هتاکی کاربر نماهای فارسی زبان در صفحات مجازی !

از لیونل مسی تا دختر اوباما

شبکه های اجتماعی و به خصوص اینستاگرام ظرف چند سال اخیر، موجی از پدیده های عجیب و غریب را که پیش از این در دنیای سایبر، مسبوق به سابقه نبود را در جهان به وجود آورده است و این پدیده ها، در برخی از کشور ها بیش از نقاط دیگر دنیا به چشم می خورد. هتاکی های اینستاگرامی، یکی از مقولات نوظهور در سبک زندگی دیجیتالی هست که به آن می پردازیم.

ظرف یک دهه اخیر که دوران اوج گیری شبکه های اجتماعی در دنیای دات کام ها بوده است، شاهد برور تحولات شگرف در ارتقای تبادل اطلاعات و توسعه ارتباطات میان میلیارد ها شهروند کره زمین در دهکده جهانی هستیم. شبکه های اجتماعی از نوع عمومی(فیس بوک-اینستاگرام) یا تخصصی (لیندکین و گود ریدز)، عکسی (فلیکر) یا ویدئویی (یوتیوب)، همه و همه ظرفیتی ممتاز برای نزدیک تر شدن کاربران اینترنت به یکدیگر و آگاهی از روال حاکم بر سبک زندگی ان ها در فضای مجازی می باشد.

از طریق شبکه های اجتماعی در ۲ دهه اخیر بوده که توانستیم متوجه بشویم که فلان دوست و آشنای ما، الان کجاست و چی میخورد و چی پوشیده است و این افرادی که در عکس مشاهده می کنیم کی هستند و کجا بوده اند و چه خصوصیات و تحصیلات و هویتی دارند! از طریق شبکه های اجتماعی بود که توانستیم هم کلاسی های ۳۰ سال پیش خود را در مدرسه و دانشگاه و شرکت و باشگاه و جاهای دیگر در سراسر دنیا پیدا کنیم و با ان ها تعامل الکترونیکی بکنیم.

از طریق شبکه های اجتماعی بود که خیلی ها توانستند، کسب و کا رانلاین راه انداخته و پول های سر شار به جیب بزنند و البته اکنون هم دارند می زنند! اکنون گروه های فعال کاربران در پیام رسان ها نیز به زمره شبکه های اجتماعی فعال تبدیل شده و گروه های برخی از این شبکه ها مانند تلگرام، بعضا میلیون ها کاربر را در خود جای داده است. به هر حال، شبکه های اجتماعی از هر نوعش، اینستاگرامی یا تلگرامی، بستر فرصت آفرین برای ارتقای دانش و تبادل اطلاعات هست و در ان، ان چه خیلی اهمیت دارد، رعایت حریم خصوصی،‌ادبیات گفتاری فاخر و رعایت حرمت دیگران و توجه به شرایط استفاده از خدمات پرتال هست.

متاسفانه در سال های اخیر مشاهده کردیم که شبکه های اجتماعی و فعالیت در ان، به افیونی برای بخشی از جامعه تبدیل شده و هر روز، از این شبکه صدایی بلند می شود و می بینیم که برخی از افراد که می توان به ان ها نا کاربر هم اطلاق کرد! (مشابه تماشاگر نماهای استادیومی!)، چالش بر انگیز هستند و دامنه ان چالش بر انگیزی آن ها، تا صفحات سلبریتی ها و رسانه های خارجی در سراسر جهان نیز می رود.

ما در سال های اخیر، شاهد رفتار های عجیب از برخی  کاربران (بخوانید کاربر نما های هتاک!) در فضای جامعه اطلاعاتی کشور و جهان هستیم که با اقدامات دور از عرف و شان فرهنگ فاخر ایرانی، دست به اقدامات عجیب و غریب می زنند. گذشته از گزارش های هفتگی پلیس سایبر ایران که خبر از افرایش میزان جرایم اینترنتی و کلاهبرداری های سایبری در کشور توسط افراد زیر ۳۰ سال می دهد، اما کاربر نما ها، دامنه فعالیت خود را به آن سوی مرز ها هم کشانده اند.

چند سال پیش بود که گل لیونل مسی ، اسطوره فوتبال آرژانتین و بارسلونا به تیم ملی ایران در رقابت های جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل، موجی از هتاکی ها و انتقادات کاربر نما های ایرانی را به صفحه اینستاگرام ایشان کشاند و موجب واکنش این اسطوره فوتبال شد! مسی در طول ۱۰ سال اخیر، چه در تیم ملی و چه در تیم های باشگاهی، صدها گل به تیم های ملی و باشگاهی ده ها کشور دنیا زده است و شاید تا کنون جز از فوتبال دوستان! ایرانی، از کاربران دیگری موجی از هتاکی های دیجیتالی را دریافت نکرده بود.

هتاکی اینستاگرامی تنها به لیونل مسی ختم نمی شود. برای کاربر نماها اهمیت ندارد که منافع ملی ایران در فوتبال مهم است، یا اهمیت زبان فارسی در سرزمین دیجیتال! آن ها اصولا به هیچ منفعتی توجه نمی کنند و تنها راه بیان خواسته ها و نظرات خودرا در هتاکی دیجیتالی می دانند و بس!

(هتاکی کاربر نما های فارسی زبان به صفحه اینستاگرامی ۵۰ میلیون فالووری لیونل مسی هم چنان ادامه دارد)

تکل مهلک یکی از بازیکنان فرانسه بر روی کریس رونالدو، اسطوره فوتبال پرتغال سبب شد تا او دیدار رویایی فینال را از دست بدهد هر چند که پرتغال در نهایت قرمان یورو ۲۰۱۶ شد و شگفتی سال لقب گرفت. اما همین تکل کافی بود که سیل انتقادات و هتاکی ها به  دیمیتری پایت در اینستاگرامش توسط کاربر نماهای ایرانی وارد شود و تعجب خیلی ها را دوباره برانگیزد. این انتقاد ها، ساعتی پس از وقوع، بازتاب جهانی پیدا کرد.

(گزارش INDIAN EXPRESS ساعاتی پس از انتشار هزاران پیام زشت توسط کاربر نماهای ایرانی روی اینستاگرام پیات، بازیکن تیم ملی فوتبال فرانسه)

اینستاگرام پایت با ۱ میلیون فالوور در نشانی www.instagram.com/payetdimitri27 قرار دارد. وی اخیرا به خاطر دریافت ۱ میلیون فالوور از مخاطبانش تشکر کرده بود که مجددا با حملات گسترده و پیام های توهین آمیز شماری از کاربران ایرانی مواجه شد.

(تصویر جدید ترین پست پایت که با توهین های شماری از کاربران ایرانی مواجه شد)

حجم حملات اینستاگرامی برخی از کاربران به اینستاگرام وی به حدی بود که مجریان ورزشی صدا و سیما بار ها در طول پخش مستقیم رقابت فینال از کاربران خواستید از تداوم این روند بر روی اینستاگرام این فرد خودداری کنند و این تقریبا برای نخستین بار بود که رسانه ملی در این سطح و در زمانی که ده ها میلیون ایرانی مشغول تماشای پخش زنده مهم ترین رقابت ورزشی فوتبال در سال بودند را از یک ضد رفتار دیجیتالی منع می کردند.

پس از این اتفاق‌ها، اکانت اینستاگرام نشریه آس نیز خبر شاهکار ایرانی‌ها در فضای مجازی را کار کرد. در کمال تعجب، بازهم دار و دسته ایرانی‌نما به آن صفحه نیز رفته و با ابراز خوشحالی از اینکه کارشان دیده شده و حتی خبرش نیز در یک رسانه خارجی کار شده است، کامنت‌های زیادی گذاشتند.

(جدید ترین پست صفحه رسمی دونالد ترامپ، نامزد  جمهوری خواه ها در انتخابات ریاست جمهوری امریکا که با هتاکی شماری از کاربر نما های فارسی زبان مواجه شد)

 در برخی از کامنت‌ها دیده می‌شد که برخی‌ها می‌گفتند باید به سایرین هم خبر داد تا به این صفحه بیایند و فقط کامنت بگذارند. کامنت‌ هایی که تعدادشان به بیش از ۳۵۰ هزار برای یک «پُست» اینستاگرام می‌رسد. لابلای این کامنت‌ها حتی در مورد اینکه چند ساعت بعد قرار است به کدام صفحه حمله شود نیز صحبت می‌شود. حتی صفحه «دونالد ترامپ»، کاندیدای ریاست جمهوری آمریکا نیز یکی از صفحه‌هایی است که برخی‌ها در مورد حمله به آن صحبت کردند.

ظرف چند روز اخیر، خوشمزه گی هتاک های دیجیتالی که گروه اقلیتی در میان کاربران جامعه اطلاعاتی ایران در فضای وب هستند، به اوج رسید. وقتی که دست از صفحه اینستاگرام بازیکن فرانسوی کشیدند و صفحه اینستاگرامی اوباما را با سیلی از نقد ها و پیام های به زبان فارسی مواجه کردند! هجوم کاربران ایرانی به اینستاگرام رییس جمهور امریکا در چند وقت پیش، حتی بازتاب خبری در رسانه های این کشور نیز به همراه داشت.

(تصویر شماری از پیام های کاربر نماهای ایرانی در صفحه اینستاگرام اوباما)

در صفحه اینستاگرام منتسب به اوباما در زیر آخرین پست آن که هیچ ربطی به بحث هسته‌ای ندارد کامنت‌هایی با مضامین مختلف گذاشته شده است. گروهی با طنز و شوخی به بیان لطیفه‌های سیاسی پرداخته‌اند و عده‌ای دیگر بر حفظ تعهد و پایبندی به آن اصرار دارند؛ گروهی دیگر هم تبریک گفتند. اما در نهایت عده‌ای دیگر که معمولاً ایرانیان خارج از کشور هستند، پیام‌های نه چندان محترمانه برای وی گذاشته‌اند که سعی بر تحریک بقیه کاربران دارند. این عمل از سوی مخاطبان این صفحه مورد اعتراض قرار گرفته است.

این صفحه که در نشانی https://www.instagram.com/barackobama قرار دارد، بیش از ۸ میلیون مخاطب دارد.

ده ها تصویر از ۲۱۰ پستی که در صفحه اینستاگرامی اوباما منتشر شده است با پیام های طنز و شوخی های دور از ادب برخی از کاربران ایرانی مواجه شده که البته چنین رویه ای توسط کاربران دیگر کشور ها در این سطح، دیده نمی شود. این که در بین ۴۹ هزار پیام منتشر شده برای تصویر فوق که اخیرا به اشتراک گذاشته شده است، صدها پیام فارسی زشت و دور از شان کاربران ایرانی نوشته می شود جای تاسف و تامل دارد.

اخیرا نیز صفحه اینستاگرامی میشل اوباما، همسر رییس جمهور آمریکا مورد حمله برخی از کاربران ایرانی قرار گرفته و مطالب زشتی را به زبان فارسی در صفحه ایشان به اشتراک گذاشته اند که جاب تعجب دارد.

(تصویر پیام های برخی کاربر نما های ایرانی بر روی صفحه اینستاگرامی میشل اوباما)

مساله فقط به اوباما و همسرش ختم نمی شود. شیرین کاری های کاربر نما ها، به صفحه دختر اوباما نیز کشیده شده است. مالیا اوباما که در صفحه اینستاگرامش با هتاکی و بی مزه گی برخی کاربران ایرانی رو به رو شده بود و بعضا از طریق دایرکت اینستاگرام نیز پیام هایی را دریافت کرده بود، به این مطالب واکنش نشان داد. صفحه وی که در نشانی https://www.instagram.com/obama.malia قرار دارد، پیش از حملات برخی از کاربران ایرانی. ۱۴ هزار مخاطب داشت و عمومی بود.

(تصویر صفحه دختر اوباما با ۱۴ هزار فالوور و ۱۴۰ پستی که منتشر کرده بود)

‌اما پس از حملات کاربران ایرانی، شمار مخاطبان به ۲۱ هزار نفر افزایش یافت و صفحه ابتدا خصوصی شد و صفحه کلیه پست هایی که ایشان منتشر کرده بود به واسطه اهانت های متعدد، حذف شد.

(صفحه دختر اوباما که پس از حملات برخی کاربران ایرانی، private و کل مطالبش برداشته شد)

دختر اوباما به این حملات عجیب واکنش نشان داد. او پیام های خصوصی که برخی کاربران ایرانی برایش ارسال کرده بودند را روی صفحه اش به نمایش گذاشت تا نشان دهد که شمار زیادی از ایرانیان خواستار رفتار محترم آمیز و مهربانانه هستند.

(تصویر پیام های عذرخواهی ارسال شده به دایرکت دختر اوباما در اینستاگرام)

مالیا ابوما در پی دریافت مسیج های عذرخواهی شماری از کاربران ایرانی که به زبان انگلیسی از وی خواستند، این اقدام گروه اندکی از هتاکان ایرانی را فراموش کند، نوشت:  شما می توانید فردی را هیچ وقت نبخشید. بسیاری از مردم در این جهان فقیرند چون تنها چیزی که دارند پول است. من فهمیدم که ایرانیان افراد بسیار خوبی هستند چون آن ها از من عذر خواهی کردند و من پذیرفتم”.

جامعه شناسی خودمانی هتاکی دیجیتالی

واقعا چرا باید ظرف چند سال اخیر، شاهد پدیده عجیب و غریب هتاکی های دیجیتالی شماری از کاربران ایرانی روی صفحات چهره های معروف سیاسی و ورزشی دنیا باشیم؟ چرا وقتی شماری قصد دارند به یک بازیگر سینما و تلویزیون درباره مقوله ای اعتراض کنند، اعتراض و نقد خود را با هتاکی آن هم از نوع اینستاگرامی و فیس بوکی ارائه می کنند. بسیاری از هنرپیشه های سینما و تلویزیون در سال های اخیر، مورد لطف برخی از کاربر نماهای ایرانی در فضای مجازی قرار گرفته و بعضی هم عطای حضو ردر این شبکه ها را به لقایش بخشیدند و صفحه را بستند و رفتند!

بی اخلاقی مجازی در جامعه امروز ایران که با نسل جوانی از معتادان دیجیتالی رو به رو شده است و سبک زندگی آن ها، با دنیای دیجیتال و لایک و کامتت و فالو و هشتگ گرده خورده است، در حال رواج یافتن است. این بی اخلاقی، فقط گریبا سلبریتی های خارجی را نگرفته و دامنش، داخل را هم تحت تاثیر قرار داده است. همین چند وقت پیش بود که کاربران ایرانی اینستاگرام از مرگ دختر پورشه سوار در تصادفی در تهران اظهار خشنودی کردند و پیام های تبریک سر دادند!

در برخی از پیام ها آمده بود که این مرگ، شایسته کسانی هست که با پول دزدی، شب صد ساله را یک شبه طی کردند و این سزای انهاست!

الگواهای اجتماعی و رسانه ای نادرست به جامعه ارائه می شود و کاربران در این بل بشوی بی فرهنگی دیجیتالی، همرنگ جماعت می شوند. درست مانند مختصاتی که در ان، دده ها هزار نفر فخش رکیک را به یکی از بازیکنان فوتبال در ورزشگاه میدهند و شاید قبل از این فضا، چنین تجربه ای را نداشتند! برخی ها با این فحش های دیجیتالی، تخلیه روانی می شوند. آن ها بخشی از واقعیت جامعه هستند که شاید جز در اینستاگرام سلبریتی ها، جایی برای بیان نظرات و خواسته هایشان پیدا نکرده اند.

واقعیت این هست که ناسزا گویی شبکه های، به یکی از فرهنگ های متداول در جوامع مختلف به خصوص ایران امروز تبدیل شده است که عده ای با همکاری لیدرهای دیجیتالی، از طریق شبکه های اجتماعی و فروم ها چه در سایت ها و چه کانال های تلگرامی و پیام رسان ها، به هتاکی اینترنتی روی می آورند و حجمشان بسیار بالاست و قابل کنترل هم نیست.

در صفحات سلبریتی ها که اکثرا عمومی هست، متن های فارسی نوشته شده بیش از متن های غیر فارسی به چشم می اید و بعضی ها این متن ها را به اعراب نسبت می دهند و به همین خاطر هست که زبان و ادب پارسی و فرهنگ ایرانی ها را عده ای به خاطر این سو برداشت، فرهنگ و ادبیات عربی! می دانند و از آن متنفر  می شوند! در حالی که واقعیت، چیز دیگری هست.

چهره های هنری هم گاه و بیگاه آماج این بی اخلاقی های شبک های قرار می گیرند. مثلا هانیه توسلی پس از مرگ مرتضی پاشایی، آن قدر کامنت های توهین آمیز در اینستاگرامش دریافت کرد که از اینستاگرام خداحافظی کرد. از فیس بوک رامبد جوان تا صفحات سلبریتی های ایرانی با میلیون ها فالوور مانند بهاره رهنما و نیکی کریمی، در جند سال اخیر شاهد موج گسترده هتاکی های دیجیتالی هستیم.

برخی هم زیبایی سحر قریشی را در اینستاگرام با هتاکی همراه می کنند هم نازایی سوسن پرور را!

به هر حال این که چرا بخشی از کاربران جامعه اطلاعاتی ایران، هر روز با یک هدیه جالب به سراغ سلبریتی های داخلی و جهانی می روند و این گونه فضای جامعه اطلاعاتی ایران را مسموم می کنند،‌مقوله ای هست که به نظر می رسد روان شناسی و فعالان شبکه های اجتماعی و رسانه ای می بایست روی مقولات مرتبط با آن کار تخصصی بکنند و فرهنگ سازی رفتار در شبکه های اجتماعی بین المللی را به کاربران ایرانی گوشزد کنند.

روز به روز بر تعداد کاربران ایرانی اینترنت افزوده می شود و شمار زیادی از آن ها بین ۱۵ تا ۳۵ سال سن دارند و هر روز بر تعداد عضویت ان ها به شبکه های اجتماعی محبوب افزوده می شود. باید فرهنگ سازی دیجیتالی را از مدارس اغاز کرد و به دانشگاه ها برد و فرهنگ مهربانی و عطوفت و ادبیات فاخر نویسی را به کاربران ایرانی آموزش داد.

ما درباره چیزی باید مسئولیت بخواهیم که اموزش و آگاهی داده ایم! به نظر می رسد رسانه ملی باید در این زمینه، مسئولانه تر عمل کند.