هلیکوپتر مشهور AH-64E آپاچی، که بخش مهمی از ناوگان نظامی آمریکا را تشکیل می‌دهد، همچنان یکی از قدرتمندترین جنگ‌افزارهای هوایی جهان به شمار می‌رود. وزارت دفاع بریتانیا از آن به‌عنوان «پیشرفته‌ترین هلیکوپتر تهاجمی جهان» یاد می‌کند. اما با وجود این جایگاه، آپاچی نیز مانند دیگر هلی‌کوپترهای مشابه، در میدان‌های نبردی که اکنون تحت سلطه‌ی پهپادهاست، آینده دشواری را در پیش دارد.
برای اثبات این واقعیت، کافی‌ست نگاهی به تصمیم اخیر کره‌جنوبی بیندازیم؛ این کشور در ژوئیه ۲۰۲۵، قرارداد خرید ۳۶ فروند آپاچی به ارزش تقریبی ۲.۲ میلیارد دلار را لغو کرد. دولت کره‌جنوبی در توضیح این تصمیم، صراحتاً اعلام نمود که نسبت به آینده هلی‌کوپترهای تهاجمی تردید دارد.
یو یونگ-وون، نماینده حزب People Power، در گفت‌وگو با Korea Times گفت:
به‌جای چسبیدن به پلتفرم‌های قدیمی و پرهزینه، باید در قابلیت‌هایی سرمایه‌گذاری کنیم که بازتابی از آینده‌ی جنگ‌ها باشند. اولویت کره‌جنوبی این است که در پهپادها و دیگر سیستم‌های پیشرفته سرمایه‌گذاری کند.
در دنیای هلی‌کوپترهای تهاجمی، آپاچی بدون تردید یکی از پیشرفته‌ترین سامانه‌ها به شمار می‌رود. اما با قیمتی در حدود ۵۲ میلیون دلار برای هر فروند، توجیه اقتصادی آن روزبه‌روز سخت‌تر می‌شود. از دست دادن حتی یک فروند آپاچی می‌تواند فاجعه‌بار باشد، در حالی که تعداد زیادی پهپاد کم‌هزینه می‌توانند تنها با برتری عددی، سامانه‌های پدافند هوایی دشمن را از کار بیندازند.
جنگ در اوکراین با استفاده گسترده از پهپادها همراه بوده و همین موضوع باعث شده روش‌های خلاقانه‌ای برای نابودی آن‌ها جست‌وجو شود. در مه ۲۰۲۵، یوگیتا لی‌مایه، خبرنگار شبکه BBC News، با چند تن از اعضای تیپ ۶۸ یگر اوکراین در شهر رودینسکه گفت‌وگو کرد. در واکنش به افزایش استفاده از پهپادهای مرگبار فیبر نوری، که به‌صورت فیزیکی به اپراتور متصل‌اند و برخلاف مدل‌های رایج‌تر قابل اخلال الکترونیکی نیستند، یکی از سربازان با طعنه گفت: «شاید باید قیچی همراه‌مان داشته باشیم تا سیم‌شان را قطع کنیم.» گسترش پهپادها و سامانه‌های پدافندی مربوط به آن‌ها باعث شده است که شاید آسمان هیچ‌گاه تا این حد برای هلی‌کوپترهای تهاجمی خطرناک نبوده باشد.
پهپادها چه کاری می‌توانند انجام دهند که هلی‌کوپترهای تهاجمی قادر به انجام آن نیستند؟
در جولای ۲۰۲۵، شبکه CNN گزارش داد که «صدها پهپاد روسی» پایتخت اوکراین را هدف قرار داده‌اند؛ این پهپادها «در ارتفاعات مختلف پرواز کرده و از تمام جهات حملات خود را انجام دادند.» البته یک پهپاد نسبتاً ارزان‌قیمت به پیچیدگی و پیشرفته بودن یک هلیکوپتر جدید آپاچی نمی‌رسد. اما اگر بخواهیم این دو را صرفاً با یکدیگر مقایسه کنیم، نکته‌ی اصلی را از دست خواهیم داد. پهپادها در جنگ اوکراین به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته‌اند و به دلایل واضح می‌توان آن‌ها را در مقیاسی به‌کار گرفت که هلی‌کوپترهای نظامی به هیچ وجه قادر به انجام آن نیستند. روسیه و ایران هر دو از خانواده پهپادهای شاهد استفاده می‌کنند؛ پهپادهایی نسبتاً ارزان و قدرتمند که می‌تواند در مقیاس گسترده به میدان فرستاده شود.
در جولای ۲۰۲۵، شورای آتلانتیک گزارش داد که «در حال حاضر، روسیه قادر است در یک شب بیش از ۵۰۰ پهپاد را به سمت اوکراین پرتاب کند.» برای انجام چنین حملاتی، روسیه از کارخانه‌های داخلی خود استفاده می‌کند که طبق گزارش این نهاد، می‌توانند در طول یک سال تا ۶۰ هزار پهپاد تولید کنند. این حجم تولید امکان حملات بی‌وقفه و گسترده در قالب موج‌های عظیم را بوجود می‌آورد.
هم‌زمان، ویژگی‌هایی مانند حمل بار بیشتر و توانمندی‌های ارتقا یافته، باعث می‌شود پهپادها هم احتمال بیشتری برای رسیدن به هدف داشته باشند و هم بتوانند خسارت بیشتری وارد کنند. هلی‌کوپترهای تهاجمی به هیچ وجه نمی‌توانند در چنین تعداد انبوهی به دست آیند، چه از طریق صادرات از سایر کشورها و چه از طریق تولید داخلی. به طور خلاصه، این استراتژی‌هایی که در جنگ اوکراین به کار گرفته می‌شوند، با استفاده از هلیکوپتر امکان‌پذیر نبودند.
جایگاه هلی‌کوپترهای تهاجمی در جنگ‌های مدرن همچنان نامشخص است
البته هیچ‌کدام از این‌ها به این معنا نیست که هلیکوپتر تهاجمی یک دارایی ارزشمند و قدرتمند محسوب نمی‌شود. به‌ویژه هلیکوپتر کا-۵۲ الیگیتور که در جریان جنگ توسط روسیه به‌کار گرفته شده است؛ هلیکوپتر کا-۵۲ الیگیتور با امکان تجهیز به موشک‌های ایگلا-وی (IGLA-V)، توانایی مقابله با هواپیماهای دشمن را دارد. تخصص اصلی این هلیکوپتر، حمله به مواضع زمینی از جمله تجهیزات زرهی ارزشمند است. موشک‌های ویخر (VIKHR) ابزاری مؤثر برای این کار به شمار می‌روند.
با تداوم درگیری، هلیکوپتر کا-۵۲ ارتقا یافته و موشک ال‌ام‌یوآر (LMUR) این امکان را به آن داده تا از فاصله‌ای دورتر زره‌های حیاتی را مورد هدف قرار دهد. این موضوع بسیار مهم است زیرا هلی‌کوپترها اغلب در فواصل نزدیک به هدف، آسیب‌پذیرتر هستند. طبق گزارش Army Technology، از کل هلی‌کوپترهای روسی که در اولین سال جنگ اوکراین منهدم شدند، دو سوم آن‌ها به‌دلیل سلاح‌های سبک، ۱۷ درصد، و سامانه‌های پدافند هوایی همراه (MANPADS)، ۴۹ درصد، از بین رفته‌اند.
بنابراین، در مورد هلی‌کوپترهای تهاجمی، تعادل شدیدی بین هزینه بالای توسعه، خرید و تامین هواپیما و روش‌های نسبتاً ارزان و مؤثر نابودی آن‌ها وجود دارد. سامانه‌های پدافند هوایی همراه، مانند موشک مشهور استینگر (Stinger)، می‌توانند به سرعت از زمین شلیک شده و با استفاده از مادون قرمز بر روی هدف قفل شوند. این سامانه‌ها استفاده آسان و قابلیت‌های متنوعی دارند و شاید خطرناک‌ترین ویژگی آن‌ها این است که هلی‌کوپترها خیلی سخت می‌توانند آن‌ها را تشخیص دهند. حتی ترسناک‌ترین هلی‌کوپترهای تهاجمی نیز گاهی بیش از آنچه فکر می‌کنید آسیب‌پذیر هستند. یکی از بزرگ‌ترین مزایای هواپیماهای بدون سرنشین این است که جان خلبانان را به خطر نمی‌اندازند.
بدون نظر