فرامرز قریبیان بازیگر و کارگردان نامآشنای ایرانی است که بیش از پنج دهه در سینما فعالیت کرده است. او با نقشآفرینی در آثار ماندگاری همچون گوزنها، چشمهایش و مرد بارانی به شهرت رسید و طی دوران حرفهای خود سه بار موفق به دریافت جایزه سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد جشنواره فیلم فجر شده است. از اولین حضورش در سینما در دهه ۱۳۴۰ تا آخرین نقشآفرینیاش در فیلم خروج (۱۳۹۸)، او همواره به عنوان یکی از چهرههای تأثیرگذار سینمای ایران شناخته میشود.
بیوگرافی فرامرز قریبیان
تولد و خانواده
فرامرز قریبیان در ۲۷ آبان ۱۳۲۰ در تهران چشم به جهان گشود. پدرش اصالتاً اهل تهران و راننده تریلی بود و به علت شغلش مدام در سفر بود. مادر او اهل تفرش بود که در تهران بزرگ شده و سپس با پدر قریبیان ازدواج کرد. او یک برادر دارد و یک خواهر کوچکتر از خود داشت که چند سال پیش درگذشت.
از کودکی در محله خیابان ری تهران بزرگ شد و همبازی و هممحلهای مسعود کیمیایی، کارگردان مشهور، بود.
تحصیلات و ورود به عرصه سینما
فرامرز قریبیان از نوجوانی رویای بازیگر شدن در سر داشت و برای تحقق آن به تحصیل در رشته بازیگری پرداخت. او برای آموزش رسمی هنرپیشگی به آمریکا رفت و در مدرسه ویژوال آرت نیویورک دورههایی را گذراند، هرچند تحصیلاتش در آنجا ناتمام ماند.
ورود عملی قریبیان به سینما در اواخر دهه ۱۳۳۰ و از پشت صحنه آغاز شد. اولین حضور حرفهای او مقابل دوربین در ۲۷ سالگی رقم خورد؛ در سال ۱۳۴۷ به عنوان بازیگر و دستیار کارگردان در فیلم بیگانه بیا به کارگردانی دوست قدیمیاش مسعود کیمیایی نقشآفرینی کرد. پس از این تجربه، قریبیان برای تکمیل آموختههای خود مدتی در آمریکا به آموزش بازیگری ادامه داد و با بازگشت به ایران، بار دیگر به دنیای سینما پیوست.
شهرت و آثار برجسته قبل از انقلاب
فرامرز قریبیان در نیمه نخست دهه ۱۳۵۰ با بازی در چند فیلم مهم، به چهرهای شناختهشده در سینمای ایران بدل شد. پس از بازگشت از آمریکا، او در سال ۱۳۵۱ در فیلم خاک (ساخته مسعود کیمیایی) نقشآفرینی کرد. اجرای درخشان او در فیلم خاک (در کنار بهروز وثوقی) برایش جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل جشنواره سپاس را به ارمغان آورد.
اما نقطه عطف شهرت قریبیان، بازی او در فیلم ماندگار گوزنها (۱۳۵۳) بود. او در گوزنها همبازی بهروز وثوقی بود و توانست توجه بسیاری را جلب کند.
او در سالهای پایانی پیش از انقلاب نیز به فعالیت خود ادامه داد. از جمله در فیلم هنری سایههای بلند باد (۱۳۵۷) به کارگردانی بهمن فرمانآرا بازی کرد که آخرین نقشآفرینی او در سینمای قبل از انقلاب بهشمار میآید.
فعالیتهای فرامرز قریبیان پس از انقلاب
پس از انقلاب ۱۳۵۷، فرامرز قریبیان خیلی زود به سینما بازگشت و توانست جایگاه خود را در صنعت فیلم ایران حفظ کند. یک سال پس از انقلاب، او با فیلم جنگ اطهر (۱۳۵۸) بار دیگر بر پرده سینما ظاهر شد.
در دهه ۱۳۶۰، قریبیان عمدتاً در ژانرهای حادثهای و دفاع مقدس به ایفای نقش پرداخت و به یکی از چهرههای اصلی این نوع فیلمها تبدیل شد. نقطه اوج این دهه برای او بازی در فیلم ترن (۱۳۶۶) به کارگردانی امیر قویدل بود که نخستین سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد جشنواره فجر را نصیب او کرد. در همان سال، او در فیلم جنگی پرفروش کانی مانگا (۱۳۶۶) نیز بازی کرد.
قریبیان در اوایل دهه ۱۳۷۰ نیز همچنان در اوج ماند. او دومین سیمرغ بلورین خود را با فیلم بندر مهآلود (۱۳۷۱) دریافت کرد. همچنین پس از ۱۵ سال، بار دیگر توسط مسعود کیمیایی دعوت شد و در فیلم ردپای گرگ (۱۳۷۰) نقشآفرینی کرد که برای بازی تأثیرگذارش در آن نامزد سیمرغ فجر نیز شد.
تجربه کارگردانی
در میانه دهه ۱۳۷۰ قریبیان به کارگردانی نیز روی آورد و فیلمهای جدال در تاسوکی (۱۳۶۵) و قانون (۱۳۷۴) را ساخت. هرچند قانون فیلم چندان موفقی نبود، اما قریبیان به کار خود در بازیگری ادامه داد و در سال ۱۳۷۶ با فیلم یاغی بار دیگر در نقشی پراحساس درخشید.
سال ۱۳۷۸ سال ویژهای در کارنامه قریبیان بود. او در این سال سومین فیلم خود را کارگردانی کرد و با فیلم چشمهایش تواناییهایش را به رخ کشید. چشمهایش که با الهام از داستان «داشآکل» صادق هدایت ساخته شد، هم از نظر ساختار و هم بازیگری مورد تحسین قرار گرفت. قریبیان خود بازیگر نقش اصلی این فیلم بود و برای همین نقش، جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره بینالمللی فیلم حراره (۲۰۰۱) را کسب کرد.
درخشش بینالمللی با «رقص در غبار»
افزون بر این، در همان سال او در فیلم درام مرد بارانی (۱۳۷۸) به کارگردانی ابوالحسن داوودی بازی کرد و سومین سیمرغ بلورین جشنواره فجر را به دست آورد. در مرد بارانی قریبیان نقش یک پزشک را در کنار بازیگرانی چون مهتاب کرامتی و رویا تیموریان ایفا کرد که مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.
در دهه ۱۳۸۰، قریبیان همکاریهای مهمی با نسل جدید سینماگران داشت. او در سالهای ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲ در دو فیلم نخست اصغر فرهادی، رقص در غبار و شهر زیبا، ظاهر شد. بازی او در رقص در غبار (در نقش یک شکارچی مار) چنان تأثیرگذار بود که علاوه بر جلب نظر منتقدان، جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد جشنواره آسیا پاسیفیک ۲۰۰۳ و جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره مسکو را نصیبش کرد.
همچنین بازی کوتاه اما گیرای او در شهر زیبا (۱۳۸۲) باعث شد در جشنواره بینالمللی فیلم هند ۲۰۰۴ مورد تقدیر ویژه قرار گیرد. قریبیان در ادامه دهه ۸۰ نقشهای متنوعی را تجربه کرد؛ از فیلم اجتماعی رویای خیس (۱۳۸۴) ساخته پوران درخشنده گرفته تا فیلم رئیس (۱۳۸۵) که چهارمین همکاری او با مسعود کیمیایی بود. در سال ۱۳۸۹ نیز با ایفای نقش یک بیمار مبتلا به آلزایمر در فیلم آلزایمر، چهره متفاوتی از خود نشان داد و دیپلم افتخار جشنواره فجر را برای این نقش دریافت کرد.
سالهای آخر بازیگری
در دهه ۱۳۹۰، فعالیتهای قریبیان به نسبت کمتر شد اما همچنان اثرگذار بود. او به همراه پسرش سام قریبیان، فیلم جنایی گناهکاران (۱۳۹۱) را کارگردانی کرد که نامزد بهترین فیلم سی و یکمین جشنواره فیلم فجر نیز شد. گناهکاران یک تریلر معمایی بود که فرامرز قریبیان در آن به عنوان بازیگر نیز حضور داشت و برای همین نقش جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره «سپنتا» در سنفرانسیسکو را در سال ۲۰۱۴ به دست آورد.
درنهایت قریبیان در سال ۱۳۹۸ با بازی در فیلم خروج (به کارگردانی ابراهیم حاتمیکیا) بار دیگر به نقش یک قهرمان معترض بازگشت. پس از این فیلم، قریبیان اعلام کرد که دیگر قصد ادامه بازیگری ندارد و از دنیای سینما خداحافظی کرد. این تصمیم او که در اختتامیه جشنواره فجر ۱۳۹۸ علنی شد، بازتاب گستردهای داشت و نقطه پایانی بر کارنامه پرافتخار او بود.
زندگی شخصی فرامرز قریبیان
فرامرز قریبیان در زندگی شخصی خود فراز و نشیبهایی داشته است. او در دهه ۱۳۵۰ با مینا خیامی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج دو پسر به نامهای بهزاد و سام قریبیان است. مینا خیامی علاوه بر نقش همسری، در مسیر هنری قریبیان نیز همراه بود؛ از جمله طراحی لباس فیلم گناهکاران (۱۳۹۱) که ساخته فرامرز و سام قریبیان است توسط او انجام شد.
پس از نزدیک به پنجاه سال زندگی مشترک، فرامرز قریبیان و مینا خیامی از یکدیگر جدا شدند و خانم خیامی در اردیبهشت ۱۴۰۱ درگذشت.
مدتی بعد، قریبیان در سال ۱۳۹۲ در سن ۷۲ سالگی برای بار دوم ازدواج کرد. همسر دوم فرامرز قریبیان مهشید بازرگانی نام دارد.
فرزند بزرگ فرامرز قریبیان، بهزاد، برخلاف پدر و برادرش وارد حرفه سینما نشد و اطلاعات زیادی از زندگی او در دسترس نیست. اما فرزند دوم، سام قریبیان، متولد ۱۳۵۸، راه پدر را دنبال کرده و چهرهای شناختهشده در دنیای هنر است. او نخستین بار در ۶ سالگی همراه پدرش جلوی دوربین رفت و در سال ۱۳۶۴ در فیلم سینمایی گردباد (ساخته کامران قدکچیان) بازی کرد.
جوایز و افتخارات
فرامرز قریبیان طی دوران طولانی فعالیت خود، جوایز متعدد و افتخارات گوناگونی را کسب کرده است که در ادامه مهمترین آنها آمده است.
جشنواره سینمایی سپاس (۱۳۵۲): برنده جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای فیلم خاک.
جشنواره فیلم فجر: سه بار برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد برای فیلمهای ترن (۱۳۶۶)، بندر مهآلود (۱۳۷۱) و مرد بارانی (۱۳۷۸). همچنین دریافت دیپلم افتخار بازیگری برای فیلم آلزایمر (۱۳۸۹) از بیست و نهمین جشنواره فجر در کارنامه دارد.
جشنواره آسیا پاسیفیک ۲۰۰۳: برنده جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد برای فیلم رقص در غبار.
جشنواره بینالمللی فیلم مسکو ۲۰۰۳: برنده جایزه ویژه هیئت داوران (نشان «گرگ نقرهای») برای بازی در فیلم رقص در غبار.
جشنواره بینالمللی فیلم هند ۲۰۰۴: برنده جایزه ویژه هیئت داوران برای فیلم شهر زیبا.
جشنواره بینالمللی فیلم حراره ۲۰۰۱: برنده جایزه بهترین بازیگر مرد برای فیلم چشمهایش.
جوایز سینمایی خارجی دیگر: برنده جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره سپنتا (سانفرانسیسکو) در سال ۲۰۱۴ برای فیلم گناهکاران.
افتخارات ملی: دریافت نشان درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۸ (معادل دکترای افتخاری هنر) به پاس یک عمر فعالیت هنری.
بدون نظر