ماندن از خطر استفاده نمود. در حالی که مهارت خلبانی و برنامه ریزی نظامی در نهایت مزیت های فنی این جنگنده را از بین برد، میگ -۱۵ دشمن توانمندی را معرفی کرد که تهدیدی قابل توجه برای غرب محسوب می شد. علاوه بر این، با ۱۸,۰۰۰ نسخه تولید شده در مجموع، همچنان پرتولیدترین جت جنگنده تاریخ است که آن را به نمادی فراموش نشدنی از اوایل جنگ سرد تبدیل می کند.
۶- Boeing F/A-18 Super Hornet
مسیر قرار گرفتن F / A – ۱۸ سوپر هورنت در آسمان به حدود دو دهه پیش باز می گشت، پیش از اینکه سرانجام در سال ۱۹۸۳ به نیروی دریایی تحویل داده شود. توسعه اف -۱۸ همزمان با ارزیابی فالکون جنگنده اف -۱۶ صورت گرفت. در حالی که نیروی هوایی در نهایت F – ۱۶ را انتخاب کرد، نیروی دریایی سوپر هورنت را برگزید زیرا معتقد بود که یک هواپیمای مجهز به موتورهای دوگانه در نهایت برای ماموریت های مبتنی بر ناو مناسب تر است.
این هواپیما با نام F / A – ۱۸ هورنت وارد خدمت نیروی دریایی آمریکا شد. نام F / A آن ناشی از قابلیت های آن هم به عنوان جنگنده و هم به عنوان هواپیمای تهاجمی است و تفنگداران دریایی از آن به عنوان اولی و نیروی دریایی به عنوان دومی استفاده می کنند. با این حال، قابلیت ها و لیست تجهیزات قوی آن این توانایی را به اف-۱۸ می دهد که به سرعت به هر دو نقش تغییر حالت دهد، یا در صورت لزوم به عنوان یک هواپیمای شناسایی عمل کند. در حالی که این هواپیما یک توپ ۲۰ میلی متری ولکان را حمل می کند، سلاح های اصلی آن در زیر آن نصب شده اند و هورنت می تواند به طیف گسترده ای از سلاح ها از جمله موشک های Sidewinder، Sparrow و Maverick به علاوه JDAM، بمب های هدایت لیزری Paveway، غلاف لینک داده یا دیگر مین ها و راکت های مختلف مجهز شود.
با سرعت بالای ماخ ۱.۸ و سقف پروازی ۵۰ هزار پایی، دیگر جت های جنگنده می توانند سریع تر و بالاتر از اف- ۱۶ پرواز کنند، اما سوپر هورنت با تجهیزات مناسب، دشمن سرسختی است و نباید از آن غافل شد. نیروی دریایی ایالات متحده در حال حاضر از F / A۱۸ سوپر هورنت که در سال ۱۹۹۹ معرفی شد و EA – ۱۸ G Growler که در سال ۲۰۱۰ وارد خدمت شد، استفاده می کند.
۷- North American F-86 Sabre
در حالی که اولین جنگنده مجهز به موتور جتی نبود که توسط ارتش آمریکا به کار گرفته می شد، اف -۸۶ سابر اولین جنگنده ای بود که به موفقیت جنگی در مقیاس بزرگ دست یافت. توسعه این هواپیما در حالی رخ داد که متفقین برای شکست قدرت کشورهای دول متحد، اروپا و جزایر اقیانوس آرام را در می نوردیدند. نمونه اولیه برای اولین بار در سال ۱۹۴۷ پرواز کرد و در سال ۱۹۴۹ به طور رسمی وارد خدمت شد، درست در زمانی که جنگ کره شروع شد.
پیروزی در اروپا به نیروهای آمریکایی امکان دسترسی به مهندسی و تحقیقات پیشرفته مهندسان آلمانی، از جمله بسیاری از مواد مرتبط با هوانوردی را داد. آن ها دریافتند که طراحی بال متحرک برای پایداری در سرعت های بالا ایده آل است، اگرچه مهندسان بعداً متوجه شدند که این مساله باعث بروز مشکلاتی در سرعت های پایین تر می شود. مهندسان آمریکایی برای مقابله با این چالش، شکاف های لبه هدایت خودکار را اضافه کردند که این مساله را حل کرد.
Sabre این فرصت را پیدا کرد تا خود را در نبرد بر سر شبه جزیره کره اثبات کند، جایی که میگ -۱۵ های جدید ارتش کره شمالی برای خلبانان آمریکایی به شدت دردسرساز شده بودند. میگ -۱۵ از بسیاری جهات هواپیمای برتر بود، اما سابر به دلیل چابکی خود برتری هوایی اش را تثبیت کرد. علاوه بر این، اولین شلیک موشک هوا به هوا در طول نبرد و در سال ۱۹۵۸ از یک سابر علیه یک میگ به کار گرفته شد. اگر چه جنگنده های زیادی در سال های پس از جنگ کره تولید شده اند، اما اف -۸۶ سابر صحنه را برای برتری هوایی آمریکا که از آن زمان تاکنون ادامه داشته است، فراهم کرد و آن را به نمادی از قدرت نظامی آمریکا تبدیل نمود.
۸- Mikoyan-Gurevich MiG-25
دهه ۱۹۶۰ شاهد برخی از بهترین مهندسی هایی بود که تا آن زمان از اتحاد جماهیر شوروی دیده شده بود. با داغ شدن جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی شاهد تهدیدهای وجودی در سراسر جهان بود، چرا که اتحادهای غربی به خلق توانمندی های نظامی برتر در زمین، دریا و هوا ادامه می دادند. یکی از هواپیماهایی که در این دوران طراحی شد، میکویان – گورویچ میگ -۲۵ بود که از مهم ترین هواپیماهایی بود که توسط امپراتوری سرخ ساخته شد.
طراحی ها در اوایل دهه ۶۰ شروع شده و منجر به معرفی در سال ۱۹۶۷ گردید. این امر منجر به زنگ خطری در سالن های پنتاگون شد، چرا که مقامات ارشد دفاعی ایالات متحده از هواپیمایی بهتر از هواپیمای خودشان در دست شوروی به شدت بیم داشتند. این نگرانی ها بجا بود، زیرا مشخصات میگ -۲۵ چشمگیر بود. این جنگنده قادر بود تا سرعت ماخ ۳ را با سقف پروازی نزدیک به ۸۰ هزار پا ثبت کند. بسته به نحوه تجهیز آن، شانسی بالقوه و محتمل برای دستیابی به برتری هوایی نسبت به هر هواپیمای غربی وجود داشت، چرا که ایالات متحده تنها یک هواپیما داشت که می توانست با این سرعت برابری کند و آن SR – ۷۱ Blackbird بود. تنها مشکل این هواپیما این بود که تنها برای اهداف شناسایی مورد استفاده قرار می گرفت و هیچ سلاحی حمل نمی کرد.
در حالی که مقامات آمریکایی در مورد چگونگی مقابله با میگ -۲۵ بحث می کردند، یک خلبان جسور روسی در حین پرواز با این هواپیما در یک اسکادران از تیمش جدا شد و در باند فرودگاه هوکایدو، ژاپن فرود آمد. خلبان روسی به ایالات متحده پناهنده شد و مهندسان آمریکایی به سرعت هواپیمای او را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که ترس آن ها بیش از حد بوده و میگ-۲۵ از بسیاری جهات دچار نقص است. صرف نظر از این موضوع، MiG-25 هنوز هم سریع بود و موضوع اصلی یکی از داستان های افسانه ای دوران جنگ سرد شد.
۹- Saab JAS 39 Gripen
اگرچه جت های جنگنده آمریکایی اغلب مورد تحسین و پوشش خبری زیادی قرار می گیرند، اما این موضوع ممکن است باعث نادیده گرفته شدن برخی از مدل های اروپایی شود. علاوه بر این، هواپیماهای فرانسوی و انگلیسی زمانی مورد توجه قرار می گیرند که چشم ها به اروپا باشد، با این وجود سوئدی ها نیز سال هاست که جنگنده جت می سازند. امروزه یکی از پیشرفته ترین جت های جهان، Saab JAS 39 Gripen است که شایسته نگاه دقیق تری است.
گریپن از بسیاری جهات یک هواپیمای منحصر به فرد است. طرح آن دارای یک بال دلتای کوتاه شده به همراه دو بالچه رو به جلو است که پایداری بیشتری را به آن می دهد. این جنگنده از یک موتور ولوو با پس سوز نیرو می گیرد که به آن سرعت بالای ماخ ۲ و سقف سرویس ۵۰ هزار پایی را می دهد. این هواپیما به گونه ای طراحی شده بود که یک هواپیمای سبک وزن باشد و وزن کلی آن در حدود سه چهارم وزن یک فروند اف -۱۶ فالکن باشد که خود یک جنگنده سبک وزن محسوب می شود. این کار با استفاده گسترده از مواد کامپوزیتی در مونتاژ آن انجام شد.
در حالی که سوئد از نظر تاریخی بی طرف بوده است، یک ارتش قدرتمند برای دفاع از خود ایجاد کرده است. بخشی از آمادگی ارتش این کشور با نیروی هوایی اش حفظ می شود و جدیدترین مدل این جنگنده به نام Saab JAS 39 Gripen E می تواند از خود در برابر تقریبا هر دشمنی که با آن روبرو شود، حتی اگر یک اف -۳۵ آمریکایی باشد، دفاع نماید. گریپن هواپیمایی پنهانکار نیست اما سطح مقطع راداری کوچک تری نسبت به هر هواپیمای جنگی دیگری در جهان غیر از F – ۲۲ و F – ۳۵ دارد. این جنگنده مجهز به رادار ، آویونیک پیشرفته و سلاح های هدایت شونده قدرتمند است و برای هر نیروی هوایی که آن را به کار می گیرد یک نعمت به شمار می آید.
۱۰- Lockheed F-104 Starfighter
در حالی که ایالات متحده به چگونگی ساخت جنگنده های توانمند پی برده بود، خیلی زود مرزهای کاری که می شد با این فناوری جدید انجام داد را جابه جا کرد. با اولین پرواز در سال ۱۹۵۴، جنگنده اف -۱۰۴ به بخش مهمی از عملیات ناتو تبدیل گردیده و به حداقل دوازده کشور صادر شد. این هواپیما همچنین به عنوان اولین هواپیمایی که سرعت پرواز را دو برابر سرعت صوت کرده و رکورد ارتفاع را شکست شناخته می شود، زمانی که در سال ۱۹۵۹ به ارتفاع ۱۰۳،۳۹۵ پایی رسید. شکل آن باعث می شود که بیشتر شبیه یک موتور جت بزرگ با بال باشد که باعث شد بسیاری آن را «موشکی با یک مرد در داخل آن» بنامند.
بال های استارفایتر به طور غیرمعمولی کوتاه هستند و طول بال های آن تنها ۶.۴ متر است. آن ها لبه هدایتگر بسیار تیزی برای سوراخ کردن آسمان دارند – به طوری که پوشش هایی برای بال ها ساخته شده اند تا از آسیب به خدمه زمینی جلوگیری کنند. بدنه به دور موتور پیچیده شده است که فضایی چنان زیاد را اشغال می کند که بیشتر وسایل الکترونیکی باید بسته بندی شوند تا درون کابین خلبان جای بگیرند. تنها سلاح این جنگنده، یک توپ ۲۰ میلی متری ولکان M – ۶۱ و دو نقطه اتصال موشک در انتهای بال ها وجود دارد. این هواپیما برای جنگ در طول روز ساخته شده بود و سرعت و شتاب لازم برای رسیدن به بهترین عملکرد در این ظرفیت را داشت.
جنگنده اف -۱۰۴ بخش جالبی از تاریخ نظامی ایالات متحده است. این هواپیما شاید تجربه خاصی در میدان نبرد نداشته و به خاطر درگیری های مهم شناخته نشود، اما شکل ظاهری آن استارفایتر را به یکی از جالب ترین و نمادین ترین هواپیماهای عصر خود تبدیل کرده است.
جهان از سالهای خیلی دور چه چیز هوایی ساختن بعد چی ساختیم.