در ماه‌های اخیر، انتشار برخی تحلیل‌ها پیرامون آمارهای سازمان ثبت احوال در فضای مجازی، توجه گسترده‌ای را به خود جلب کرده است. به ویژه آمارهای مرتبط با ازدواج و طلاق که در سال‌های گذشته به یکی از محورهای پرتکرار اخبار تبدیل شده‌اند.
رشد شایعات در سایه واقعیات آماری
دکتر امین جعفری معتقد است افزایش نرخ طلاق، بالا رفتن میانگین سن ازدواج و کاهش تمایل جوانان به تشکیل خانواده، زمینه را برای رواج آمارهای متناقض و بعضاً نادرست فراهم کرده است. در این میان، اخبار جنجالی همچون کودک‌همسری، چندهمسری و ازدواج‌های نامتعارف با افراد بالای ۵۰ سال که با عناوینی مانند «شوگرددی» و «شوگرمامی» شناخته می‌شوند، بازخورد بالایی در شبکه‌های اجتماعی داشته و فارغ از صحت یا سقم آن‌ها، خوراک مناسبی برای رسانه‌های غیررسمی به وجود آورده‌اند.
ازدواج‌های بالای ۵۰ سال؛ برداشت‌های نادرست از آمار
چندی پیش، خبری مبنی بر ثبت ۲۵ هزار ازدواج بین جوانان و افراد بالای ۵۰ سال منتشر شد که موجی از واکنش‌ها را به همراه داشت. در حالی که بر اساس گزارش‌های رسمی، طی بازه فروردین تا پایان دی‌ماه سال گذشته، ۱۷ هزار و ۳۴۷ ازدواج برای مردان بالای ۵۰ سال و ۶,۷۸۳ ازدواج برای زنان بالای ۵۰ سال ثبت شده بود، بدون اشاره به اختلاف سنی زوجین، این اعداد به‌طور نادرست به ازدواج جوانان با افراد مسن تعبیر شد.
آمار چندهمسری؛ واقعیت یا بزرگنمایی؟
از سوی دیگر، اخباری درباره وجود ۳۰۰ هزار مورد چندهمسری در کشور نیز منتشر شد و حتی برخی مسئولان آن را تایید کردند. در حالی که کارشناسان هشدار می‌دهند مقایسه مستقیم آمار ازدواج و طلاق یک سال با هم صحیح نیست؛ چراکه طلاق‌ها عموماً به ازدواج‌های سال‌های قبل مربوط می‌شوند و چنین تطبیقی می‌تواند منجر به برداشت‌های نادرست شود.
علیرضا لاور، کارشناس خانواده و مدرس دانشگاه، درباره موضوع ازدواج افراد جوان با افراد بالای ۵۰ سال، اظهار داشت: برداشت از این آمار به تعریف «جوان» بستگی دارد. چنانچه در برخی تعاریف رسمی، افراد تا ۳۹ سالگی جوان محسوب می‌شوند و ازدواج فردی ۳۹ ساله با شخصی ۵۰ ساله امری غیرعجیب است. وی افزود: اهمیت اختلاف سنی در این تحلیل‌ها نباید نادیده گرفته شود؛ چراکه ازدواج‌هایی با اختلاف سنی بالای ۲۰ یا ۲۵ سال، به لحاظ جامعه‌شناختی، در دسته ازدواج‌های غیرمتعارف قرار می‌گیرند.
لاور تصریح کرد: در بسیاری از این ازدواج‌ها، انگیزه‌های مالی از سوی افراد جوان و نیاز به ارتباط عاطفی از سوی افراد مسن، نقش اصلی را ایفا می‌کند و این روابط در بسیاری موارد به ازدواج رسمی منجر نمی‌شود. بنابراین، ثبت‌احوال باید آماری دقیق از ازدواج‌هایی با اختلاف سنی بالا ارائه دهد تا تصویر روشن‌تری از وضعیت موجود داشته باشیم.
وی همچنین خاطرنشان کرد: بخشی از آمار ازدواج در سنین بالای ۵۰ سال به دلیل افزایش سن ازدواج است؛ چرا که بسیاری از افراد تا تثبیت وضعیت اقتصادی خود، تصمیم به ازدواج نمی‌گیرند. افزون بر این، ازدواج مجدد پس از طلاق یا فوت همسر نیز نقش مهمی در این آمار دارد.
ابهام در آمار چندهمسری؛ نگاهی به آمارهای رسمی
علی‌اکبر محزون، کارشناس آمار و جمعیت‌شناسی، درباره ادعای وجود ۳۰۰ هزار مرد دارای چند همسر، توضیح داد: طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، حدود ۲۱ میلیون و ۲۶۰ هزار مرد متاهل و ۲۱ میلیون و ۱۴۰ هزار زن متاهل در کشور ثبت شده‌اند. این اختلاف جزئی در تعداد مردان و زنان متاهل، برخلاف تصور، نشان‌دهنده چندهمسری گسترده نیست. وی اضافه کرد: این اختلاف آماری احتمالاً به حضور اتباع خارجی در زمان سرشماری مربوط می‌شود، چراکه مردان مهاجری که همسرانشان در ایران حضور نداشته‌اند، آمار مردان متاهل را به شکل مصنوعی بالا برده‌اند.
تاثیر اتباع خارجی بر آمارهای رسمی
علیرضا لاور نیز با تایید این موضوع افزود: برای استنباط میزان چندهمسری، باید تعداد زنان متاهل بیش از مردان متاهل باشد. حال آنکه در این آمار چنین وضعیتی مشاهده نمی‌شود. ازدواج ایرانیان با اتباع یا مهاجران نیز می‌تواند علت دیگر این اختلاف باشد.
هاشم کارگر، رئیس سازمان ثبت احوال، در واکنش به انتشار اخبار نادرست، تاکید کرد: سازمان ثبت احوال تنها مرجع رسمی تولید و انتشار آمارهای جمعیتی کشور است. در همین راستا، مرکز رصد جمعیت در سال ۱۴۰۲ تأسیس شده است و اطلاعات رسمی از طریق پورتال این سازمان در اختیار عموم قرار می‌گیرد.
وی خاطرنشان کرد: هرگونه آمار یا تحلیل منتشر شده که منبع آن پورتال رسمی ثبت احوال نباشد، مورد تایید نیست و در صورت انتشار اطلاعات نادرست، پیگیری‌های لازم انجام خواهد شد. تحلیل‌های اشتباه منتشر شده توسط مراجع غیررسمی هیچ ارتباطی به سازمان ثبت احوال ندارد.
بدون نظر