هلیکوپترها هواگردهای بزرگی هستند و ساختار پیچیده‌ای دارند که تقریباً از همان زمان ظهورشان در عملیات نظامی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. به‌عنوان وسایل نقلیه هوایی چابک، هلیکوپترها شیوه اعزام و تخلیه نیروها از مناطق عملیاتی را به‌طور کامل تغییر داده‌اند. علاوه بر این، بارها ثابت کرده‌اند که به‌عنوان هواگردهای تهاجمی نیز کارآمد هستند. معمولاً وقتی افراد به یک هلیکوپتر «تهاجمی» می‌گویند، منظورشان این است که این هلیکوپتر توانایی حمله به اهداف زمینی را دارد. برای دهه‌ها، این امر معمول بوده و هلیکوپترها به‌طور مداوم وسایل نقلیه و تجهیزات نظامی را نابود کرده‌اند.
با این حال، هلیکوپترها به تنهایی در آسمان حضور ندارند و گاهی جت‌های جنگنده دشمن هم در همین منطقه پرواز می‌کنند. بسیاری از هلیکوپترهای مدرن نظامی موشک‌های هوا به هوا مانند ایم-۹ سایدوایندر را حمل می‌کنند؛ اگرچه این موشک‌ها برای هدف قرار دادن جت‌ها طراحی نشده‌اند. در واقع، موشک‌های هوا به هوا را برای دفاع در برابر هلیکوپترهای دیگر در نظر گرفته‌اند، زیرا هدف قرار دادن یک جت جنگنده با سرعت بالا با هلیکوپتری که نسبتاً کندتر حرکت می‌کند، فوق‌العاده دشوار است.
هیچ مورد مستند و تأییدشده‌ای وجود ندارد که هلیکوپتری موشک‌های هوا به هوا را به سمت یک جت جنگنده شلیک و آن را ساقط کرده باشد. ادعاهایی مبنی بر وقوع چنین اتفاقی در جنگ طولانی ایران و عراق مطرح شده، اما تأیید این ادعاها دشوار است. با این حال، از نظر فنی، خلبانان هلیکوپتر توانایی انجام این کار را دارند و تمرین‌های مختلف نشان داده که این امکان وجود دارد.
یک تمرین در دهه ۱۹۷۰ نتایج شگفت‌انگیزی نشان داد
قبل از آغاز جنگ ایران و عراق در سال ۱۹۸۰، نیروی هوایی و ارتش ایالات متحده یک مانور مشترک برگزار کردند تا توانایی تئوریک هلیکوپتر در سرنگون کردن یک جت جنگنده را مورد آزمایش قرار دهند. این مانور با نام Joint Countering Attack Helicopter (J-CATCH) یکی از نخستین تلاش‌ها در این زمینه بود. مانورهای پیشین بیشتر توانایی هلیکوپترها در مقابله با تانک‌ها را بررسی می‌کردند و باعث تغییرات در دکترین ارتش شده بودند، اما استفاده از هلیکوپترها علیه جت‌های جنگنده یک مفهوم جدید محسوب می‌شد.
J-CATCH بخشی از پاسخ آمریکا به معرفی هلیکوپتر Mil Mi-24 شوروی به شمار می‌رود که نشان‌دهنده رشد هلیکوپترهای شوروی بود. این مانور در چند مرحله برگزار شد و در مرحله سوم، هلیکوپترها در برابر هواپیماهای جنگنده سریع‌السیر مانند F-4 Phantom II، A-7 Corsair II، A-10 Thunderbolt II و F-15 Eagle آزمایش شدند. در جریان این برنامه، هلیکوپترها با شدت و دقت بالا به هواپیماهای جنگنده حمله کردند و موفق شدند نسبت پنج به یک را در سرنگونی هواپیماهای بال ثابت به دست آورند.
هلیکوپتر AH-1 Cobra به طور خاص توانایی بالایی در ساقط کردن هواپیماهای بال‌ثابت داشت، همان‌طور که نیک لاپوس، خلبان سابق Cobra در ارتش آمریکا، توضیح داده:
یک هلیکوپتر تهاجمی مجهز و هدایت‌شده توسط یک خدمه آموزش‌دیده، می‌تواند اکثر هواپیماهای جنگنده را در نبرد هوایی تن‌به‌تن شکست دهد، البته به شرطی که جنگنده با حماقت پایین آمده و بخواهد وارد نبرد شود.
در بسیاری از برخوردها در مانور J-CATCH، خلبانان نیروی هوایی حتی تا وقتی که خیلی دیر شده بود متوجه «سقوط» خود نشدند. این مانور ثابت کرد که هلیکوپترها نه تنها قادر به ساقط کردن جت‌های جنگنده هستند، بلکه در انجام این کار نیز بسیار ماهرند.
اگرچه هیچ مورد تاییدشده‌ای از هلیکوپتری که یک جت جنگنده را سرنگون کرده باشد وجود ندارد، اما داستان‌هایی درباره پنج مورد از این اتفاقات در قرن بیستم مطرح شده است. در کتاب تسلیحات پرنده دوران مدرن نوشته آنتونی جی. ویلیامز و امانوئل گاستین، آمده است که هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران (IRIAA) در جریان جنگ ایران و عراق سه فروند میگ-۲۱، یک فروند سوخو سو-۲۰ و یک فروند میگ-۲۳ را در درگیری‌های جداگانه سرنگون کرده است. طبق گفته ویلیامز و گاستین، تمام این حملات توسط هلیکوپتر تهاجمی بل ای‌اچ-جی۱ سوپرکبرا انجام شده که عمدتاً توسط نیروی دریایی آمریکا استفاده می‌شد.
این ادعاها می‌گوید که سرنگونی میگ-۲۳ یک پیروزی مشترک برای یک ای‌اچ-جی۱ و یک هواپیمای دیگر (که نوع آن مشخص نشده) بوده است. در هر مورد، سلاح به‌کار رفته برای سرنگونی جنگنده عراقی، توپ الکتریکی ۲۰ میلی‌متری M197 هلیکوپتر بوده است. این ادعا در برخی وب‌سایت‌ها و انجمن‌های غیررسمی دیگر نیز تکرار شده است. با این حال، هیچ تأیید مستقیمی فراتر از همین کتاب وجود ندارد و منبع مستقیمی برای این اطلاعات ذکر نشده است.
به همین دلیل، این ادعاها باید با تردید مورد بررسی قرار گیرند و دانست که هیچ گزارش تأییدشده‌ای از سرنگونی یک جت توسط هلیکوپتر در دست نیست. با این حال، از نظر تئوری هلیکوپترها با بهره‌گیری از عنصر غافلگیری و شلیک دقیق موشک هوا به هوا یا استفاده از توپ، قادر به انجام چنین کاری هستند. در نهایت، هلیکوپترها بیشترین کاربرد را در حملات زمینی دارند، با این حال در سرنگونی هلیکوپترهای دیگر نیز موفق عمل کرده‌اند.
بدون نظر