محمود فرشچیان نقاش و نگارگر ایرانی است که آثارش در موزه‌ها و گالری‌های ایران، اروپا و آمریکا به نمایش درآمده و برای طراحی ضریح حرم امام رضا (ع) نیز شناخته می‌شود. در چند روز اخیر گزارش‌هایی از انتقال این استاد برجسته مینیاتور به بیمارستان در آمریکا و وخامت حال او منتشر و سپس تکذیب شد. با این حال دقایقی پیش خبرگزاری‌ها از درگذشت محمود فرشچیان در ۹۶ سالگی خبر دادند.
بیوگرافی محمود فرشچیان
تولد و خانواده
محمود فرشچیان در چهارم بهمن ۱۳۰۸ در شهر اصفهان به دنیا آمد. پدر وی، غلامرضا فرشچیان، از تاجران فرش و فردی علاقه‌مند به هنر بود و نقش مهمی در جهت‌دهی به استعدادهای هنری فرزندش داشت.
شروع حرفه و آموزش‌ها
فرشچیان از کودکی زیر نظر پدر با محیط هنر آشنا شد. او آموزش مقدماتی نگارگری را نزد حاج‌میرزا آقا امامی آغاز کرد و سپس در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان شاگرد عیسی بهادری بود.
پس از فراغت از تحصیل برای مطالعه آثار استادان غربی چند سالی در اروپا به بازدید منظم از موزه‌ها پرداخت.
بازگشت به ایران و فعالیت‌های رسمی
فرشچیان پس از دوره مطالعاتی در اروپا به ایران بازگشت و در اداره کل هنرهای زیبای تهران آغاز به کار کرد. در ادامه، به مدیریت اداره هنرهای ملی رسید و در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران نیز به تدریس پرداخت. او سپس از تدریس بازنشسته شد و در دهه ۱۳۶۰ به آمریکا مهاجرت کرد و در نیوجرسی ساکن شد.
سبک هنری و شهرت
محمود فرشچیان در چارچوب نگارگری ایرانی فعالیت می‌کند، اما با ترکیب‌بندی‌های پویا، خطوط نرم و حرکت‌دار، فیگورهای کشیده و فضاسازی‌های پرجنب‌وجوش، سبکی متفاوت پدید آورده است. او با بهره‌گیری سنجیده از اصول حجم‌پردازی و عمق‌نمایی در نقاشی غربی، به آثار خود بُعدی تازه بخشیده که آن را از قالب سنتی مینیاتور متمایز می‌کند. این رویکرد نوآورانه فضایی خیال‌انگیز و فراتر از واقعیت عینی خلق می‌کند.
پرداختن به موضوعات مذهبی و ادبی، از واقعه عاشورا تا داستان‌های عرفانی شمس و مولانا، نقش مهمی در شناخته‌شدن او در ایران و خارج از کشور داشته و بسیاری از این آثار در مجموعه‌های مذهبی و موزه‌ها نگهداری می‌شوند.
«عصر عاشورا» (۱۳۵۵) از آثار شاخص اوست که موضوع بازگشت اسب بی‌سوارِ امام حسین (ع) به خیمه‌ها را روایت می‌کند و به موزه آستان قدس رضوی سپرده شده است.
مجموعه «ضامن آهو» در دو نسخه، «پنجمین روز آفرینش» با تفسیر آفرینش پرندگان و آبزیان و «شمس و مولانا» نیز در زمره شناخته‌شده‌ترین آثار او قرار می‌گیرند.
نمایشگاه‌ها
نخستین نمایشگاه انفرادی محمود فرشچیان در سال ۱۳۲۷ در انجمن فرهنگی ایران و بریتانیا در اصفهان برگزار شد. دو سال بعد، در سال ۱۹۶۰ میلادی، نخستین حضور بین‌المللی خود را با برپایی نمایشگاه در استانبول تجربه کرد و در سال‌های ۱۹۷۲ و ۱۹۷۳ میلادی آثارش در آمریکا به نمایش درآمد.
در طول چند دهه فعالیت، او در ده‌ها نمایشگاه انفرادی و گروهی در ایران، اروپا، آمریکا و آسیا شرکت کرده و آثارش در موزه‌ها و گالری‌های معتبر به نمایش گذاشته شده است.
فرشچیان در طول فعالیت هنری خود جوایز متعددی دریافت کرده است؛ از جمله مدال طلای جشنواره بین‌المللی هنر بلژیک در سال ۱۹۵۸، مدال طلای هنر نظامی ایران در ۱۹۵۲ و جایزه نخست وزارت فرهنگ و هنر ایران در سال ۱۹۷۳.
او همچنین برنده جوایز بین‌المللی همچون Academia Italia delle Arti e del Lavoro در سال ۱۹۸۰، Vessillo Europa Delle Arte در ۱۹۸۴، Oscar D’Italia در ۱۹۸۵ و Golden Palm of Europe در ۱۹۸۷ شده است.
در ایران نیز نشان درجه یک فرهنگ و هنر و نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر به او اهدا شده است.
همسر و فرزندان
فرشچیان در سال ۱۳۳۴ با نیادخت قوامی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج سه فرزند به نام‌های علی‌مراد، لیلا و فاطمه است. فاطمه فرشچیان، پزشک و عضو سازمان مجاهدین خلق بود و در مرداد ۱۳۶۷ در پی عملیات مرصاد به‌همراه همسرش کشته شد.
موزه و محل نگهداری آثار
در سال ۱۳۸۰ هجری شمسی، موزه‌ای به نام «موزه محمود فرشچیان» در مجموعه فرهنگی-تاریخی سعدآباد تهران افتتاح شد که شامل بیش از ۷۰ اثر از این هنرمند است و به‌عنوان یکی از مراکز مهم نگهداری و نمایش آثار نگارگری معاصر ایران شناخته می‌شود.
مهم‌ترین آثار محمود فرشچیان
عصر عاشورا – ۱۳۵۵ – اثری با مضمون بازگشت اسب بی‌سوار امام حسین(ع) به خیمه‌ها، نگهداری در موزه آستان قدس رضوی.
ضامن آهو – ۱۳۵۷ – تصویر حضرت امام رضا(ع) و آهو، دو نسخه از این اثر موجود است.
شام غریبان – حدود ۱۳۵۰ – بازنمایی غم و اندوه کاروان اسرا پس از واقعه کربلا.
پنجمین روز آفرینش – ۱۳۷۰ – روایت آفرینش پرندگان و آبزیان با فضایی نمادین.
شمس و مولانا – ۱۳۷۴ – صحنه دیدار و سماع عارفانه شمس تبریزی و مولانا جلال‌الدین بلخی.
ابراهیم در آتش – تاریخ تقریبی ۱۳۶۰ – بازنمایی داستان انداخته شدن حضرت ابراهیم (ع) در آتش نمرود.
آسمان هفتم – تاریخ تقریبی دهه ۱۳۸۰ – اثری با مضامین معنوی و ساختار فضاسازی چندلایه.
بدون نظر