رکوردهای مبارزه F-16 Fighting Falcon؛ «شاهین مبارز» چند نبرد موفق داشته است؟

در حالی که F-16 ها برای اولین بار در هفته های آینده وارد اوکراین خواهند شد، پیش بینی ها در مورد عملکرد این جت جنگنده آمریکایی در مقابله با همتایان روسی خود آغاز شده است. F-16 پس از بیش از ۵۰ سال خدمت و ارتقاء های فراوان، همچنان یکی از محبوب ترین و موفق ترین جت های جنگنده جهان است. در مورد این جت های ساخت آمریکا حرف های زیادی زده شده است و ادعا می شود که هیچ F-16 ی در نبرد هوا به هوا از دست نرفته است و اینکه آنها می توانند شرایط نبرد در آسمان اوکراین و فراتر از آن را تغییر دهند. اما این ادعا چقدر واقعیت دارد؟ تاریخچه جنگی F-16 Fighting Falcon چیست؟

یک رکورد برجسته

واضح است که F-16 Fighting Falcon از دوران خدمت قابل توجهی در نبردهای هوا به هوا برخوردار بوده است. بر اساس اطلاعات جمع آوری شده توسط MigFlug، جنگنده F-16  آمار ۷۶ شکار موفق را ثبت کرده، در حالی که ۵ فروند از این جنگنده آمریکایی نیز در اثر شلیک زمینی و یک مورد در اثر شلیک هوا به هوا سرنگون شده است. همچنین این وبسایت تصریح می کند که هر هواپیمایی را می‌توان روی زمین منهدم کرد – و این ربطی به خوب بودن هواپیما ندارد.

عملکرد F-16 Falcon (به ادعای MigFlug)

• پیروزی های هوایی: ۷۶ (عمدتاً در مقابل هواپیماهای شوروی)
• تلفات هوا به هوا: ۱ (توسط Mirage 2000)
• تلفات ناشی از آتش زمینی: ۵ فروند (همه در خدمت ایالات متحده)

از ۷۶ شکار موفق در نبردهای تن به تن هوایی، اکثریت قریب به اتفاق آن توسط نیروهای اسرائیلی بوده اند. اف-۱۶های اسرائیلی ۶ فروند هواپیما را در درگیری های مرزی سوریه بین سال های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۶، ۴۴ هواپیمای در جنگ لبنان در سال ۱۹۸۲ و ۳ هواپیما را در جنگ لبنان در سال ۲۰۰۶ را سرنگون کردند. این یعنی از ۷۶ مورد شکارهای موفق صورت گرفته توسط F-16، دستکم ۵۳ مورد توسط هواپیماهای اسرائیلی بدست آمده است.

از ۲۳ پیروزی باقیمانده، پاکستانی ها حدود نیمی از آنها (۱۱ فروند) در طول جنگ شوروی-افغانستان و درگیری های بعدی مرزی به ثبت رسانده اند. بقیه پیروزی های هوایی F-16 در مناطق پرواز ممنوع (۲ مورد برای ایالات متحده آمریکا)، یوگسلاوی سابق (۵ مورد برای ایالات متحده آمریکا و ۱ مورد برای هلند)، کودتای ونزوئلا در سال ۱۹۹۲ (۳ مورد) و درگیری های دریای اژه (۱ مورد) به دست آمد.

پنج فروند F-16 که توسط پدافند هوایی زمینی ساقط شدند در طول جنگ خلیج فارس (۳ فروند سرنگون شده) و بر فراز یوگسلاوی سابق (۲ مورد سرنگونی) بودند. هر ۵ فروند F-16 سرنگون شده در اختیار نیروی هوایی ایالات متحده بوده اند.

در همین حال، پسر عموی بزرگتر F-16، یعنی F-15 (یک جنگنده تخصصی برتری هوایی)، حتی رکوردهای حیرت انگیز بیشتری دارد. MigFlug مدعی است که جنگنده F-15A/C/IS Eagle رکورد ۱۰۲ پیروزی در نبردهای هوا به هوا را ثبت کرده است و هیچ‌کدام در اثر آتش هوا به هوا از دست نرفته یا ساقط نشده است. Strike Eagle جدیدتر یک شکار موفق هوا به هوا به ثبت رسانده است، و سه مورد با آتش زمینی سرنگون شده اند (هیچ کدام در درگیری هوا به هوا از بین نرفته اند). بیشتر این پیروزی های هوا به هوا توسط نیروی هوایی اسرائیل و نیروی هوایی ایالات متحده در طول جنگ خلیج فارس به دست آمد.

تلفات هوا به هوا صفر بوده است؟

یکی از ادعاهایی که در مورد F-16 وجود دارد این است که هرگز در یک نبرد هوا به هوا ساقط نشده است. با این حال، اکنون می دانیم که این ادعا اشتباه است زیرا حداقل یک مورد تایید شده ساقط شدن در اثر نبرد هوا به هوا علیه یک F-16 وجود داشته است. از زمان استقلال یونان در سال ۱۸۲۱ (و مسلماً قبل از آن تحت سلطه عثمانی)، یونان و ترکیه رقیب یکدیگر بوده اند. یونان و ترکیه هر دو در سال ۱۹۵۲ به عضویت ناتو در آمدند، اما ارتش‌های بسیار بزرگ آنها عمدتاً برای رویارویی با یکدیگر ساخته شده‌اند.

قبرس و جزایر یونان مناطق رویارویی دو کشور عضو ناتو هستند. در سال ۱۹۹۶ گزارش شد که یک جنگنده اف ۱۶ ترکیه در یکی از دوره های تشدید تنش با یونان (به نام بحران ایمیا/کارداس) سقوط کرده است. لازم به ذکر است که یونان سرنگونی F-16 توسط این کشور را تکذیب کرده است. خلبانان یونانی تنها گزارش دادند که F-16 ترکیه ای آتش گرفته و آنها یک چتر نجات را دیده اند.

در سال ۲۰۱۲ بود که ترکیه اذعان کرد که یک فروند میراژ ۲۰۰۰ یونانی ساخت فرانسه، اف-۱۶ آن ها را با موشک هوا به هوا سرنگون کرده است، بعد از اینکه ظاهراً حریم هوایی یونان را نقض کرده بود. این تنها مورد تایید شده شکار موفق هوا به هوا علیه یک F-16 است. در سال ۲۰۱۴، روزنامه انگلیسی زبان ترکیه ای، دیلی صباح، گزارش داد که دولت ترکیه در حال بررسی طرح شکایت علیه مقامات یونانی است.

علاوه بر این، وب‌سایت Top War مستقر در روسیه ادعا می‌کند که F-16‌های بیشتری سرنگون شده‌اند، از جمله یکی در سال ۱۹۸۷ در پاکستان. این احتمال وجود دارد که F-16 های بیشتری در نبرد هوا به هوا سرنگون شده باشند، اما این درگیری ها هرگز تایید نشده است.

عملکرد تاریخی در برابر آینده

مهم است که به یاد داشته باشید که هنگام بحث در مورد تاریخچه عملکرد F-16 ها، فقط از یک چیز صحبت می کنیم: تاریخ. این آینده نیست، بلکه رویدادهایی است که در زمان و مکان متفاوتی رخ داده اند. F-16 ها سابقه قابل توجهی در رویارویی با هواپیماهای قدیمی شوروی دارند، اما در اوکراین، آنها با هواپیماهای قدیمی شوروی روبرو نخواهند شد.

آنها در برابر مدرن ترین جت های روسی و یک شبکه دفاع هوایی قابل توجه قرار خواهند گرفت. F-16 ممکن است هواپیمای قابل احترامی باشد، اما جنگنده نسل پنجمی نیست (مخصوصاً آن دسته از مدل های قدیمی که به اوکراین اهدا شده اند). طبق اطلاعات وبلاگ Oryx، حداقل ۶۲ فروند F-16 به اوکراین قول داده شده است (اگرچه ممکن است در نهایت تعداد بیشتری از کشورهای دیگر مانند یونان به این کشور داده شوند).

جت های F-16ی که اوکراین دریافت می کند ممکن است توانمند باشند، اما قدیمی هستند. از این گذشته، دانمارک، نروژ و بلژیک آنها را به نفع جنگنده های مدرن تر نسل پنجم بازنشسته می کنند. اینها همچنین پیشرفته ترین F-16 های موجود نیستند. این جنگنده های اهدایی از نسخه های قدیمی Block 15 یا ۲۰ قدیمی هستند، نه جدیدترین نسخه های Block 70/72 (اگرچه ممکن است در طول سرویس خود ارتقا یافته باشند). زمان نشان خواهد داد که آیا آنها می توانند عملکرد چشمگیر گذشته خود را ادامه دهند و از آسمان اوکراین دفاع کنند یا شانسی در برابر جنگنده های مدرن تر روسی ندارند.