در لتونی، کشوری اروپایی که سالهاست به داشتن زنان زیبارو، تحصیلکرده و توانمند شهرت دارد، کمبود شدید مردان به یک پدیده اجتماعی قابلتوجه تبدیل شده است. این نابرابری نهتنها بر حوزه روابط شخصی اثر گذاشته، بلکه موجب رونق خدماتی با عنوان «شوهر یکساعته» شده است؛ خدماتی که به زنان فرصت میدهد کارهای فنی را با کمک نیروهای متخصص و بدون نیاز به حضور شریک زندگی انجام دهند.
علت کمبود مرد در لتونی و پیامدهای آن بر زندگی اجتماعی
بر اساس گزارش Eurostat، در لتونی تعداد زنان ۱۵.۵٪ بیشتر از مردان است. علت اصلی کمبود مردان در لتونی به تفاوتهای مهم در وضعیت سلامت، سطح تحصیلات و امید به زندگی میان زنان و مردان بازمیگردد. مردان لتونی که از بلندقدترین مردان جهان هستند، بهطور قابلتوجهی زودتر از زنان دچار مشکلات سلامتی میشوند و میانگین طول عمر آنها ۱۱ سال کمتر از زنان است؛ رقمی که بزرگترین شکاف امید به زندگی در اتحادیه اروپا محسوب میشود.
این وضعیت موجب شده از دهه سوم زندگی به بعد، توازن جمعیتی به ضرر مردان تغییر کند و در گروه سنی ۳۰ تا ۳۹ سال حدود سههزار زن بیشتر از مردان وجود داشته باشد.
جامعهشناسان نیز در توضیح این مساله به عوامل فرهنگی اشاره میکنند. بایبا بلا، جامعهشناس، در گفتوگو با سان، میگوید نخستین نشانههای این عدمتوازن در دهه چهارم زندگی ظاهر میشود، زمانی که نرخ مرگومیر مردان سه برابر زنان است. او تأکید میکند که الگوهای رفتاری پرخطر مانند رانندگی پرریسک، مصرف بالای الکل و حوادث شغلی در میان مردان این کشور شایعتر است و همین موضوع شکاف جمعیتی را تشدید میکند.
افزون بر این، برخی کارشناسان به پیامدهای گذار سریع به اقتصاد سرمایهداری اشاره دارند. انسیس استابینگیس، روانکاو، معتقد است مشکلات اقتصادی و فشارهای روانی ناشی از تغییرات ساختاری در دهههای گذشته، بسیاری از مردان را در معرض افسردگی قرار داده و مصرف مفرط الکل یا قمار را به یکی از راههای فرار آنان تبدیل کرده است.
بر اساس آمارها بیش از ۸۰ درصد خودکشیها در این کشور مربوط به مردان است؛ آماری که علاوه بر اثرگذاری بر ساختار جمعیتی، پرسشهایی جدی درباره وضعیت سلامت روان مردان ایجاد میکند.
ظهور پدیده «شوهر یکساعته»؛ راهحلی مدرن برای نیازهای روزمره
کمبود مردان در عرصه اجتماعی و خانوادگی برای زنان لتونی پیامدهای عملی نیز داشته است. زنان جوان و تحصیلکرده که بیشتر از مردان عمر میکنند و شرایط بهتری دارند، اغلب به دنبال شریک مناسب با معیارهای مشابه هستند؛ اما یافتن چنین گزینهای بهویژه در شهرهای کوچک دشوار است.
دانیا، زن ۲۹ سالهای که در جشنوارهها کار میکند و ۹۸ درصد همکارانش زن هستند، میگوید برای ایجاد تعادل، حضور بیشتر مردان میتواند تعاملات اجتماعی را پویاتر کند. دوست او زانه، نیز اشاره میکند که بسیاری از زنان در لتونی ناچارند برای یافتن شریک زندگی به خارج از کشور مهاجرت کنند.
در همین خلأ اجتماعی، خدماتی با عنوان «شوهر یکساعته» رشد چشمگیری یافته است. شرکتهایی مانند Komanda24 با ارائه نیروهای متخصص، به زنان امکان میدهند برای انجام کارهایی از قبیل نصب تلویزیون، تعمیر لولههای آب، رنگآمیزی دیوار، سیمکشی، یا حتی جابهجایی وسایل سنگین نیروی کمکی در اختیار داشته باشند. این خدمات در قالب رزرو آنلاین یا تلفنی ارائه میشود و برخی شرکتها وعده میدهند نیروی فنی ظرف ۶۰ دقیقه در محل حاضر شود.
استقبال چشمگیر از این خدمات نشان میدهد که بسیاری از زنان، بهویژه زنان شاغل و مستقل، به راهکاری ساختارمند برای مدیریت امور خانه نیاز دارند؛ راهکاری که بدون الزام به حضور شریک عاطفی، امنیت، سرعت و مهارت را فراهم میکند.
چالشهای فرهنگی و انتظارات متفاوت زنان و مردان
علت دیگر پیچیدگی این وضعیت، تفاوت در انتظارات زنان و مردان از روابط است. داتسه روکسانه، نویسنده مشهور لتونیایی، میگوید زنان تحصیلکرده، باهوش و مستقل به دنبال شریکانی برابر هستند، اما «مردی که این همه حق انتخاب دارد، لازم نیست خیلی بینقص باشد.» او میگوید مردان «فقط جلوی تلویزیون مینشینند و میدانند که میتوانند بهراحتی شریکی پیدا کنند، و اگر یکی مناسب نبود، دیگری در دسترس خواهد بود.»
از سوی دیگر، برخی تحلیلگران به نقش فرهنگ مردسالارانه اشاره دارند. اگریس ریکستس، مهندس نرمافزار، میگوید رفتارهای پرخطر مانند مصرف زیاد الکل در جامعه همچنان نشانه «مردانگی» تلقی میشود و همین نگاه سنتی، مردان را در معرض آسیبهای بیشتر قرار داده است.
عکسا مطمینین از لتونی هست؟ بیشترشون شبیه این ……هستن