فیلم اوپنهایمر به عنوان یکی از خبرسازترین و بهترین فیلم های منتشر شده در سال های اخیر، علاقه به تاریخ بمب اتمی را به اوج خود رسانده است. درام زندگینامه ای کریستوفر نولان داستان جی. رابرت اوپنهایمر (با بازی کیلیان مورفی) در دوران رهبری پروژه منهتن، ابتکار نظامی آمریکا برای ساخت بمب اتمی که قرار بود برای پایان دادن به جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گیرد را دنبال می کند. این فیلم با تمرکز بر وقایعی که مستقیماً توسط اوپنهایمر تجربه می شوند، تصویری پیچیده و جذاب از این مرد ترسیم می کند و از بزرگی دستاوردهای او می گوید، در حالی که تنها اشاره ای کوتاه به عواقب وحشتناکی که به همراه خواهد داشت، دارد.
آمار نهایی تعداد افرادی که در نتیجه بمب های اتمی “مرد چاق” و “پسر کوچک” جان خود را از دست دادند، هنوز قطعی نیست اما تعداد تخمینی مرگ ها بین ۱۱۰،۰۰۰ تا ۲۱۰،۰۰۰ نفر است. پیامدهای این حمله اتمی به ژاپن در عرصه جهانی به خوبی مستند شده است، اما بسیاری از بینندگان، فیلم اوپنهایمر را تنها برای این تماشا کرده اند که ببینند روایت متفاوت آمریکایی ها از داستان ساخت اولین بمب اتمی و استفاده از آن در ژاپن در آخرین روزهای جنگ جهانی دوم چگونه است. از درام های دهه ۵۰ گرفته تا شاهکارهای انیمیشنی، این ۱۰ فیلم درباره بمب اتمی و عواقب آن را کسانی که از تماشای فیلم اوپنهایمر لذت بردند باید حتماً تماشا کنند.
۱۰- Rhapsody in August (1991)
کارگردان: آکیرا کوروساوا
آکیرا کوروساوا به وضوح نامی قابل توجه و تحسین شده در زمینه سینمای ژاپن و جهان است که به عنوان یکی از بهترین و تاثیرگذارترین فیلمسازان تمام اعصار شناخته می شود. در حالی که این فیلم مانند برخی دیگر از فیلم های او به خوبی مورد توجه قرار نگرفت، راپسودی در ماه اوت هنوز هم یک تجربه تماشای ضروری برای طرفداران کوروساوا است، به ویژه کسانی که به تاثیر طولانی مدت و شخصی بمباران اتمی بر مردم عادی ژاپن علاقه دارند.
این فیلم که در اوایل دهه ۹۰ روایت می شود، بر روی زندگی کین (ساچیکو موراسی) تمرکز دارد، یک زن مسن که شوهرش و تعدادی از خواهران و برادرانش را در بمباران اتمی ناگاساکی از دست داده است و فرزندان و نوه هایش به دیدار او می روند. او که متوجه می شود برادرش در هاوایی در حال مرگ است، آماده می شود تا با کمک برادرزاده اش کلارک (ریچارد گی یر) به دیدار او برود. راپسودی در ماه آگوست از تصاویر و شخصیت ها برای تفکر موثر در مورد تاثیر حمله اتمی بر سه نسل مختلف از مردم ژاپن، استفاده بسیار تاثیرگذاری می کند. این فیلم همچنین فیلم ماقبل آخر کارنامه هنری حیرت انگیز کوروساوا است.
۹- Day One (1989)
کارگردان: جوزف سارجنت
همانند تریلر زندگینامه ای اوپنهایمر، فیلم روز یکم یا روز اول نیز نگاهی از درون به طرح ریزی های پروژه منهتن داشت و این درام مستند تلویزیونی داستان فیزیکدانی مجارستانی به نام لئو زیلارد (مایکل تاکر) را روایت می کند. این فیلم که با خروج زیلارد از اروپا آغاز می شود، شرح تلاش های او در کنار آلبرت اینشتین (پیتر بورتسکی) برای متقاعد کردن دولت آمریکا به منظور ساخت بمب اتمی قبل از نازی ها است. با این حال، هنگامی که آلمان شکست می خورد، زیلارد تلاش می کند تا از تکمیل کار آمریکا بر روی بمب جلوگیری کند تا از مسابقه تسلیحات هسته ای جلوگیری کند.
روز اول با ارائه نگاهی روشنگرانه به سیاست های پشت پرده این عملیات، از جمله سناریوهایی که رئیس جمهور هری ترومن (ریچارد دیسارت) با آن ها مواجه بود، نگاه جالبی به یکی از پیچیده ترین فصل های تاریخ آمریکا است. این فیلم برنده جایزه ویژه درام / کمدی در امی شد و به خاطر وسعت و دقت تاریخی اش مورد تحسین قرار گرفت. همچنین این فیلم بمباران هیروشیما را نشان داده و تصاویری از ویرانی ناشی از آن را به نمایش گذاشت.
۸- I Live in Fear (1955)
کارگردان: آکیرا کوروساوا
یک درام قدرتمند در مورد پارانویای استفاده از بمب اتمی که در سراسر ژاپن و سایر نقاط جهان شیوع پیدا کرد، فیلم من در ترس زندگی می کنم به بررسی این موضوع پرداخته است که در چنین دنیای وحشتناکی، عاقل و منطقی بودن چه معنایی دارد. این فیلم که ۹ سال پس از بمباران اتمی ژاپن روایت می شود، داستان کارخانه داری به نام کیچی ناکاجیما (توشیرو میفونه) است که رفته رفته از حملات هسته ای در آینده دچار وحشت شده و تلاش می کند خانواده بی میل خود را به برزیل منتقل کند. خانواده ناکاجیما که نگران هستند پدرشان تمام دارایی شان را به باد بدهد، امیدوارند او را دیوانه اعلام کنند تا بدین ترتیب از ارثیه شان محافظت شود.
کمدی سیاه کوروساوا نگاهی تلخ و وهم آلود به ترومای پس از جنگ جهانی دوم و بمباران اتمی ژاپن روی مردم این کشور است که تاثیر روانی بمباران اتمی را در جامعه نشان می دهد. هنگامی که تاکائو (ماسائو شیمیزو) داماد کیچی با عصبانیت به او اطلاع می دهد که هیچ جای زمین امن نیست – زیرا اکنون به اندازه کافی سلاح هسته ای برای از بین بردن تمام حیات روی کره زمین وجود دارد – فیلم کوروساوا به خوبی یک ترس جهانی واقعی که در دوران اتمی و جنگ سرد بر سراسر جهان حاکم بود را نیز به تصویر می کشد.
۷- Barefoot Gen (1983)
کارگردان: موری موساکی
جن پابرهنه که اقتباسی نصفه نیمه از مانگای کیکی ناکازاکی به همین نام است، نگاهی دلخراش به قربانیان بمباران هیروشیما دارد. این انیمیشن بزرگسالانه داستان پسر خردسالی را دنبال می کند که در این شهر زندگی می کند و وحشتی که هم در زمان انفجار بمب و هم پس از انفجار با آن مواجه می شود را روایت می کند. در حالی که پدر و دو خواهر و برادر او در آتش می سوزند، مادر باردار او زنده می ماند اما بعدتر نوزاد دختری را به دنیا می آورد که در اثر سوء تغذیه می میرد.
جن پابرهنه علی رغم اینکه یک انیمیشن با درجه بندی PG – ۱۳ است، اما به خاطر به تصویر کشیدن صحنه بمباران، نشان دادن کنده شدن پوست، کره چشم های در حال ذوب شدن، بدن های زامبی مانند سوراخ شده با شیشه و حتی پرداختن به افرادی که در اثر مسمومیت با اشعه جان خود را از دست داده اند، مشهور است. وزن احساسی این فیلم انیمیشن باعث مقایسه آن با انیمه مشهور گورستان کرم های شب تاب (Grave of the Fireflies) شده است، در حالی که آن را با فیلم کوتاه Pikadon ساخته سال ۱۹۷۸ نیز به عنوان تصویری فراموش نشدنی و کابوس وار از وحشت های جنگ که از طریق لنز انیمه روایت می شود، مقایسه کرده اند.
۶- Empire of the Sun (1987)
فیلم امپراطوری خورشید یکی از ساخته های کمتر شناخته شده استیون اسپیلبرگ است که داستان آن در طول جنگ جهانی دوم روایت می شود و سفر یک پسربچه دانش آموز بریتانیایی را پوشش می دهد که در زمان حمله ژاپن به شانگهای در سال ۱۹۳۷ به حال خود رها شده است. او که اکنون در کمپ اسرای جنگی غربی نگهداری می شود توسط مردی به نام باسی (جان مالکوویچ)، ملوان آمریکایی که او نیز اسیر است، مورد مراقبت قرار می گیرد. در اواخر فیلم، جیمی جوان (کریستین بیل) برق دوردست بمباران اتمی ناگاساکی را می بیند.
در این لحظه یک زیبایی ترسناک وجود دارد، به گونه ای که جیمی دچار تروما شده، این درخشندگی را به روح یک زندانی در کمپ و دوست تازه درگذشته اش که به بهشت صعود کرده تفسیر می کند. او با شور و شوق به نوری در دوردست و رنگ های مرگبار در آسمان خیره می شود. جای سوال است که آیا می شد انفجار اتمی را از شانگهای دید یا نه، اما این سکانس لحظه ای اثرگذار و قدرتمند را خلق می کند که همزمان ترسناک، تکان دهنده و از لحاظ عاطفی متناقض است.
۵- Black Rain (1989)
کارگردان: شوهی ایمامورا
این فیلم را نباید با فیلمی ضعیف به همین نام ساخته ریدلی اسکات که در سال ۱۹۸۹ اکران شد اشتباه گرفت، باران سیاه ساخته شوهی ایمامورا فیلمی زیبا و با سرعت روایت دقیق است که با تصویری سیاه و سفید از داستان، بسیار موفق عمل کرده است. این فیلم داستان یاسوکو (یاشیکو تاناکا) است که با خاله اش زندگی می کند و ازدواج او به دلیل قرار گرفتن در معرض تشعشعات هسته ای (باران سیاه) در بمباران اتمی پنج سال قبل غیرممکن به نظر می رسد. در حالی که او در نهایت با یک کهنه سرباز مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه ازدواج می کند، یاسوکو با گذشت سال ها تسلیم بیماری تشعشع و سرطان شده و جان می بازد.
نگاهی دلخراش به زندگی هیباکوشا (لغت ژاپنی ها به معنای “مردم بمب زده” که برای توصیف بازماندگان این دو بمب اتمی به کار می رود)، این فیلم به شکل تکان دهنده ای بدن های سوخته و تغییر شکل داده و مرگ تدریجی و دردناک قربانیان ژاپنی این بمباران ها را نشان می دهد. تمرکز این فیلم بر انزوای اجتماعی بسیاری از بازماندگان بمباران اتمی هیروشیما و ناگاساکی (علاوه بر مشکلات جسمی هولناکشان) به اندازه دقایق آغازین فیلم تاثیرگذار است، روایتی که مخاطبان را در قلب ماجرای حمله اتمی به هیروشیما قرار داد.
۴- Labyrinth of Cinema (2019)
کارگردان: نوبوهیکو اوبایاشی
هزارتوی سینما، آخرین فیلم کارگردان تجربی، نوبوهیکو اوبایاشی، سه ساعت شگفتی سورئالیستی را به تصویر می کشد که به همان اندازه که بلندپروازانه است، خیره کننده نیز هست. در حالی که یک سینمای کوچک ژاپنی آخرین فیلمش را نمایش می دهد، سه مرد و یک دختر مدرسه ای کوچک در نمایش تمام شب فیلم های جنگی شرکت می کنند تا به شیوه خود پایان کار این سینما را جشن بگیرند. با این حال، وقتی آن ها به درون فضای فیلم هایی که تماشا می کنند منتقل می شوند، خود را در مبارزه ای ناامیدانه برای بقا می بینند.
در حالی که این فیلم به بررسی سه لحظه مهم در تاریخ نظامی ژاپن می پردازد، بدون شک سکانسی که این چهار شخصیت را در هیروشیما در آستانه بمباران اتمی قرار می دهد، جذاب ترین و اثرگذارترین سکانس این فیلم است. هزارتوی سینما با استفاده از روایت غیرمعمول خود برای نشان دادن قدرت سینما و در عین به تصویر کشیدن بی معنایی جنگ، شاهکاری هیپنوتیزم کننده از فیلمسازی تجربی است.
۳- Children of Hiroshima (1952)
کارگردان: کانتو شیندو
فیلم کودکان هیروشیما کم تر از یک دهه پس از نابودی هیروشیما در اثر شلیک بمب اتمی موسوم به “پسر کوچک” منتشر شد. این فیلم که با تصاویری ماندگار از ویران شدن شهر آغاز می شود، خیلی زود تمرکز خود را بر روی روایت تاکاکو (نوبوکو اوتوا) قرار می دهد، معلم جوانی که برای دیدن قبر خانواده اش به هیروشیما سفر می کند و با خدمتکار سابق خود، ایواکیچی (اوسامو تاکیزاوا) که به شدت زخمی شده ملاقات می کند. او همچنین به محل ساختمان مهدکودکی که قبلاً در آن تدریس می کرد می رود و برخی از دانش آموزان سابق خود را پیدا می کند و عواقب مخرب بمباران را از نزدیک و به صورت دست اول می بیند.
این فیلم که بر اساس روایت های واقعی ساخته شده، تمرکز خود را بر روی هیباکوشاها و چگونگی طرد شدن آن ها از جامعه بدون فرصت های شغلی می گذارد، موضوعی که به شکلی بی نقص و دقیق توسط کانتو شیندو که عواقب بمب را از دیدگاه مردم عادی و زخمی به تصویر کشیده بود، به طرز قابل تحسینی مدیریت می شود. این فیلم اغلب با هیروشیما منتشر شده در سال ۱۹۵۳ مقایسه شده است، فیلمی که در ارائه تاثیرات بمباران اتمی این شهر تصاویر هولناک تری داشت و به شدت از رهبران سیاسی آمریکا و ژاپن که باعث این فاجعه شدند انتقاد می کرد. هر دو فیلم در عین حال که با تجربه های ناخوشایند دیداری همراه هستند، اما تماشای آن ها ارزشمند و روشنگرانه است.
۲- In This Corner of the World (2016)
کارگردان: سونائو کاتابوچی
یکی دیگر از تصاویر دلخراش و انیمیشنی از جنگ براساس یک مانگا، در این گوشه دنیا، اقتباسی بی رحمانه و در عین حال زیبا از داستان فومیو کونوئه بود. داستان از این قرار است که سوزو (رنا نونن)، هنرمند جوان و مهربانی است که در طول جنگ جهانی دوم در نزدیکی هیروشیما زندگی می کند و در اثر حمله هوایی، دستش را از دست می دهد، بمبارانی که منجر به مرگ خواهرزاده جوانش نیز می شود. هنگامی که خانواده سوزو در بمباران هیروشیما کشته می شوند، او و همسرش از یک کودک یتیم مراقبت می کنند و برای زندگی جدیدی به شهر کوری می روند.
این فیلم انیمه یک داستان دلخراش و در عین حال شخصی و تایید کننده زندگی در مورد بقا در دوران جنگ است که دو تصویر از انفجار اتمی را به بینندگان ارائه می دهد و تصویر دوم به طور خاص تکان دهنده و ترسناک است. در این گوشه دنیا به لطف داستان احساسی و تاثیرگذار و انیمیشن دستی زیبایش با تحسین گسترده ای در سراسر مواجه شد. این فیلم به عنوان یکی از کمتر دیده شده ترین فیلم های انیمه ای در سال های اخیر شناخته می شود.
۱- Hiroshima Mon Amour (1959)
کارگردان: آلن رنه
هیروشیما عشق من که محصول مشترک سینمای ژاپن و فرانسه است، یکی از ستون های تعیین کننده سینمای موج نوی فرانسه به شمار می رود و در عین حال اولین فیلم بلند آلن رنه نیز به شمار می آید که اتفاقاً اثری بسیار تاثیرگذار از آب درآمد. این فیلم که یک درام رمانتیک است، داستان یک بازیگر فرانسوی است که در حال کار بر روی یک فیلم ضد جنگ در ژاپن است و رابطه ای عاشقانه را با یک معمار ژاپنی که خانواده اش را در اثر بمب اتمی از دست داده است، برقرار می کند.
گذشته تراژیک خود این هنرپیشه – که در آن عاشق یک سرباز آلمانی بود که بعدها کشته شد، و بعدها مردم روستایش سر او را به به خاطر این عشق تراشیدند – در برابر درد درونی معمار ژاپنی به زیبایی متعادل شده است. این فیلم داستانی تلخ و تامل برانگیز درباره آسیب های بین المللی جنگ جهانی دوم است. هیروشیما عشق من به طور گسترده ای به خاطر بازی خیره کننده امانوئل ریوا و تصویر نوآورانه آن از میلیون ها رنج کشیده ای که از جنگ جهانی دوم متضرر شدند، مورد تحسین همگان قرار گرفت.
بدون نظر