همه چیز در مورد X32؛ نسخه اولیه جنگنده نسل پنجمی بوئینگ که مغلوب F-35 شد

از زمان عرضه در سال ۲۰۰۶، جنگنده F-35 ساخت لاکهید مارتین به نماد نیروی هوایی و ناوگان جت های جنگنده ایالات متحده تبدیل شده است. ریشه های F-35 به پروژه جنگنده سبک وزن معمولی مقرون به صرفه (Common Affordable Lightweight Fighter (CALF)) برمی گردد که بعداً در دهه ۱۹۹۰ در برنامه جنگنده تهاجمی مشترک (Joint Strike Fighter (JSF)) ادغام شد. در پایان بوئینگ و لاکهید مارتین به ترتیب نسخه های اولیه X-32 و X-35 را برای انتخاب طرح نهایی توسط نیروهای هوایی چندین کشور ارائه کردند.

به گفته وزارت نیروی دریایی ایالات متحده (DON)، طراحی نهایی در نهایت به X-35 تعلق گرفت، زمانی که لاکهید مارتین قرارداد توسعه و نمایش سیستم (SDD) را در اکتبر ۲۰۰۱ دریافت کرد.

توسعه Boeing X-32

• خدمه: ۱ نفر
• طول: ۱۳.۷۲ متر
• طول بال ها: ۱۰.۹۷ متر
• ارتفاع: ۵.۲۸ متر
• حداکثر وزن برخاست: ۱۷,۲۰۰ کیلوگرم
• موتور: ۱ موتور توربوفن پس سوز Pratt & Whitney YF119-PW-614
• پیشرانه: ۲۸,۰۰۰ پوند (۱۲۰ کیلو نیوتن) پیشرانه خشک، ۴۳,۰۰۰ پوند (۱۹۰ کیلو نیوتن) با پس سوز

برای بوئینگ، صنایع دفاعی همیشه بخش مهمی از تجارت آن بوده است. به عنوان مثال، این کمپانی در سال ۱۹۹۷ بود که شرکت مشهور مک‌دانل داگلاس را خریداری کرد. طبق پرونده‌های کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) این شرکت، درآمدهای عملیاتی مربوط به هواپیماهای تجاری در سال های ۱۹۹۶ و ۱۹۹۷ به ترتیب ۵۶ و ۵۹ درصد از کل درآمدهای بوئینگ در این سال ها را تشکیل می داده است.

بوئینگ به توسعه X-32 ادامه داد و در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۰۰ به نقاط عطف مهمی دست یافت. در دسامبر ۱۹۹۸، این شرکت اعلام کرد که بررسی نهایی طراحی این جت جنگنده را تکمیل کرده است و جزئیات بدنه هواپیما، نیروی پیشران، زیرسیستم ها، سیستم های پشتیبانی و برنامه های آزمایش پرواز نهایی شده است. بوئینگ دو فروند X-32 ، یک فروند X-32A و یک فروند X-32B ساخت و اولین پروازهای آن ها را برای سال ۲۰۰۰ برنامه ریزی کرد.

به ادعای بوئینگ، X-32A نشان می داد که چگونه طراحی آن «نیاز نیروی هوایی ایالات متحده به هواپیمایی که از فرودگاه های معمولی پرواز می کند، و نیاز نیروی دریایی ایالات متحده به هواپیمایی که از روی ناوهای هواپیمابر پرواز می کند، را برآورده می کند». در همین حال، X-32B «قابلیت های منحصر به فرد برخاست کوتاه و فرود عمودی مورد نیاز تفنگداران دریایی ایالات متحده و نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا را به تصویر می کشید».

• حداکثر سرعت: ۱,۹۳۱ کیلومتر بر ساعت در ارتفاع
• حداکثر سرعت: ۱.۶ ماخ
• برد در نسخه نیروی هوایی: ۱,۵۷۴ کیلومتر
• برد در نسخه نیروی دریایی: ۱,۳۸۹ کیلومتر
• برد در نسخه تفنگداران ویژه دریایی: ۱,۱۱۲ کیلومتر

جنگنده X-32A اولین پرواز خود را در سپتامبر ۲۰۰۰ انجام داد و خلبان آزمایشی ارشد بوئینگ، فرد ناکس، اظهار داشت که پرواز با این هواپیما لذت بخش بوده است. چند ماه بعد، X-32A از دیوار صوتی عبور کرد و اولین پرواز مافوق صوت خود را در ۲۱ دسامبر ۲۰۰۰ به پایان رساند. بوئینگ آزمایش پرواز X-32A را در فوریه ۲۰۰۱ به پایان رساند.

• توپ ها: توپ ۲۰ میلیمتری M61A2، توپ ۲۷ میلیمتری Mauser BK-27
• موشک ها: ۶ موشک هوا به هوای AMRAAM، دو موشک هوا به هوای AMRAAM
• بمب ها: ۲ بمب ۹۰۰ کیلوگرمی در کلاس بمب های هدایت شونده
• نقاط اتصال خارجی: ۶,۸۰۰ کیلوگرم از انواع مختلف نقاط اتصال بیرونی برای سلاح های هدایت شونده، موشک های ضد تشعشع برای ماموریت های سرکوب دشمن، سلاح های هوا به سطح و مخزن سوخت های اضافی

باختن قرارداد به F-35

با این حال، علیرغم بهترین تلاش های بوئینگ، قرارداد برنامه SDD به لاکهید مارتین اعطا شد. بر اساس گزارش سالانه بوئینگ در سال ۲۰۰۱، این شرکت هزینه ای ۴۶ میلیون دلاری را برای برنامه Joint Strike Fighter و دارایی های تولید بی فایده ثبت کرد. لاکهید مارتین در گزارش سالانه خود برای سال ۲۰۰۱ گفت که پس از برنده شدن در این قرارداد، سفارشاتی به ارزش ۱۸ میلیارد دلار ثبت کرده است.

در طول مرحله SDD، تیم تحت رهبری لاکهید مارتین ۲۲ فروند هواپیما (۱۴ هواپیمای مخصوص پرواز آزمایشی و ۸ فروند هواپیمای آزمایش زمینی) تولید کرد.

این شرکت برآورد کرد که تولید کم‌میزان این جت جنگنده، که «پیش‌بینی می‌شد سنگ بنای توانایی دفاعی آینده برای ایالات متحده و شرکای متحدش باشد» در سال‌های ۲۰۰۶-۲۰۰۵ آغاز خواهد شد. لاکهید مارتین قصد داشت از سال ۲۰۱۲ جنگنده اف-۳۵ را با نرخ بالاتری تولید کند.

بررسی اجمالی محصول تاریخی بوئینگ نشان می دهد که X-32A و X-32B به ترتیب ۶۶ و ۷۸ پرواز آزمایشی انجام دادند. در حالی که بوئینگ و محصولش برنده قرارداد جنگنده تهاجمی مشترک نشد، اما این شرکت مدعی شده که آن را به عنوان یک “سرمایه گذاری استراتژیک” در نظر گرفته است. این بدان دلیل بود که این برنامه منجر به «پیشرفت‌های بسیاری در فناوری پنهانکاری و روش‌های طراحی و ساخت» شد و دستاوردهای آن در توسعه و ساخت جنگنده F/A-18E/F Super Hornet و پرنده بدون سرنشین X-45a مورد استفاده قرار گرفت.

X-32A و X-32B با یک خلبان، حداکثر بردی بین ۱,۱۱۱ تا ۱,۵۷۴ کیلومتر داشتند، طول بال آن ها به ۹.۱ متر می رسید. این جنگنده توسط یک توربوفن JSF-119-PW-614 ساخت پرت اند ویتنی کار می‌کرد که بیش از ۴۲,۰۰۰ پوند نیروی پیشرانه تولید می‌کرد تا این نسخه مفهومی از جنگنده ای نسل پنجمی را به هوا ببرد که وزن آن ۲۲,۶۷۹ کیلوگرم بود.