مقایسه بزرگی ناوگان خطوط هوایی امارات، اتحاد و قطر ایرویز و نوع هواپیماهای هر کدام

هوانوردی مملو از انحصارهای دوگانه و سه‌گانه است. در خاورمیانه، شرکت‌های امارات (Emirates)، اتحاد ایرویز (Etihad Airways) و قطر ایرویز (Qatar Airways) بر حمل و نقل هوایی منطقه تسلط دارند و به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک، مراکز این خطوط هوایی به‌عنوان «ابر‌اتصال‌دهنده‌ها» شناخته می‌شوند. اما برای موفقیت در این مدل، خطوط هوایی نیازمند مقیاسی گسترده هم در شبکه و هم تعداد مسافران هستند. این موضوع مستلزم ناوگانی بزرگ از هواپیماهای پهن‌پیکر با ظرفیت بالا است.

مرکز اصلی خطوط هوایی امارات در فرودگاه بین‌المللی دبی قرار دارد، در حالی که مرکز قطر ایرویز فرودگاه بین‌المللی حمد دوحه است. الاتحاد، جوان‌ترین شرکت در میان این سه، در فرودگاه بین‌المللی زاید ابوظبی مستقر است. هر سه شرکت دارای ناوگان‌های بزرگی هستند که عمدتاً از هواپیماهای پهن‌پیکر تشکیل شده‌اند و مدل تجاری آن‌ها بر مبنای مقیاس و ظرفیت بالا بنا شده است. بر اساس داده‌های ch-aviation، کدام‌یک از آن‌ها در زمینه ناوگان برتر است؟

بررسی ناوگان هواپیمایی امارات

امارات قدیمی‌ترین شرکت از میان سه شرکت بزرگ هوانوردی خاورمیانه است. این شرکت در سال ۱۹۸۵ فعالیت خود را آغاز کرد، پس از آنکه شرکت Gulf Air عملیات خود در دبی را کاهش داد. در میان سه شرکت، امارات ساده‌ترین ساختار ناوگان را دارد که از تنها سه خانواده هواپیما تشکیل شده است: ایرباس A350، ایرباس A380 و بوئینگ ۷۷۷. در حال حاضر امارات از مدل‌های A350-900، A380-800، ۷۷۷-200LR، ۷۷۷-300ER و 777F بهره می‌برد و همچنین سفارش‌هایی برای مدل‌های ۷۷۷-۸، ۷۷۷-۹، ۷۸۷-۸ و ۷۸۷-۱۰ دارد.

مقایسه‌ی بوئینگ و ایرباس در سوانح و حوادث هوایی آمریکا + اینفوگرافیک

بر اساس داده‌های ch-aviation، خطوط هوایی امارات دارای ۲۷۵ فروند هواپیمای فعال بوده که شامل ۱۰ فروند Airbus A350-900، ۱۱۸ فروند Airbus A380، ۱۰ فروند Boeing 777-200LR، ۱۱۹ فروند Boeing 777-300ER، ۱۱ فروند Boeing 777F، یک فروند ACJ319-100 و ۶ فروند Boeing 747-400 است. البته، بوئینگ‌های ۷۴۷ این خطوط هوایی به‌صورت اجاره‌ای (wet lease) از دیگر شرکت‌ها در اختیار هواپیمایی امارات قرار دارند؛ به این معنی که هواپیما با شماره پرواز امارات پرواز می‌کند، اما مالکیت و خدمه متعلق به شرکت اجاره‌دهنده هستند.

بدون احتساب هواپیماهای بوئینگ ۷۴۷، ناوگان امارات شامل ۲۶۹ فروند هواپیما است. با کنار گذاشتن ACJ319-100 (که برای بخش اجرایی هواپیمایی امارات استفاده می‌شود)، تعداد کل به ۲۶۸ فروند می‌رسد؛ شامل ۲۵۷ فروند هواپیمای مسافربری و ۱۱ فروند هواپیمای باری. از آنجا که تمامی ۲۵۷ هواپیمای مسافربری امارات از نوع پهن‌پیکر هستند، این شرکت دارای بزرگ‌ترین ناوگان هواپیماهای دو راهروه جهان است و این عامل نقش مهمی در رشد سریع هواپیمایی امارات و تبدیل آن به یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های هواپیمایی جهان از نظر تعداد مسافر داشته است.

ناوگان قطر ایرویز

قطر ایرویز در سال ۱۹۹۴ آغاز به کار کرد و تمام پروازهای آن از دوحه انجام می‌شد. در حالی که ناوگان امارات تنها شامل سه نوع هواپیمای پهن‌پیکر است، ناوگان قطر ایرویز ترکیب متنوع‌تری دارد.

برای مثال، قطر ایرویز ۲۷ فروند Airbus A320-200 در اختیار دارد و همچنین شش فروند Boeing 737 MAX 8 که قرار است از ناوگان خارج شوند. این شرکت دو فروند Airbus A321neo نیز تحویل گرفته و سفارش ۴۰ فروند A321neo دیگر به همراه ۱۰ فروند A321LR داده است.

با وجود این‌که از هواپیماهای باریک‌پیکر استفاده می‌کند، اما ناوگان پهن‌پیکر همچنان ستون فقرات عملیات قطر ایرویز است. این شرکت در حال حاضر از مدل‌های زیر استفاده می‌کند:

• ایرباس A330 (۷ فروند A330-200 و ۱۱ فروند A330-300)
• ایرباس A350 (۳۴ فروند A350-900 و ۲۵ فروند A350-1000)
• ایرباس A380 (۱۰ فروند)
• بوئینگ ۷۷۷ (۷ فروند ۷۷۷-200LR، ۵۷ فروند ۷۷۷-300ER و ۲۸ فروند 777F)
• بوئینگ ۷۸۷ (۳۲ فروند ۷۸۷-۸ و ۲۴ فروند ۷۸۷-۹)

در مجموع، ناوگان قطر ایرویز شامل ۲۷۰ فروند هواپیما است.

در این جدول، مقایسه‌ای میان ناوگان سه ایرلاین بزرگ خاورمیانه (امارات، قطر ایرویز و الاتحاد) انجام شده است:

ناوگان فعلی قطر ایرویز از نظر اندازه، اندکی کوچک‌تر از ناوگان امارات است. اما اگر هواپیماهای اجاره‌ای ۷۴۷ و مدل ACJ319-100 امارات را از محاسبه حذف کنیم، ناوگان قطر ایرویز دو فروند هواپیما بیشتر از امارات خواهد داشت. با این حال، بخش باری قطر ایرویز بسیار بزرگ‌تر است؛ این شرکت ۲۸ فروند بوئینگ 777F در اختیار دارد، در حالی که امارات تنها ۱۱ فروند 777F و ۶ فروند ۷۴۷ اجاره‌ای را در ناوگان باری خود می‌بیند. اگر فقط به هواپیماهای مسافربری نگاه کنیم، ناوگان قطر ایرویز شامل ۲۴۲ فروند است، در حالی که هواپیمایی امارات ۲۵۷ فروند هواپیمای مسافربری دارد.

جایگاه اتحاد در میان سه‌گانه

اتحاد ایرویز جوان‌ترین عضو در میان سه ایرلاین بزرگ خاورمیانه بوده و فعالیت خود را در سال ۲۰۰۳ آغاز کرده است. با وجود نزدیکی ابوظبی به عنوان مقصر اصلی این ایرلاین به دبی، ترکیب ناوگان الاتحاد شباهت زیادی به قطر ایرویز دارد. این شرکت در حال حاضر ۱۷ فروند ایرباس A320-200 و ۹ فروند ایرباس A321-200 در اختیار دارد. همچنین یک فروند A320neo، شش فروند A321neo (خریداری‌شده از Bamboo Airways) و دو فروند A321LR نیز همراه با سفارش ۲۸ فروند دیگر از این مدل‌ها در اختیار این ایرلاین قرار گرفته است.

ناوگان پهن‌پیکر اتحاد شامل دو فروند A330-200 اجاره‌ای، هشت فروند A350-1000، هشت فروند A380، نه فروند Boeing 777-300ER، شش فروند Boeing 777F، سی‌وهشت فروند Boeing 787-9 و ده فروند Boeing 787-10 است. تمرکز اصلی ناوگان پهن‌پیکر این شرکت بر هواپیماهای Dreamliner 787 بوده و وابستگی بسیار کمتری به مدل‌های ۷۷۷ نسبت به قطر یا امارات دارد.

با این حال، ناوگان کلی اتحاد بسیار کوچک‌تر از دو رقیب دیگر است و شامل تنها ۱۱۸ هواپیمای فعال می‌شود. اگر هواپیماهای اجاره‌ای A330 حذف شوند، این عدد به ۱۱۶ فروند و بدون در نظر گرفتن هواپیماهای باری به ۱۱۰ فروند می‌رسد.

شرکت اتحاد ایرویز همواره کوچک‌تر از دو رقیب اصلی خود بوده، اما در اواخر دهه ۲۰۱۰ دچار کاهش چشمگیر در اندازه ناوگان شد، زیرا در آن دوره صدها میلیون دلار ضرر مالی را ثبت کرده بود. این شرکت پیش‌تر ناوگانی بزرگ از هواپیماهای ایرباس A330 و A340 در اختیار داشت و همچنین بیشتر هواپیماهای بوئینگ ۷۷۷ خود را بازنشسته کرد. علاوه بر این، اتحاد اکنون کمتر از ۱۰۰ فروند هواپیما در سفارش دارد (شامل ۲۸ فروند A321LR، دوازده فروند A350-1000، ده فروند A350F، بیست‌وپنج فروند 777X و بیست‌وچهار فروند ۷۸۷)؛ در حالی که رقبای آن سفارش‌هایی بسیار بزرگ‌تر ثبت کرده‌اند.

چرا امارات همچنان پیشتاز است

در مه ۲۰۲۵، امارات اعلام کرد که سودآورترین شرکت هواپیمایی جهان شده است، بالاتر از شرکت‌های آمریکایی دلتا ایرلاینز و یونایتد ایرلاینز. هرچند اندازه ناوگان امارات مشابه قطر ایرویز است، اما به لطف ناوگان عظیم بوئینگ ۷۷۷-300ER و ایرباس A380، تعداد مسافران بسیار بیشتری را جابه‌جا می‌کند. بخشی از موفقیت امارات به همین توانایی در مدیریت و انتقال حجم انبوهی از مسافران در سراسر جهان بازمی‌گردد.

امارات به لطف شبکه گسترده، قیمت‌گذاری جذاب، و تأثیر مثبت برند خود در بخش‌های بیزینس کلاس و فرست کلاس ایرباس A380 قادر است پروازهایش را به‌طور کامل پر کند. علاوه بر این، شهر دبی به خودی خود به یک مرکز جهانی برای تجارت و گردشگری در خاورمیانه تبدیل شده؛ شهری ثروتمند با اقتصادی متنوع که بخشی از موفقیت خود را مدیون رشد هواپیمایی امارات بوده، زیرا این شرکت آگاهی جهانی نسبت به دبی را به‌شدت افزایش داده است.

البته این بدان معنا نیست که قطر ایرویز ضعیف‌تر از امارات بوده یا شهر دوحه فاقد تنوع اقتصادی است. با این حال، دوحه در مقایسه با دبی شهری کوچک‌تر بوده و قطر ایرویز هنوز به سطح شهرت جهانی امارات نرسیده است. امروزه تقریباً همه نام امارات را می‌شناسند و می‌دانند که امارات یکی از بهترین خطوط هوایی جهان است. این موفقیت نتیجه دهه‌ها تلاش، تمرکز بر برند ممتاز، تصمیم‌های تجاری هوشمندانه و حمایت سیاسی در جهت توسعه دبی است.

چرا اتحاد از رقبا عقب افتاد

در دهه ۲۰۱۰، اتحاد ایرویز به‌سرعت گسترش یافت و از سال ۲۰۱۱ شروع به خرید سهام در شرکت‌های هواپیمایی کوچک‌تر کرد. این شرکت تحت نام Etihad Equity Alliance سهام محدودی را در شرکت‌های Air Berlin، Air Seychelles، Aer Lingus، Virgin Australia، Jet Airways، شرکت هواپیمایی سوئیسی Darwin Airline (که بعدها به Etihad Regional تغییر نام داد) و Alitalia خریداری نمود.

این تصمیم‌ها برای اتحاد ایرویز فاجعه‌بار بودند، چرا که چندین شرکت هواپیمایی شریک دچار مشکلات مالی شدند و در نهایت Etihad Equity Alliance در سال ۲۰۱۸ منحل شد. علاوه بر این، اتحاد بیش از حد گسترش یافته بود و با رقابت شدید امارات و قطر ایرویز (که هر دو بزرگ‌تر و از نظر مالی قوی‌تر بودند) روبه‌رو شد. این شرکت بسیاری از سفارش‌های خود برای هواپیماهای ایرباس A350 و بوئینگ 777X را لغو کرد و امروزه ترکیش ایرلاینز عملاً جای آن را در منطقه گرفته است، زیرا با استفاده از مدلی تجاری مشابه، از استانبول فعالیت می‌کند.

تغییر مسیر اتحاد پس از همه‌گیری کرونا

پس از همه‌گیری کووید-۱۹، اتحاد ایرویز تمرکز خود را تغییر داد و از یک «سوپر‌کانکتور کوچک» به یک شرکت هواپیمایی محلی بزرگ تبدیل شد. این شرکت اکنون خود را به‌عنوان یک ایرلاین ممتاز بوتیکی (boutique premium carrier) معرفی می‌کند و بازگشتش از میلیاردها دلار زیان به سوددهی، یکی از چشمگیرترین تحولات در تاریخ هوانوردی مدرن به شمار می‌رود. اتحاد قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ اندازه ناوگان خود را دو برابر و تعداد مسافران را سه برابر کند؛ با این حال، مدیران شرکت تأکید دارند که این رشد باید سودآور و پایدار باشد.

جمع‌بندی سه غول هوایی خاورمیانه

امارات نخستین شرکتی بود که مدل تجاری «اتصال جهانی از طریق یک هاب خاورمیانه‌ای» را پایه‌گذاری کرد و همزمان باعث افزایش شناخت جهانی از شهر خود شد. قطر ایرویز، اگرچه از نظر مقیاس به سطح امارات نرسیده، اما همچنان رقیبی سرسخت و توانمند باقی مانده است. اتحاد ایرویز ناچار شد برای بازگشت به سوددهی، مقیاس خود را کاهش دهد، اما اکنون که دوباره سودآور شده، به دنبال گسترش هوشمندانه‌تر و هدفمندتر است.

در حالی که امارات و قطر ایرویز ناوگان‌هایی تقریباً هم‌اندازه دارند، تمرکز امارات بیشتر بر بخش پروازهای مسافربری اصلی است، در حالی که قطر ایرویز به بخش باری خود توجه بیشتری دارد. ناوگان اتحاد کمتر از نیمی از اندازه دو رقیب دیگر است، اما برنامه‌های توسعه‌اش جاه‌طلبانه و بلندمدت‌اند. در مجموع، این سه شرکت همچنان از برجسته‌ترین خطوط هوایی جهان محسوب می‌شوند؛ به لطف اندازه، شبکه گسترده و کیفیت خدماتشان، که آن‌ها را به نمادهایی از سفر هوایی مدرن تبدیل کرده است.