ماجرای جالب توسعه هلیکوپتر تهاجمی AH-1 COBRA در دوران جنگ ویتنام

جنگ ویتنام، ضرورت وجود یک هواگرد رزمی تخصصی برای پشتیبانی و ارائه آتش پشتیبانی به هلیکوپترهای ترابری در موقعیت‌های جنگی را آشکار کرد. در پاسخ به این نیاز، شرکت Bell Helicopter که سازنده هلیکوپتر Huey Iroquois بود، طرح پیشنهادی خود برای برنامه «سامانه پیشرفته پشتیبانی هوایی آتش ارتش ایالات متحده» را ارائه داد. به‌جای طراحی یک هلیکوپتر کاملاً جدید، بل نسخه‌ای اصلاح‌شده از هلیکوپتر همه کاره و کارآمد Huey که از قبل در خدمت نیروی زمینی بود را پیشنهاد داد تا از نیاز به برگزاری رقابت طراحی جدیدی توسط ارتش ایالات متحده جلوگیری کند.

۱۶ فیلم جنگی برتر در مورد جنگ ویتنام؛ از Faith of Our Fathers تا Casualties of War

توسعه هلیکوپتر تهاجمی جدید در سال ۱۹۶۵ آغاز شد و طراحی آن توسط مهندس وقت شرکت بل، مایک فولس انجام شد. هلیکوپتر پیشنهادی ترکیبی از طراحی‌های موجود هلیکوپترهای بل، از جمله اجزای سازه‌ای بود. بخش پشتی و دم از مدل UH-1 گرفته شده بود، در حالی که بوم و آرایش صندلی‌های پشت‌سرهم از مدل D-225 Warrior الهام می گرفت.

۵ هلیکوپتر تهاجمی برتر جهان در سال ۲۰۲۵ و کشورهایی که آن ها را در اختیار دارند

برای صرفه‌جویی در زمان و هزینه توسعه، این هلیکوپتر از تعداد زیادی از قطعات UH-1 Huey استفاده کرد؛ از جمله روتور دم، شفت انتقال نیرو، جعبه‌دنده و موتور. در واقع، ۸۰ درصد قطعات این هلیکوپتر از قطعات ثبت‌شده در فهرست موجودی ارتش به‌عنوان قطعات Huey بودند.

استراتژی پیشنهادی شرکت بل نتیجه داد، زیرا در سال ۱۹۶۶ قراردادی برای تولید ۱۱۰ فروند هلیکوپتر کبرا به این شرکت واگذار شد. تا پایان همان سال، این سفارش به ۵۰۰ فروند افزایش یافت و تا سال ۱۹۶۷، اولین دسته از این هلیکوپترها وارد ویتنام شدند. به‌عنوان گواهی بر سرعت توسعه و تولید آن، نخستین ۱۲ فروند AH-1 توسط هواپیمای C-133 Cargomaster به پایگاه هوایی بیِن هوا منتقل شدند؛ تنها دو سال پس از نخستین پرواز این هلیکوپتر.

هلیکوپتر شکارچی-قاتل

ارتش ایالات متحده در ابتدا این هلیکوپتر را Huey Cobra نام‌گذاری کرد تا ارتباط آن با مدل‌های پیشین هیوی مشخص باشد، اما در میدان نبرد این نام به کبرا خلاصه شد. کبرا نخستین هلیکوپتر تهاجمی طراحی‌شده به‌طور ویژه برای کاربرد نظامی بود و از زمان اولین حضورش در سال ۱۹۶۷ در ویتنام جنوبی، به ستون فقرات عملیات‌های تهاجمی هوایی ارتش ایالات متحده تبدیل شد؛ تا زمانی که هلیکوپتر AH-64 Apache در دهه ۱۹۸۰ به‌عنوان رقیب آن وارد میدان شد.

نسخه اولیه آن که به‌نام مدل G شناخته می‌شود، کاملاً مسلح بود: دارای دو غلاف راکت ۲.۷۵ اینچی، یک مسلسل ۷.۶۲ میلی‌متری و یک نارنجک‌انداز ۴۰ میلی‌متری.

با این حال، نسخه‌های جدیدتر راکت‌ها را کنار گذاشته و به سامانه موشکی TOW روی آوردند. کبرا از موتور Lycoming T53-L-703 با توان ۱,۸۰۰ اسب بخار شفتی نیرو می‌گرفت. در مقایسه با سایر هلیکوپترهای تهاجمی آن دوران، مدل G کوچک محسوب می‌شد: طول آن تنها ۱۳.۶۲ متر، ارتفاع آن ۳.۹۶ متر بود و روتور دوپره‌ای آن قطری برابر با ۱۳.۴۱ متر داشت. در همین حال، هلیکوپتر Mi-24 ساخت شوروی ۱۷.۳۷ متر طول، حدود ۶.۴۰ متر ارتفاع داشت و قطر روتور اصلی آن تقریباً ۱۷.۹۸ متر بود.

در زمان استقرارش در جنگ ویتنام، AH-1 Cobra به‌دلیل چابکی، قدرت آتش و تطبیق‌پذیری‌اش، هلیکوپتری بسیار موفق در میدان نبرد به‌شمار می‌رفت. نقش‌های آن شامل شکارچی-قاتل، اسکورت دیگر هلیکوپترها و پشتیبانی آتش برای نیروهای زمینی بود. کبرا به‌عنوان یک هواگرد رزمی، تأثیر ماندگاری بر توانایی هلیکوپترها داشت و باعث گسترش نقش آن‌ها در عملیات‌های رزمی بعدی شد.

نیم‌قرن حضور و همچنان در خدمت

شرکت بل نسخه‌های گوناگونی از کبرا تولید کرد، از جمله مدل‌هایی با دو موتور نظیر AH-1 SuperCobra برای نیروی دریایی ایالات متحده، و همچنین مدل‌های AH-1J، AH-1T و AH-1W. هر نسخه سیستم‌های تسلیحاتی مختلفی را آزمایش کرد؛ از جمله سامانه تسلیحاتی پیشرفته کبرا (ECAS). جدیدترین مدل و جانشین SuperCobra، یعنی AH-1Z Viper، دارای کابین دیجیتال و سامانه روتور کامپوزیتی چهارپره است.

بین سال‌های ۱۹۶۷ تا ۱۹۷۳، حدود ۱,۱۰۰ فروند AH-1G تولید شد که از این تعداد، ۲۷۰ فروند نابود شدند.

کبراها در ویتنام به‌طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته و بیش از یک میلیون ساعت پرواز عملیاتی ثبت کردند. در طی این جنگ، ۲۳۱ خلبان هلیکوپتر کبرا نیز جان خود را از دست داده یا مفقود شدند. AH-1 Cobra دهه‌ها پس از ویتنام نیز در عملیات‌های نظامی شرکت داشت، از جمله در سومالی و جنگ ایران و عراق. در مجموع، کبرا یکی از طولانی‌ترین دوره تولید را در بین هواگردهای نظامی آمریکا با ۵۵ سال عمر عملیاتی داشت و به یکی از قدرتمندترین هواگردها ارتش ایالات متحده تبدیل شد.

به‌عنوان نخستین هلیکوپتر تهاجمی اختصاصی جهان، کبرا نحوه استفاده از هلیکوپترهای بال‌چرخان را در عملیات‌های نظامی دگرگون کرد. ارتش ایالات متحده در نهایت AH-1 Cobra را در سال ۱۹۹۹ بازنشسته کرد و نیروی دریایی نیز مدل SuperCobra را پس از ۳۴ سال خدمت، در سال ۲۰۲۰ با AH-1Z Viper جایگزین نمود.

نیروهای تفنگدار دریایی ایالات متحده اخیراً واحد هلیکوپتر تهاجمی سبک بازنشسته‌ای را دوباره فعال کرده که قرار است AH-1Z Viper و هلیکوپتر جدید UH-1Y Venom را به پرواز درآورد، که ممکن است به معنای ادامه خدمت مدل مدرن کبرا در سال‌های پیشِ رو باشد.