فرودگاه نوستالژیک مهرآباد، ۷۸ ساله شد

فرودگاهی که خیلی از چهرهای مطرح را به خود دیده است

۱۳ مرداد سال ۱۳۱۷ بود که شهر تهران برای نخستین بار، شاهد احداث یک فرودگاه بین المللی شد. فرودگاهی که چهل سال بعد یعنی در بهمن ۵۷، نقطه عطفی برای تحول در تاریخ معاصر ایران شد و نخستین جایی بود که بنیانگذار جمهوریس اسلامی درآن  پایان ۲۵۰۰ سال حکومت شاهنشاهی در ایران را اعلام کرد .

۱۳ مرداد برای تاریخ معاصر ایران و جهان روزهای تلخ و شیرین بسیاری را رقم زده است. عهد نامه ننگین گلستان که سبب جدایی بخش های وسیعی از مناطق شمالی ایران شد در ۱۳ مرداد ۱۲۲۸ هجری قمری منعقد شد. اعلام جنگ ارتش آلمان نازی به فرانسه در سال ۱۹۱۴ میلادی نیز، در این روز صورت گرفت. برای تهرانی های معاصر نیز، ۱۳ مرداد ۱۳۱۷، روز خوبی بود. چرا که صاحب نخستین فرودگاه شدند. البته ۲۳۰ سال پیش در چنین روزهایی، تهران، پایتخت ایران شد. فرودگاه مهر آباد تهران، نماد تهران است، جایی که بیرون شهر بود، اما اکنون  به واسطه گسترش کلان شهر تهران، منطقه ای در مرکز شهر بوده و یکی از مراکز آلوده کننده پایتخت به شمار می رود.

(تصویری هوایی از نحوه قرار گیری هواپیماهای مسافربری در فرودگاه مهرآباد تهران.)

فرودگاه مهر آباد تا پیش از احداث فرودگاه بین المللی امام خمینی که بزرگ ترین فرودگاه ایران به شمار می آمد، بار اصلی حمل و نقل داخلی و بین المللی از مقصد تهران را بر دوش می کشید. اما در چند سال اخیر، پروازهای داخلی تنها در این فرودگاه انجام می شود و بار حجاج نیز تا حدودی از آن خالی شد. فرودگاه مهر آباد، برای نسل های مختلف ایرانیان، روزهای تلخ و شیرین بسیاری را رقم زده است و خیلی از هموطنان، از این فرودگاه خاطرات بسیاری دارند. فرودگاهی که بعضی از ان به فرودگاه انقلاب یاد می کنند و به زعم برخی از کارشناسان علوم سیاسی، نقطه عطفی برای تاریخ معاصر خاورمیانه بود.

(تصویری از فرودگاه بین المللی مهر آباد تهران در پاییز ۱۳۴۹)

فرودگاه مهرآباد، فرودگاهی نوستالژیک

(ترمینال ۱ فرودگاه بین المللی مهرآباد تهران که تنها سالن فرودگاهی کشور است که درفهرست آثار ملی ایران قرار دارد)

وفتی صحبت از فرودگاه مهرآباد می کنیم، ناخودآگاه، بخشی از تاریخ معاصر ایران در حافظه تاریخی ما مرور می شود. فرودگاه مهرآباد، فرودگاه نوستالژیکی است. فرودگاه مهر آباد و برج آزادی، یکی از نوستالژیگ ترین بناها و تاسیساتی به شمار می رود که در نیم قرن اخیر، نقش نمادینی در تحولات سیاسی و اقتصادی و فرهنگی ایران بازی کرده است . ترمینال ۱ فرودگاه مهرآباد به واسطه اهمیت تاریخی و فرهنگی آن، اوایل امسال به فهرست آثار ملی کشور اضافه شد.

(لحظه خروج محمد رضا پهلوی و فرح از ایران از طریق پروازی در فرودگاه مهرآباد تهران صورت گرفت)

هفتاد و هشت سال پیش در چنین روزهایی،  فرودگاه مهر آباد در تهران ساخته شد . راه اندازی فرودگاه مهر آباد که سال ها بعد به مرز بین المللی تبدیل شد، نقش زیادی در توسعه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی پایتخت ایران ایفا کرد.

( فرود نخستین هواپیمای ایرباس A350 در فرودگاه مهرآباد )

 فرودگاه مهر آباد در تاریخ هفتاد و هشت ساله خود، روزهای تلخ و شیرین بسیاری را تجربه کرده است. از روزی که شاه از ایران رفت و روزی که هواپیمای ایر فرانس که به پرواز انقلاب مشهور شد در باند فرودگاه نشست تا روز های تلخ دیگری مانند بازگشت پیگر ده ها حاجی در خون غلتیده در کشتار خونین دولت عربستان در مراسم حج سال ۱۳۶۷. به هر حال، مهر آباد، بخشی از تاریخ شفاهی و زنده معاصر ایران است و بسیاری از هموطنان، از این فرودگاه، خاطرات بسیاری دارند.

( نخستین ایرباس های مربوط به خطوط هوایی ایران ایر که در فرودگاه مهر آباد در سال ۱۳۴۵ پرواز می کرد)

برای آگاهی از جدید ترین اوضاع فرودگاه مهر آباد و وضعیت پروازی، کافیست به سامانه اطلاع رسانی این فرودگاه به نشانی اینترنتی http://mehrabad.airport.ir مراجعه کنید.

فرودگاه مهر آباد تهران، از زمان اخداث تا کنون، تغییر نام نداشته است. علت نام گذاری این فرودگاه، قرار گیری آن در منطقه ای به نام مهر آباد بود. گفته شده است که زمینی که فرودگاه بعدها در آن ساخته شد،‌متعلق به میرزاآقاسی، صدر اعظم محمد شاه قاجار بود. اما او این زمین را به شاه شهید (ناصر الدین شاه) هدیه کرد. در نهایت این زمین،  جزو مهریه عصمت الدوله درآمد و نام مهرآباد را بر آن گذاشتند .

(تصویری قدیمی از ترمینال شماره ۱ فرودگاه بین المللی مهر آباد با لوستر های خاص و سیستم روشنایی منحصر به فرد )

 اما بعدها به مناسبت خرج های بی رویه، مهرآباد به گرو رفت و از تملک خانواده او خارج شد و دادخواهی او نزد رضاخان هم بی فایده بود و به خاطر بی مهری خویشاوندان ، چنان آزرده شد که دست از مهرآباد کشید .

(ضرب سکه به مناسبت بیستمین سالگرد تاسیس فرودگاه بین المللی مهر آباد تهران )

(چاپ  اسکناس ۲۰۰ ریالی که تصویر پشت ان، ساختمان فرودگاه بین المللی مهرآباد تهران بود)

سالها بعد و به دنبال پیشرفت سریع صنعت هواپیمائی ، حق انحصاری هواپیمائی در ایران به موجب قانون ، در بهمن ۱۳۰۴ به شرکت هواپیمائی آلمانی یونکرس (Junkers) واگذار شد و ۲۲ سال بعد و پس ازتأسیس باشگاه خلبانی با ۲۰ فروند هواپیما در سال ۱۳۱۷، عملاً فرودگاه مهرآباد تأسیس و متولد شد .

( هواپیمای در حال بارگیری در فرودگاه مهر آبد در تابستان ۱۳۵۰)

در سال ۱۳۲۵ اولین گروه خلبانان نیروی هوایی به آمریکا اعزام شدند و پس از آن نیروی هوایی در سال ۱۳۲۸ با هواپیمای T.86 و F.33 در مهرآباد شروع به کار و عملیات پروازی را آغاز نمودند . و در راستای رشد تکنولوژی صنعت هواپیمائی و عضویت ایران در سازمان IKAO منجر به رشد روز افزون صنعت حمل و نقل هوایی مسافری و باری در فرودگاه مرکز ایران (مهرآباد) گردید.

مهر آباد پیش از انقلاب، شاهد پروازهای داخلی و خارجی بسیاری بود و بسیاری از روسای جمهور و پادشاهان کشورهای مختلف جهان برای شرکت در رویدادهای بین المللی در ایران، از طریق این فرودگاه وارد کشور می شدند. پس از انقلاب نیز بر فعالیت ها و توسعه سالن های این فرودگاه بر اساس فناوری های نوین اطلاعاتی و امنیتی و خدماتی افزوده شد و مهر آبادتوانست یکی از قطب های حمل و نقل در منطقه استراتژیک خاورمیانه باشد.

نخستین جایی که رژیم بعث صدام  در شهریور ۱۳۵۹ بمباران کرد، فرودگاه مهر آباد تهران بود.

( گزارش روزنامه کیهان سال ۱۳۵۹ از بمباران فرودگاه مهر آباد تهران توسط رژیم صدام)

( صفحه اول روزنامه کیهان در ۲ مهر ۱۳۵۹ درباره بمباران فرودگاه مهر آباد تهران)

آمارهایی از فرودگاه ۷۸ ساله

آمارها نشان می دهد که در سال ۲۰۰۵ میلادی این فرودگاه دارای شش پایانه بوده که عبارت ‌اند از پایانه یک و دو که مربوط به پروازهای ایران ایر، ایران ایرتور، آتا ایر و قشم ایر است. پایانه شماره ۳ فرودگاه به حجاج تعلق دارد. پایانه‌های چهار و پنج و شش به ترتیب برای خروج و ورود پروازهای دیگر شرکت ها به کار می ‌روند. فرودگاه مهرآباد در سال ۲۰۰۵ قادر به کنترل بیش از ۷۰هزار پرواز عبوری، ۱۰ هزار پرواز داخلی و ۳۰ هزار نشست و برخاست بین‌المللی بوده ‌است. در همان سال ظرفیت فرودگاه‌های ایران ۶۱ میلیون مسافر در سال بود و ۹۰ درصد مسافران هواپیما از ۱۲ فرودگاه پرواز می ‌کردند: ۴۵ درصد مسافران هواپیما توسط فرودگاه مهرآباد، ۴۵ درصد توسط فرودگاه‌های مراکز استان ‌ها و ۱۰ درصد توسط فرودگاه‌های اقماری سرویس داده می ‌شدند.

تنها در فرودین امسال، بیش از ۱ میلیون مسافر با بیش از ۸ هزار پرواز در این فرودگاه اعزام یا پذیرش شده اند و به همین خاطر، در عرصه پرواز های داخلی، فرودگاه مهر آباد تهران هم چنان در صدر فرودگاه های کشور از نظر حمل و نقل مسافر داخلی قرار دارد.

(آمارها نشان می دهد که فرودگاه تاریخی مهرآباد تهران، نیاز به نوسازی همه جانبه دارد)

اگر چه ترافیک هوایی فرودگاه مهر آباد بیش از ۶ درصد امسال افزایش یافته است، اما آمار ها نشان می دهد که بیش از ۴۵ درصد پروازهای این فرودگاه، با تاخیر انجام می شود. معضلی که هم چنان مسافران داخلی از وجود آن رنج می برند.

درباره این فرودگاه و تاریخچه جالب آن، صحبت بسیار است که تلاش می کنیم در هفته های آینده، درباره این فرودگاه نوستالژیک و هم چنین ظرفیت های مربوط به توسعه فناوری و زیر ساختی در فرودگاه بین المللی امام خمینی تهران، مطالب بیش تری را در اختیار مخاطبان گرامی قرار دهیم.