نیروی هوایی مصر؛ ترکیبی رنگارنگ از هواپیماها و هلیکوپترهای آمریکایی، روسی و چینی

سیاست خارجی مصر به شکل منحصربفردی پیچیده است (این کشور همچنین یکی از بزرگترین ذینفعان کمک های نظامی ایالات متحده بوده و در سال ۲۰۲۴ تقریباً ۱.۳ میلیارد دلار کمک نظامی دریافت کرده است). مصر به دنبال ایجاد توازن در روابط خود با ایالات متحده، کشورهای اروپایی، روسیه و چین است، اما اغلب خود را در موقعیت دشواری می بیند. ایالات متحده مصر را از خرید جنگنده های روسی منع کرده و در عین حال از فروش جنگنده های پیشرفته F-35 نیز به این کشور خودداری کرده است.

نه به هواپیماهای جدید روسی و F-35

مصر روابط کاری خود را با ایالات متحده، کشورهای اروپایی، چین و روسیه حفظ می کند. در طول جنگ سرد، مصر هواپیماهای نظامی شوروی را خریداری می کرد، اما خرید هواپیماهای نظامی جدید روسیه دیگر جزو گزینه های آسان این کشور نیست. در سال ۲۰۱۷، ایالات متحده قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم ها (CAASTA) را تصویب کرد که بر اساس آن کشورهای خریدار تجهیزات پیشرفته نظامی روسیه (مانند جت های جنگنده) تحریم می شوند. این امر باعث شد تا کشورهایی – مانند مصر – سفارشات خود را برای خرید هواپیماهای جنگنده روسی لغو کنند. بدین ترتیب برخی رسانه ها و کارشناسان نظامی مدعی شده اند که ۲۴ فروند جت Su-35S ساخته شده برای مصر اکنون قرار است به ایران تحویل داده شوند که مدت هاست مشتاق خرید این جنگنده های نسل ۴.۵ است.

در دوره اول دولت ترامپ، مصر با خرید ۲۰ فروند جنگنده نسل پنجم F-35A آمریکا موافقت کرد. با این حال، با مخالفت پنتاگون با فروش این جنگنده ها به مصر، این معامله به سرعت از هم پاشید. ایالات متحده به شدت از فناوری جنگنده های F-35 خود محافظت می کند (به همین دلیل است که از فروش این جت به امارات و ترکیه خودداری کرده است). علاوه بر این، ایالات متحده نگران برهم زدن توازن قوا در منطقه است، جایی که اسرائیل از برتری تکنولوژیکی متمایزی برخوردار است.

مصر که قادر به خرید جت های جنگنده روسی یا هواپیماهای پیشرفته آمریکایی نیست، طبق گزارش ها، جت های جنگنده چینی J-10C را سفارش داده (یا در نظر دارد سفارش دهد).

ناوگان بزرگ و متنوع جت های جنگنده مصر

روی کاغذ، مصر یکی از بزرگترین نیروهای هوایی جهان را دارد. بر اساس گزارش فلایت گلوبال در سال ۲۰۲۴، نیروی هوایی مصر با ۱۰۸۰ فروند پرنده نظامی یا ۲ درصد از کل موجودی جهان (که از هر کشور اروپایی غیر از روسیه بالاتر است) در رتبه هشتم جهان قرار دارد. از نظر هواپیماهای جنگی، مصر با ۳۲۶ جت جنگنده در رتبه نهم جهان قرار دارد (دومین ناوگان بزرگ خاورمیانه پس از ناوگان بسیار مدرن تر عربستان سعودی با ۳۶۴ فروند جنگنده).

ناوگان جت های جنگنده نیروی هوایی مصر متشکل از جنگنده های فرانسوی، شوروی و آمریکایی است. ستون فقرات این ناوگان را ۲۱۸ فروند جنگنده آمریکایی F-16A/C Fighting Falcon و ۲۴ فروند داسو رافال فرانسوی (با سفارش ۳۱ فروند دیگر) تشکیل می دهد. علاوه بر این، مصر دارای ۷۸ فروند Mirage 5 پیر قدیمی، ۴۳ فروند MiG-29 نسبتاً خارج از رده ساخت شوروی، ۱۹ فروند Mirage 2000 فرانسوی و ۴۰ فروند جت جنگنده/آموزشی سبک Alpha است.

گزارش های تایید نشده ای وجود دارد مبنی بر اینکه مصر توافق نامه ای برای خرید جت های جنگنده چینی Chengdu J-10C “Mighty Dragon” برای جایگزینی F-16 های قدیمی خود امضا کرده است. تا زمان نگارش این مقاله (آذر ۲۰۲۴)، این موضوع تایید نشده باقی مانده است. همچنین این احتمال وجود دارد که مصر در تلاش برای تحت فشار قرار دادن ایالات متحده برای فروش جت های جنگنده جدید یا بسته های ارتقا برای جنگنده های از قبل خریداری شده باشد.

مصر همچنین ممکن است تعداد زیادی جنگنده MiG-21، MiG-17، F-4 Phantom II و سایر هواپیماهای منسوخ شده را در انبارهای خود داشته باشد. با این حال، هیچ کدام در اینجا فهرست نشده اند زیرا فلایت گلوبال هیچ یک از آنها را عملیاتی نمی داند.

جنگنده های سبک و آموزشی مصر

در حالی که تنها چند کشور می توانند جت های جنگنده چند منظوره تولید کنند، به نسبت کشورهای زیادی وجود دارند که جنگنده های سبک و هواپیماهای آموزشی تولید می کنند. جنگنده های سبک و آموزشی مصر از برزیل (ساخته شده در ایالات متحده)، چین، جمهوری چک و آلمان می آیند.

مصر دارای ۱۱۸ فروند جت آموزشی انتقالی و هواپیمای تهاجمی سبک چینی/پاکستانی Hongdu JL-8 است. در حال حاضر، Hongdu JL-8 یکی از معدود هواپیماهای چینی در نیروی هوایی مصر است، اما این شرایط ممکن است در آینده تغییر کند.

مصر همچنین دارای هواپیمای تهاجمی سبک توربوپراپ Embraer 54 EMB-312 Super Tucano برزیلی است (اگرچه انواع صادراتی Super Tucano در ایالات متحده ساخته شده است نه برزیل). سایر هواپیماهای آموزشی یا جنگنده های سبک در نیروی هوایی مصر عبارتند از Aero L-39 Albatros ساخت جمهوری چک (یک جت آموزشی با کارآیی بالا) و Grob G115 ساخت آلمان (یک هواپیمای آموزشی).

ناوگان ترابری نظامی مصر

در مورد هواپیماهای ترابری، مصر ترکیبی از هواگردهای ترابری شوروی/روسی از جمله هواپیمای سنگین Ilyushin Il-76 و Anontov An-74 شوروی/اوکراینی را دارد. مصر همچنین ناوگانی از هواپیماهای تاکتیکی مدرن C-130H Hercules و C-130J Super Hercules را در نیروی هوایی خود دارد.

ناوگان متنوع هلیکوپترهای مصر

مصر ناوگان هلیکوپتری بزرگ و متنوعی دارد. شاید قابل توجه ترین نکته این باشد که این کشور هلیکوپترهای تهاجمی پیشرفته آمریکایی و روسی را در کنار هم به کار می گیرد. مصر دارای ۴۶ فروند هلیکوپتر AH-64D Apache و ۴۶ فروند هلیکوپتر تهاجمی Ka-52 “Alligator” روسی است. مصر همچنین از هلیکوپتر توپ دار شوروی/روسی Mil Mi-24 “Hind” (و همچنین هلیکوپتر ترابری Mi-8/17) نیز استفاده می کند.

مصر تنها مشتری صادراتی Ka-52 ساخت روسیه است. این هلیکوپترهای تهاجمی به طور گسترده در اوکراین مورد استفاده قرار گرفته‌اند، جایی که خسارات نامتناسبی را متحمل شده‌اند (مشخص نیست که چند فروند Ka-52 عملیاتی برای روسیه باقی مانده است). ویژگی منحصر به فرد Ka-52 این است که تنها هلیکوپتر عملیاتی است که دارای صندلی اجکتوری است (و دیده شده است که خلبانان روسی پس از هدف قرار گرفتن هلیکوپترهایشان بر فراز اوکراین از آن استفاده می کنند).

از دیگر هلیکوپترهای ساخت ایالات متحده در ارتش مصر می توان به Chinook های سنگین CH-47D/F اشاره کرد. هلیکوپترهای دریایی مصر (Sea King و Super Seaprite) نیز از سوی ایالات متحده تامین می شوند. هلیکوپترهای اروپایی شامل هلیکوپترهای ایتالیایی AgustaWestland، هلیکوپترهای پیشاهنگی مسلح Airbus H125M و هلیکوپترهای فرانسوی Aerospatiale Gazelle SA342 هستند.