مرگ از فاصله ۱۸,۰۰۰ کیلومتری: با دوربردترین و ترسناک‌ترین موشک‌های جهان آشنا شوید

این روزها جنگ ایران و اسرائیل بر همه چیز سایه افکنده و تیتر اصلی اخبار رسانه‌های مختلف در سراسر جهان است. بعد از روزها درگیری، ایران چند روز پیش برای اولین بار از موشک‌های هایپرسونیک خود برای هدف قرار دادن خاک اسرائیل استفاده کرد. بدین بهانه قصد داریم شما را با دوربردترین و قوی‌ترین موشک‌های حال حاضر جهان آشنا کنیم.

«در اصل، هر شیئی که با منظور برخورد به یک هدف پرتاب شود، یک موشک است. بنابراین، سنگی که به‌سوی یک پرنده پرتاب شود، یک موشک خواهد بود.» این‌ تعریفی است که دانشمندان سازمان تحقیقات و توسعه دفاعی (DRD)، بالاترین نهاد تحقیقاتی نظامی هند، در شماره‌ای از مجله Popular Science & Technology در سال ۱۹۹۰، از موشک ارائه کرده‌اند. در عصر مدرن، موشک‌ها قادرند کاری فراتر از کشتن یک پرنده در محدوده پرتاب دست انسان انجام دهند. برخی می‌توانند به هدفی در آن‌سوی قاره‌ها یا اقیانوس‌ها اصابت کنند.

موشک هایپرسونیک چه تفاوتی با موشک بالستیک دارد؟

نسخه Mod 6 از موشک R-36 روسیه (که با نام SS-18 «شیطان» شناخته می‌شود) از نظر تئوری می‌تواند از نیویورک برخاسته و هدفی را در پرت، استرالیا نابود کند. افزون بر آن، این موشک بالستیک قاره‌پیما (ICBM) توانایی حمل کلاهک هسته‌ای را نیز دارد؛ بنابراین خطر هسته‌ای نیز وجود دارد. توان بالقوه ویرانگر موشک‌های امروزی، به‌ویژه با در نظر گرفتن منشأ ابتدایی آن‌ها، غیرقابل تصور است.

نخستین استفاده مستند از موشک‌ها به نبرد کای‌فونگ‌فو در سال ۱۲۳۲ بازمی‌گردد، زمانی که چینی‌ها از تیرهای راکتی (موشک‌مانند) برای دفع حملات مغول‌ها استفاده کردند. در عرض سه قرن، موشک‌ها وارد زرادخانه‌های ارتش‌های اروپا شدند. تغییر بزرگ اما در اوایل قرن بیستم رخ داد، زمانی که دانشمندان و محققانی چون رابرت گادارد و ورنر فون براون، مفهوم موشک‌های با پیشرانه مایع را مطرح کردند.

مشهورترین نمونه از این نسل ابتدایی، موشک A4 (که بعدها با نام V2 شناخته شد) بود که بر سر شهر لندن ریخته شد تا روند جنگ جهانی دوم را تغییر دهد. بااین‌حال، گفته می‌شود که این موشک سرآغاز عصر مدرن فضا نیز بوده است. توسعه موشک‌ها در دهه‌های بعد از جنگ جهانی دوم ادامه یافت و اکنون به نقطه‌ای رسیده‌ایم که می‌توانند هزاران کیلومتر را طی کرده و با دقتی مرگبار هدف را نابود کنند. در ادامه این مطلب شما را با دوربردترین موشک‌های حال حاضر جهان آشنا خواهیم کرد.

RS-28 Sarmat Satan II – روسیه

براساس پایگاه داده پروژه دفاع موشکی که توسط مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی نگهداری می‌شود، روسیه متنوع‌ترین زرادخانه موشک‌های بالستیک و کروز را در جهان دارد. دست‌کم شش موشک در زرادخانه این کشور وجود دارد که بردی بیش از شش هزار مایل (۹,۶۵۰ کیلومتر) دارند. در رأس آن‌ها موشک RS-28 Sarmat قرار دارد، که با نام SS-X-30 Satan II نیز شناخته می‌شود. این موشک، که گفته می‌شود بردی بین ۶,۲۱۳ تا ۱۱,۱۸۴ مایل (۱۰,۰۰۰ تا ۱۸,۰۰۰ کیلومتر) دارد، نخستین‌بار در سال ۲۰۱۵ آزمایش شد و اکنون در خدمت نظامی ارتش روسیه قرار دارد.

مقایسه موشک‌های بالستیک قاره پیمای RS-28 Sarmat و Minuteman III

پس از پرتاب آزمایشی آن در سال ۲۰۲۲، ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه ادعا کرد که این موشک قدرتمندترین موشک جهان است. به‌گزارش ABC News، پوتین در این باره گفت: «این موشک هیچ مشابهی در جهان ندارد و برای مدت زیادی هم نخواهد داشت.» ولادیمیر پوتین در مصاحبه‌ای دیگر با CNBC گفت که این موشک سه‌مرحله‌ای با پیشرانه مایع قادر است از تمام سامانه‌های ضد موشکی مدرن عبور کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که این موشک می‌تواند بیش از دوازده کلاهک هسته‌ای مستقل و همچنین سرجنگی مافوق‌صوت گلایدری Avangard را حمل کند.

موشک سارمات که توسط دفتر طراحی موشک Makeyev ساخته شده، طبق اعلام رسمی از سال ۲۰۲۳ در آماده‌باش رزمی قرار گرفته است. بااین‌حال، کارشناسان درباره آمادگی واقعی آن و همچنین میزان موجودی عملیاتی‌اش تردیدهایی مطرح کرده‌اند. جالب آن‌که، آزمایش‌های بعدی این موشک با تأخیرها و مشکلات فنی مواجه بوده‌اند. در اواخر سال ۲۰۲۴، تصاویر ماهواره‌ای نشان دادند که در پایگاه پرتاب آزمایشی این موشک در پایگاه فضایی پلستسک در شمال روسیه، آسیب‌های گسترده‌ای وارد شده است.

DF-41 – چین

در سال ۲۰۱۹، چین در رژه‌ای رسمی برای نخستین بار موشک قاره‌پیمای هسته‌ای Dongfeng-41 (DF-41) را به نمایش گذاشت و آن را قدرتمندترین موشک کشور معرفی کرد؛ با بردی در حدود ۹,۳۲۰ مایل (۱۵,۰۰۰ کیلومتر). اخیراً، پرتاب آزمایشی این موشک بر فراز اقیانوس آرام در سال ۲۰۲۴، نگرانی‌های جهانی را درباره افزایش توان هسته‌ای چین برانگیخته است. جالب آن‌که، فدراسیون دانشمندان آمریکایی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، آماده‌سازی‌های این موشک نسل جدید را چند هفته پیش از پرتاب شناسایی کرده بود.

دانگ‌فنگ که به‌معنای «باد شرقی» است، قادر به حمل چندین کلاهک است. این موشک به‌راحتی می‌تواند هر جایی را در غرب، از جمله ایالات متحده، هدف قرار دهد. طبق گزارش ۱۸۲ صفحه‌ای وزارت دفاع آمریکا، موشک DF-41 می‌تواند به‌صورت سیار ریلی یا مستقر در سیلو پرتاب شود. این گزارش با عنوان «تحولات نظامی و امنیتی مربوط به جمهوری خلق چین» تأیید می‌کند که این موشک در حال استفاده عملیاتی است.

در ادامه این گزارش آمده است: «در رژه ۲۰۱۹، مفسران تصریح کردند که دو تیپ رزمی برای این سامانه وجود دارد.» گفته می‌شود DF-41 توان حمل محموله‌ای به وزن بیش از ۵,۵۰۰ پوند (۲,۴۹۵ کیلوگرم) را دارد و از سوخت جامد استفاده می‌کند. این محموله می‌تواند شامل حداکثر ۱۰ کلاهک هسته‌ای مستقل (MIRV) باشد. بااین‌حال، طبق گزارش ۲۱۲ صفحه‌ای دیگری از وزارت دفاع ایالات متحده، هر موشک DF-41 در عمل بیشتر از سه کلاهک نخواهد داشت. همچنین در این گزارش آمده که از زمان رونمایی عمومی در ۲۰۱۹، دو تیپ مجهز به این سامانه بوده‌اند.

Hwasong-15 / KN-22– کره شمالی

در سال ۲۰۱۷، کره شمالی با آزمایش دو موشک بالستیک دوربرد جهان را غافلگیر کرد. یکی از مهم‌ترین آن‌ها موشک هواسانگ-۱۵ بود که به‌صورت رسمی KN-22 نام دارد، با برد تقریبی ۸,۰۰۰ مایل (۱۲,۸۷۰ کیلومتر). این موشک دو مرحله‌ای با سوخت مایع، نخستین‌بار در همان سال آزمایش شد و دومین پرتاب آن در سال ۲۰۲۲ انجام گرفت. به‌نقل از گزارش‌های داخلی که NPR آن‌ها را مرور کرده، این موشک می‌تواند «کلاهک بسیار بزرگ و سنگینی» حمل کند که قادر به اصابت به کل سرزمین اصلی آمریکا است.

کره شمالی مدعی است که موشک هواسانگ-۱۵ را با استفاده از پرتابگر مونتاژشده داخلی (TEL) پرتاب کرده است. وجود این پرتابگر نیز حیاتی است، زیرا امکان پرتاب موشک از مکان‌های غیرقابل پیش‌بینی را فراهم می‌کند، بر خلاف پرتابگرهای ثابت در سیلو. بااین‌حال، کارشناسان زیادی درباره توانایی حمل کلاهک هسته‌ای توسط این موشک ابراز تردید کرده‌اند.

اتحادیه دانشمندان نگران در گزارشی درباره این موشک گفته است: «با توجه به افزایش برد، به‌نظر می‌رسد که از یک کلاهک شبیه‌سازی‌شده سبک استفاده شده است. اگر این درست باشد، نشان می‌دهد که این موشک توان حمل کلاهک هسته‌ای در این فاصله را ندارد، زیرا چنین کلاهکی سنگین‌تر خواهد بود.» با این حال، کارشناسانی مانند مایکل المان، گرداننده وبلاگ معتبر ۳۸ North، نظری متفاوت دارند.

المان براساس تخمین اندازه و وزن می‌گوید که هواسانگ-۱۵ می‌تواند «یک سلاح هسته‌ای با اندازه متوسط را به هر شهری در سرزمین اصلی آمریکا برساند.» سازمان اتحاد دفاع موشکی نیز با استناد به اندازه و سیستم موتور ژیروسکوپی دو مرحله‌ای آن، نسبت به توانمندی حمل کلاهک هسته‌ای این موشک ابراز نگرانی کرده است.

Minuteman III (LGM-30G) – ایالات متحده آمریکا

موشک LGM-30G Minuteman III یک افسانه زنده در دوران مدرن است، زیرا نزدیک به نیم قرن است که در خدمت باقی مانده و می‌تواند کلاهک هسته‌ای را تا مسافت ۸,۰۰۰ مایل (حدود ۱۲,۸۷۰ کیلومتر) پرتاب کند. این موشک قاره‌پیما که از سیلو پرتاب می‌شود، با پیشرانه جامد سه‌مرحله‌ای به پرواز درمی‌آید و قادر به حمل کلاهک هسته‌ای W78 با قدرتی بیش از ۳۰۰ کیلوتن تی‌ان‌تی است. ایالات متحده تقریباً ۴۰۰ فروند از این موشک‌ها را در زرادخانه خود نگه می‌دارد.

براساس فرهنگ واژگان وزارت دفاع آمریکا، LGM یک کد رمز است که در آن حرف L به معنای پرتاب از سیلو، G برای حمله زمینی، و M به معنای موشک هدایت‌شونده است. این موشک‌ها توسط فرماندهی جهانی نیروی هوایی آمریکا اداره شده و در سیلوهای زیرزمینی نگهداری می‌شوند؛ جایی که خدمه مستقیماً با رئیس‌جمهور و وزیر دفاع در ارتباط هستند.

در صورتی که ارتباط با مرکز فرماندهی زمینی قطع شود، هواپیمای کنترل پرتاب هوایی E-6B فوراً کنترل این موشک‌ها را در اختیار می‌گیرد تا دستورات لازم را اجرا کند. در هنگام پرتاب، این موشک با سرعتی حدود ۲۳ ماخ به پرواز در می‌آید و با داشتن پیشرانه سه‌مرحله‌ای، در رده تسلیحات مافوق‌صوت قرار می‌گیرد. ارتقاءهای متعددی طی سال‌ها روی این سامانه انجام شده و طبق اعلام وزارت دفاع ایالات متحده، محصول «تقریباً ۶۰ سال ارتقاء فناوری مستمر» است.

ایالات متحده قصد دارد سامانه موشکی Minuteman را از سال ۲۰۲۹ با تسلیحات پیشرفته‌تری جایگزین کند. پس از توقف توسعه تسلیحات هسته‌ای جدید در آمریکا، موجودی کلاهک W78 تحت برنامه افزایش عمر قرار گرفت و از سال ۲۰۳۰ جایگزینی آن آغاز می‌شود.

DF-5A – چین

موشک DF-5A چین یک موشک بالستیک قاره‌پیماست که از نظر برد با نمونه آمریکایی‌اش برابری می‌کند: ۸,۰۰۰ مایل (حدود ۱۲,۸۷۰ کیلومتر). این موشک برای نخستین بار در سال ۱۹۸۱ به کار گرفته شد و قادر است حدود ۱۰ کلاهک را با توان کلی ۴ تا ۵ مگاتن حمل کند. این سلاح دوبخشی با سوخت مایع، به‌طور رسمی با نام CSS-4 Mod 2 شناخته شده و از سیلو پرتاب می‌گردد. طبق گزارشی از بولتن دانشمندان هسته‌ای، موشک DF-5A در طول سال‌ها ارتقاءهای متعددی دریافت کرده تا توانایی حمل کلاهک‌های بیشتری را داشته باشد.

برای نمونه، این موشک دوربرد چینی اکنون قادر به حمل سامانه‌های ورودی مجزای هدف‌گیری‌شونده (MIRV) است. موجودی ملی این موشک حدود ۲۰ فروند تخمین زده می‌شود. در حالی‌که نسخه اصلی DF-5A تنها یک کلاهک هسته‌ای حمل می‌کرد، نسخه‌های بعدی مانند DF-5B توانایی حمل چندین کلاهک و همچنین طعمه‌ها یا سامانه‌های نفوذ به سامانه‌های دفاعی را دارا هستند.

گزارش‌ها درباره ظرفیت دقیق موشک DF-5A یکسان نیستند؛ برخی می‌گویند این موشک می‌تواند تا سه کلاهک حمل کند و برخی دیگر این عدد را هشت کلاهک ذکر کرده‌اند. از نظر وضعیت عملیاتی، گفته می‌شود DF-5A از سال ۲۰۱۰ در حالت آماده‌باش کامل قرار داشته و تولید آن نیز ادامه دارد.

در سال ۲۰۱۵، چین نسخه بزرگ‌تر و قدرتمندتری از پلتفرم موشکی دانگ‌فنگ-۵ را به نمایش گذاشت. نسخه DF-5B می‌تواند بین چهار تا هشت کلاهک هسته‌ای با دقتی در حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ متر شلیک کند. دو سال بعد، گزارش شد که چین نسخه DF-5C را توسعه داده که توانایی حمل ۱۰ کلاهک هسته‌ای را دارد؛ که در میان بیشترین تعداد کلاهک ممکن برای هر موشک قرار می‌گیرد.

چند نمونه قدرتمند دیگر از دوربردترین موشک‌های جهان

در دوران مدرن، موشک‌های بالستیک قاره‌پیما (ICBM) نه‌تنها بر سر برد، بلکه بر سر توانایی حمل کلاهک نیز با هم رقابت می‌کنند. تا چندی پیش، رقابت بیشتر بر سر دستیابی به بیشترین برد ممکن بود. برای مثال، موشک آمریکایی Titan II بردی حیرت‌انگیز در حدود ۹,۳۲۰ مایل (۱۵,۰۰۰ کیلومتر) داشت. نخستین پروازهای آزمایشی این موشک در سال ۱۹۶۲ انجام شده و یک سال بعد وارد خدمت گردید.

این موشک با استفاده از سوخت مایع دمای اتاق پرتاب می‌شد، که زمان آماده‌سازی آن را کاهش می‌داد. توانایی حمل کلاهک W-53 با قدرت ۹ مگاتن از ویژگی‌های بارز این موشک بود. در رتبه‌ای کمی پایین‌تر، موشک Trident D5 قرار دارد که بردی در حدود ۷,۴۵۰ مایل (۱۱,۹۸۵ کیلومتر) دارد و هم‌اکنون در ایالات متحده و بریتانیا در حال استفاده است. موشک RS-20V (SS-18 Satan) روسیه نیز از نظر برد با این موشک برابری می‌کند.

از نظر تعداد و تنوع موشک‌های با برد بیش از ۶,۰۰۰ مایل (۹,۶۵۰ کیلومتر)، روسیه، چین و کره شمالی در صدر هستند. چین دست‌کم هفت موشک بالستیک دارد که از این مرز سرعت عبور می‌کنند، و همگی زیرمجموعه خانواده DF هستند. اگرچه وضعیت عملیاتی برخی از آن‌ها همچنان نامشخص است، اما گفته می‌شود زرادخانه کره شمالی نیز شامل چندین موشک از خانواده هواسانگ است که به این رکورد دست یافته‌اند.

زرادخانه موشکی روسیه از نظر موشک‌هایی که می‌توانند از این آستانه عبور کنند، شامل RS-18 (SS-19 Stiletto)، سه نسخه از RS-12M Topol، SS-24، و RS-24 Yars (SS-27 Mod 2) است. همچنین گزارش شده که هند در حال توسعه موشک Agni VI است که به‌زودی به باشگاه بردهای قاره‌پیما خواهد پیوست.

۱۰ فروند از قدرتمندترین و ترسناک ترین موشک های بالستیک قاره پیمای جهان