نیروی هوایی سلطنتی اردن چه هواپیماها و هلیکوپترهایی در اختیار دارد؟

در ۱۶ آوریل ۲۰۲۴، بسیاری از رسانه های خارجی مدعی شدند که نیروی هوایی اردن چندین پهپاد و موشک ایران را در جریان حمله این کشور به اسرائیل سرنگون کرده است. در جریان این عملیات صدها پهپاد، موشک کروز و بالستیک به سمت اسرائیل شلیک شد و به ادعای کشورهای غربی متحد تل آویو، سامانه های دفاعی این کشورها برخی از این پرتابه ها را در هوا سرنگون کردند. رویترز گزارش داده بود که جت‌های نیروی هوایی اردن برخی از این رهگیری‌ها را انجام داده‌اند، در حالی که برخی کارشناسان نظامی مدعی شده اند که در این عملیات رهگیری از سلاح ها و تسلیحات آمریکایی استفاده شده بود. اما اکنون سوال این است که نیروی هوایی اردن چقدر قدرت داشته و چه تسلیحاتی را در خدمت دارد؟

نیروی هوایی سلطنتی اردن

نیروی هوایی سلطنتی اردن با نام اصلی سلاح الجو الملکی الاردنی رسماً در ۲۵ سپتامبر ۱۹۵۵ تأسیس شد. مأموریت آن طبق وب سایت رسمی این ارگان نظامی چنین است: «حفاظت و دفاع از حاکمیت و تمامیت پادشاهی هاشمی اردن». اردن یکی از اصلی ترین متحدان منطقه ای ایالات متحده است و این اتحاد در زمینه همکاری های نظامی نیز نمود پیدا کرده است.

نیروی انسانی فعلی نیروی هوایی اردن حدود ۱۴,۰۰۰ پرسنل فعال تحت فرماندهی سرتیپ (عمید) محمد فتحی حیاسات است که در سال ۱۹۹۱ به عنوان ستوان دوم (ملازم) وارد ارتش شد و در ۱ ژوئیه ۲۰۲۱ سمت فعلی خود را بر عهده گرفت.

بر اساس پایگاه داده جهانی هواپیماهای مدرن نظامی (WDMMA)، نیروی هوایی اردن در حال حاضر دارای موجودی ۲۷۸ هواپیما است، بنابراین این عدد اردن را در رتبه ۴۰ در میان ۱۰۳ نیروی هوایی قرار می دهد که این وبسایت دارایی های آن ها را مستند کرده است. از این تعداد، ۴۴ پرنده جنگی بال ثابت به عنوان جنگنده دسته بندی می شوند، چهار فروند دیگر به دسته پشتیبانی هوایی نزدیک (CAS) و ۴۷ هلیکوپتر تهاجمی نیز در نیروی هوایی این کشور وجود دارد.

جنگنده: F-16 Fighting Falcon

اف-۱۶ فایتر فالکون یا همانطور که خلبانان آمریکایی ترجیح می‌دهند؛ «افعی» یکی از اصلی ترین جنگنده هایی نیروی هوایی اردن است. با توجه به فراگیر بودن این پلتفرم، جای تعجب نیست که تنها جنگنده جت بال ثابت منتخب اردن، F-16 ساخت لاکهید مارتین (در ابتدا ساخت جنرال داینامیکس) باشد. از ۲۵ مشتری خارجی این پرنده جنگی اثبات شده در نبرد، ۹ دارنده از آنها کشورهای خاورمیانه هستند (به جز اردن، این لیست شامل بحرین، مصر، عراق، اسرائیل، مراکش، عمان، ترکیه و امارات متحده عربی است).

اردن برای اولین بار در سال ۱۹۹۷ نسخه F-16 A/B ADF (جنگنده دفاع هوایی) از جنگنده افعی را در اختیار گرفت – معامله ای که با معاهده صلح بین پادشاهی هاشمی و اسرائیل امکان پذیر شد – و البته از طریق برنامه Peace Falcon I. این جنگنده ها در نهایت به استاندارد F-16AM/BM Mid-Life Update (MLU) ارتقا یافتند. بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۱، نیروی هوایی اردن ناوگان فایتینگ فالکون خود را با خرید نسخه F-16AM/BM از بلژیک و نیروی هوایی سلطنتی هلند (RNLAF) از طریق برنامه های Peace Falcon III, IV, و V گسترش داد.

F-16 های نیروی هوایی سلطنتی اردن در عملیات بمباران هوایی علیه گروه تروریستی داعش در سوریه شرکت داشته اند. نکته غم انگیز اینکه، یکی از این خلبانان فالکون اردنی به دلایلی کاملاً دلخراش خبرساز شد. در ۲۴ دسامبر ۲۰۱۴، یک فروند F-16 اردنی به خلبانی ستوان یکم (ملازم أول) معاذ صفی یوسف الکساسبه پس از سرنگونی توسط تروریست های داعش، در مناطق تحت حاکمیت این گروه سقوط کرده و به اسارت گرفته شد.

در ۳ فوریه سال بعد، جامعه جهانی با دیدن ویدئویی در وب‌سایت‌های جهادی وابسته به داعش که نشان می‌داد ستوان الکساسبه زنده زنده سوزانده می‌شود، شوکه و وحشت زده شد.

هواپیمای AirTractor AT-802

لقب «تراکتور» ممکن است برای حوزه جنگ مناسب تر باشد تا جنگ، و در واقع این هواپیما – در تولید مداوم از سال ۱۹۹۰ – در واقع در ابتدا توسط Air Tractor Inc (مستقر در اولنی، تگزاس) برای اهداف کشاورزی طراحی شده بود. اما اشتباه نکنید، نیروی هوایی اردن قطعاً از این هواپیمای ملخی تک موتوره به عنوان یک پرنده جنگی استفاده می کند. اردن این تراکتورهای هوایی نظامری را در نوامبر ۲۰۱۳ از نیروی هوایی و دفاع هوایی امارات متحده عربی دریافت کرد. آنطور که وبسایت WDMMA می گوید: «هواپیمای صنعت کشاورزی AirTractor جایگاهی در نقش پشتیبانی هوایی نزدیک برای چندین قدرت جهانی پیدا کرده است. تطبیق پذیری آن در حمل مهمات و هندلینگ عالی در پروازهای در ارتفاع و سرعت پایین، آن را به یک راه حل اقتصادی برای آن دسته از خدمات هوایی تبدیل کرده است که نیاز به راه حل حمله مستقیم با هزینه مقرون به صرفه دارنند. AT-802 را می توان به موشک، مهمات نقطه زن پرتابی، راکت و توپ مجهز کرد».

برای توضیح بیشتر در مورد این زرادخانه، نسخه مسلح AT-802 دارای ظرفیت حمل ۴,۱۰۰ کیلوگرم مهمات است. نسخه “Sky Warden” این هواپیما که در اختیار فرماندهی عملیات ویژه ایالات متحده (USSOCOM) است تسلیحات زیر را در خود دارد:

• راکت APKWS
• بمب هدایت لیزری GBU-12
• موشک هلفایر
• موشک گریفین

همانطور که در مورد F-16 گفته شد، نیروی هوایی سلطنتی اردن گزارش داده که از AT-802 برای عملیات های جنگی در سوریه استفاده کرده است.

هلیکوپتر تهاجمی: Bell AH-1E/F Cobra

اگرچه تفنگداران دریایی ایالات متحده این هلیکوپتر تهاجمی را در سال ۲۰۲۰ – قبل از نیروی زمینی ایالات متحده در سال ۲۰۰۱ – و پس از خدمت رزمی وفادارانه در ویتنام، گرنادا (عملیات خشم فوری)، پاناما (عملیات آرمان عدالت) و جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ (عملیات طوفان صحرا) بازنشسته کرد، اردنی‌ها هنوز آماده نیستند از این هلیکوپتر رزمی کارآمد دست بکشند، با این وجود که کبراهای این کشور نسبتاً قدیمی و متعلق به سال ۱۹۶۵ است.

اردنی ها اولین محموله هلیکوپترهای کبرا را در اواخر دهه ۱۹۸۰ از ایالات متحده دریافت کردند و دومین محموله آن در سال ۲۰۰۱ به دستشان رسید. در سال ۲۰۱۴، به عنوان جایزه ای دیگر برای معاهده صلح اسرائیل و اردن، نیروی هوایی اسرائیل (AF) 16 کبرای خود را به این کشور منتقل کرد.