جنگنده‌های مدرن صدای بسیار بلندی دارند؛ هنگام برخاستن از زمین و استفاده از پس‌سوز، سطح صدای آن‌ها می‌تواند به ۱۴۰ تا ۱۵۳ دسی‌بل برسد؛ میزانی که اگر فردی در فاصله‌ای نزدیک قرار داشته باشد، ممکن است پرده گوشش پاره شود. این صدای انفجاری که مشخصه جنگنده‌هاست، عمدتاً از موتورهای بسیار بزرگ و پرقدرت آن‌ها نشأت می‌گیرد. این موتورها با تخلیه گازهای خروجی، صدایی تیز و گوش‌خراش تولید می‌کنند. در داخل کابین خلبان نیز این صدا به شدت بالاست. در واقع، مشکل صدای داخل کابین و اثرات آن بر سلامت خلبانان، از دیرباز جزو یکی از نگرانی‌های اصلی در هوانوردی نظامی محسوب می‌شود — حتی پیش از ظهور جت‌های جنگنده، این مسئله در سال‌های پس از جنگ جهانی اول نیز مطرح شده بود.
با این حال، خلبانان فقط با صدای غرش موتورهای جت سر و کار ندارند. سیستم‌های تهویه و کنترل محیطی داخل کابین، تجهیزات ارتباطی و رادیویی و همچنین، نویزهای خارجی نیز به این مشکل می‌افزایند. بنابراین این سوال مطرح می‌شود که چقدر صدای داخل کابین جنگنده‌های مدرن زیاد است؟ سطح نویز درون کابین معمولاً بین ۹۵ تا ۱۱۰ دسی‌بل است، که این میزان می‌تواند تأثیرات جدی بر سلامت جسمی و روانی خلبانان بگذارد.
تأثیر صدای داخل کابین جنگنده‌ها بر خلبانان
یک مطالعه در سال ۲۰۲۳ که در نشریه انجمن کره‌ای هوانوردی و هوافضا منتشر شد، نشان داد که صدای داخل کابین جنگنده‌ها تأثیرات شدید فیزیولوژیکی و روانی بر خلبانان می‌گذارد. از جمله پیامدهای جسمی این صداها می‌توان به احساس ناراحتی در گوش، کاهش شنوایی و حتی پارگی پرده گوش اشاره کرد. در بُعد ذهنی و روانی نیز علائمی مانند اضطراب، خستگی، بی‌حالی و موارد دیگر گزارش شده‌اند. نتایج روان‌شناختی این مطالعه نیز شامل بروز استرس، ضعف در حافظه و افزایش میزان خطا در عملکرد خلبانان می‌شود.
بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان در این پژوهش تأیید کردند که نویز داخل کابین تأثیر منفی بر سلامت آن‌ها گذاشته است. پژوهشگران در نتیجه‌گیری خود تأکید نمودند که این پیامدهای منفی می‌توانند سلامت شنوایی خلبانان نیروی هوایی و همچنین توانایی‌های حسی، شناختی و ادراکی آن‌ها را تحت‌تأثیر قرار دهند. آن‌ها هشدار دادند که نویز شدید می‌تواند عملکرد خلبان را کاهش داده و در نتیجه، ایمنی پرواز را به خطر بیندازد.
این یافته‌ها با تحقیقات قبلی نیز هم‌راستاست؛ از جمله مطالعه‌ای در سال ۱۹۹۸ در کتابخانه ملی پزشکی آمریکا که نشان داد ۵۶٪ از ۱۶۶ خلبان شرکت‌کننده دچار کاهش شنوایی در فرکانس‌های بالا شدند. به بیان ساده‌تر، صرف‌نظر از میزان آمادگی و آموزش خلبانان، قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض صدای کابین جنگنده‌ها همچنان خطرات جدی برای سلامت آن‌ها به همراه دارد.
محافظت از خلبانان جنگنده در برابر صدای داخل کابین
دو روش اصلی برای محافظت در برابر نویز وجود دارد: حذف نویز غیرفعال (PNC) و حذف نویز فعال (ANC) — شاید این اصطلاحات را در رابطه با هدفون‌های نویزگیر شنیده باشید. حذف نویز غیرفعال شامل وسایلی مانند گوشی‌های محافظ و گوش‌گیرهایی است که از فناوری‌های سنتی جذب صدا استفاده می‌کنند و می‌توانند شدت نویز را بین ۱۵ تا ۳۵ دسی‌بل کاهش دهند. این روش برای فرکانس‌های متوسط و بالا مؤثر است، اما در برابر فرکانس‌های پایین کارایی کمتری دارد.
در مقابل، حذف نویز فعال با کمک فناوری هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرد. این فناوری با تولید موج صوتی معکوس نسبت به صدای اصلی، نویزهای ناخواسته با فرکانس پایین را به‌طور مؤثر خنثی می‌کند. در کلاه خلبانان جنگنده، سیستم حذف نویز فعال معمولاً حدود ۱۰ تا ۱۵ دسی‌بل از نویز کلی را کاهش می‌دهد. با این حال، به‌دلیل محدودیت‌ها در طراحی، اکثر کلاه خلبانان جنگنده هنوز به سیستم حذف نویز فعال مجهز نشده‌اند. دانشمندان توصیه می‌کنند برای محافظت کامل از شنوایی و سلامت ذهنی خلبانان، از ترکیبی از هر دو فناوری حذف نویز فعال و غیرفعال استفاده شود.
بدون نظر