چرا Su-57 تنها جت جنگنده واقعی ساخت روسیه در ۳۴ سال گذشته است؟

جنگنده Su-57 ملقب به Felon بدون شک تنها جت جنگنده توسعه یافته توسط فدراسیون روسیه است. فدراسیون روسیه در طول ۳۴ سال حیات خود (از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی)، تلاش کرده است تا جت های جنگنده کاملاً جدیدی بسازد. برای دهه‌ها، روسیه توانسته است پلتفرم‌های قدیمی شوروی را به‌طور مداوم ارتقا داده و نام آن ها را تغییر دهد – که عمدتاً بروزرسانی‌ها و تولید تعداد بیشتری از همان مدل‌های شوروی به ارث رسیده به این کشور را شامل شده است. اما این وضعیت تا کی می تواند ادامه یابد؟

همان هواپیما، تعداد متفاوت

روسیه اغلب انواع ارتقا یافته را تغییر نام می دهد. این می تواند توهم انواع هواپیماهای بیشتری از آنچه واقعا ساخته شده است را ایجاد کند، به ویژه در مقایسه با هواپیماهای جنگنده ای که توسط ایالات متحده ساخته و نامگذاری می شود. نیروی هوایی ایالات متحده فقط به هواپیماهای کاملاً جدید اسامی جدید می دهد. به عنوان مثال، F-16 در انواع بسیار متفاوت (و ارتقا یافته) تولید شده است. نسخه های اورجینال شامل Block 10/15 بود و لاکهید امروز نسخه Block 70/72 را تولید می کند اما بدون تغییر نام. اما F-16 Block 70 همچنان یک F-16 است – نیروی هوایی آن را “F-26” یا هیچ چیز دیگری نمی نامد.

MiG-35 (یک MiG-29KR ارتقا یافته) گونه ای از MiG-29 با همان موتور اورجینال است. روسیه میگ ۲۹ را برای صادرات توسعه داد و آن را به عنوان یک جنگنده صادراتی نسل ۴.۵++ به بازار عرضه کرد. اما هیچ کشوری این جنگنده را نمی خواست و روسیه حتی یک سفارش خارجی نیز برای آن دریافت نکرده است. حتی نیروی هوایی روسیه هم آن را نمی‌خواهد – فقط شش فروند از این جت توسط نیروی هوایی روسیه برای یک تیم نمایش هوایی روسی (سوئیفت ها) سفارش داده شد.

خانواده Su-27 Flanker ستون فقرات نیروی هوایی روسیه است. نسخه های مشتقل شده از فلنکر شامل Su-30، Su-34 و Su-35 است. عمل تغییر نام نسخه های ارتقاء یافته تنها به نیروی هوایی روسیه محدود نمی شود. از دیگر نمونه های معروف می توان به پدافند هوایی و تانک های روسی اشاره کرد. سیستم پدافند هوایی S-400 SAM روسیه یک نسخه ارتقا یافته از S-300 SAM است (و قبلاً S-300 PMU-3 نامیده می شد). تانک T-90M (مدرن ترین تانک روسیه که در میدان نبرد به کار گرفته شده است) یک T-90 ارتقا یافته است که پیش از آن نیز یک T-72 ارتقا یافته بوده است (تانکی که برای اولین بار در سال ۱۹۷۱ وارد خدمت شد).

جنگنده سوخوی سو-۵۷ «جدید» روسیه

می توان استدلال کرد که جت جنگنده چند منظوره سوخو-۵۷ تنها جت جنگنده “جدید” فدراسیون روسیه است که این کشور در دوران پس از فروپاشی شوروی تا به حال طراحی و تولید کرده است. Su-57 به عنوان یک جت جنگنده نسل پنجم معرفی می شود، اما با نگاهی دقیق تر، مشخص است که این برنامه دچار مشکلاتی شده است.

این جت علاوه بر انتقادات آنلاین فراوان در مورد میزان ویژگی‌های پنهانکاری اش، با نقص تعداد کم تولید شده مواجه است. به ادعای بیزینس اینسایدر، تنها دو جین فروند از این جنگنده جدید روسی ساخته شده است. روسیه اتحاد جماهیر شوروی نیست و برای اینکه جت های خود را برای نیروهایش مقرون به صرفه کند، باید آنها را صادر کند تا هزینه ها کاهش یابد. اما هیچ کشوری Su-57 سفارش نداده است. هند به این جت علاقه مند بود اما خرید آن را رها کرد و به جای آن جت های دیگری خریداری کرد.

در حالی که موتور بهبود یافته Saturn AL-51 برای این جنگنده برنامه ریزی شده است، Su-57 های موجود با موتورهای قدیمی تر Saturn AL-41F1 که در خانواده Su-27 Flanker استفاده می شوند، ساخته می شوند. همچنین Su-57 با استفاده از فناوری ایالات متحده ساخته شده است. Su-57 تا حد زیادی در جنگ اوکراین غایب بوده است. وزارت دفاع بریتانیا گزارش داده است که به دلیل ترس از دست دادن آنها و وارد شدن آسیب به شهرتش، از این جنگنده با احتیاط فراوان و تنها برای شلیک موشک از راه دور استفاده شده است.

بارزترین حضور Su-57 در اخبار تاکنون این بوده است که یک (شاید دو فروند) فروند از آن ها در روی زمین توسط پهپادهای اوکراینی آسیب دیده یا منهدم شده است. جنگ در اوکراین احتمالاً توسعه جت جنگنده برای روسیه را دشوارتر می کند. اکنون، حتی احتمال اینکه کشورهای ثالث هواپیماهای روسی را خریداری کنند یا در توسعه آنها سرمایه گذاری نمایند کمتر نیز شده است. در عین حال، روسیه احتمالاً سرمایه‌گذاری در ساخت سلاح‌هایی را در اولویت قرار می‌دهد که می‌توانند برای بکارگیری در جنگ فعلی با سرعت تولید شوند و در پروژه‌های گران قیمت برای جنگ های آینده سرمایه‌گذاری نمی‌کند.

دیگر خریداری وجود ندارد

اما در برهه ای، کشورها علاقه خود را به طراحی دهه ۱۹۸۰ با بسته ارتقاء فلنکر شماره XX از دست خواهند داد. بنابراین، در حالی که روسیه در دهه‌های ۱۹۹۰، ۲۰۰۰ و حتی ۲۰۱۰ در زمینه فروش تسلیحات نظامی و به طور خاص جنگنده ها عملکرد خوبی داشته است، در دنیایی که جت‌های جنگنده نسل پنجم F-35 در حال تبدیل شدن به یک گزینه پرطرفدار هستند، این رویه نمی‌تواند برای همیشه دوام بیاورد. بدون طرح های جدید، جت های روسی به ناچار عقب خواهند ماند.

به نظر می رسد که روسیه بالاخره در زمینه صادرات جت های جنگنده به دیوار خورده است و صادرات این کشور در این زمینه در سال های اخیر سقوط کرده است. تحریم های اعمال شده بعد از حمله همه جانبه این کشور به اوکراین در سال ۲۰۲۲ شرایط را بدتر کرده است. اما این وضعیت قبل از شروع جنگ نیز وجود داشت، کشورهای مختلف جهان از قبل نیز عموماً خرید جت های جنگنده روسی را از گزینه های خود کنار گذاشته بودند.

چین اکنون در حال توسعه جت های جنگنده بومی خود است که ممکن است در برخی حوزه ها از جت های روسی پیشی بگیرد، در حالی که هند در حال توسعه صنعت هواپیماسازی خود است. سایر کشورها نیز احتمالاً در آینده شروع به عرضه جت های رقیب کاملاً جدید خود خواهند کرد (مانند کره با KF-21 Boramae و ترکیه با TAI Kaan). این هواپیماها می توانند برای بازارهایی رقابت کنند که در آن روسیه زمانی تقریباً انحصار کامل را داشت (کشورهایی که ممکن است به دلایل سیاسی یا هزینه ای مایل به خرید جت های غربی نباشند).

سراب جنگنده های آینده

از دیگر هواپیماهای جنگنده آینده روسیه می توان به Su-75 Checkmate و MiG-41 اشاره کرد. اما این هواپیماها وجود خارجی ندارند. دلایلی وجود دارد که به این باور برسیم که Su-75 ‘Checkmate’ یک مدل طراحی شده برای جذب سرمایه گذاری خارجی برای توسعه این پروژه است. جت جنگنده نسل ششم MiG-41 نیز احتمالاً در مراحل اولیه برنامه ریزی است و تا چندین دهه وارد سرویس نخواهد شد.