رازهای نظام آموزشی در اسکاندیناوی

رمزگشایی از موفقیت آموزش در سرزمین های سرد شمالی

سرزمین های سرد شمالی، یکی از مقصد های مهم برای خیلی مشتاقان تحصیل و تحقیق در دانشگاه ها و مراکز علمی  سراسر جهان است. علاقمندی به تحصیل در کشور های اسکاندیناوی،‌ تنها مختص به جامعه دانشجویان ایرانی نیست، بلکه از هر ۵ قاره جهان، سالانه هزاران نفر راهی مراکز آکادمیک ۴ کشور شمال اروپا می شوند.

فنلاند، دانمارک، سوئد و نروژ، ۴ کشور حوزه اسکاندیناوی در شمال اروپا هستند که به دلیل نظام آموزش عالی با استاندارد های بالا و اقتصاد دانش بنیان (knowledge based economy) توانسته اند گوی سبقت را در عرصه تولید علم و فناوری با وجود جمعیت و وسعت کم به نسبت بسیاری از کشور های اروپایی و جهان، از کشورهای شرق و عالم بربایند. این چهار کشور سرزمین های سرد شمالی، با وجود اقلیم بسیار سرد و جمعیت کم به نسبت وسعت خود، توانسته اند ظرف نیم قرن اخیر، یکی از موثرترین اقتصاد های رو به رشد در جهان باشند  و استانداردهای علمی و آموزشی آن، سرآمد کشورهای قاره سبز شود.

سیستم آموزشی در این چهار کشور به گونه ای طراحی و اجرا می شود که فرصت تحصیل رایگان را از مقطع ابتدایی تا عالی ترین مقاطع تحصیلات تکمیلی در اختیار شهروندان خود و حتی شهروندان اتحادیه اروپا قرار می دهد.شرابط تحصیل رایگان و حمایت های دولتی از دانش آموزان و دانشجویان در این کشور ها سبب شده تا نرخ با سوادی در آن ها بسیار بالا و شمار علاقمندان به تحصیل در مراکز اموزش عالی با نرخ رشد بیشتری به نسبت سایر کشورهای قاره سبز همراه باشد.

ساختارهای آموزشی در این چهار کشور، تحصیل تا کلاس نهم را برای همگان اجباری کرده و پس از ان نیز،‌ بورس و کمک هزینه های دولتی، همراه علاقه مندان  به تحصیلات دانشگاهی در رشته های مختلف است. اگر چه زبان سوئدی فنلاندی، نروژی و دانمارکی، زبان هایی با ریشه های مشترک است، اما جز در این ۴ کشور، در هیچ کجای دنیا این زبان ها کاربردی ندارد و زبان علم و دانش نیز به شمار نمی رود.

(تحصیل رایگان با عالی ترین استانداردهای آموزشی مبتنی بر یادگیری مشارکتی، یکی از مهم ترین رازهای موفقیت نظام اموزشی در کشور های اسکاندیناوی است)

به همین خاطر،‌آموزش زبان انگلیسی به شهروندان این چهار کشور از پایه های ابتدایی دردستور کار نظام آموزشی ابتدایی کشور قرار دارد تا دانش اموزان پس از کسب دیپلم و ورود به دانشگاه، بتوانند از منابع علمی روز دنیا به زبانی غیر از زبان کشور خود استفاده کنند. شاید به همین خاطر است که دانشجویان native این ۴ کشور در مقایسه با سایر کشور های اروپایی و آسیایی و حتی آفریقایی، از سطح زبان انگلیسی بالاتری برخوردارند و توانسته اند در تولید علم در دنیا نقش فعالی ایفا کنند. دسترسی گسترده به منابع علمی جهان مانند الزیور و اسکوپوس برای دانشگاه ها و مراکز علمی این چهار کشور، فرصت عرض اندام بسیاری از دانشجویان و اساتید دانشگاه های این منطقه را در دنیا فراهم کرده است.

سالانه میلیون ها دلار بودجه دولتی به دانشگاه های این ۴ کشور برای حضور در پروژه های تحقیقاتی و صنعتی پرداخت می شود که در کنار ان، فرهنگ donate (خیریه علمی) نیز توانسته فرصت های بسیاری را برای دانشجویان این کشور ها برای توسعه علم و فناوری ایجاد کند. هم چنین، این کمک هزینه های مردمی و غیر دولتی سبب شده تا دانشگاه ها امکان جذب دانشجویان از سراسر جهان را نیز داشته باشند. در واقع بخشی از مالیات مردم در این چهار کشور، صرف اعطای بورس تحصیلی به شهروندان کشورهای در حال توسعه (Under developing countries) می شود تا به راحتی بتوانند در دانشگاه ها تحصیل کنند  و از امکانات این ۴ کشور برای کسب تجربه و انتقال به کشور خود استفاده کنند. نمونه چنین فرآیندی را در کم تر کشوری در دنیا می توان جست و جو کرد.

تسلط دانشجویان منطقه اسکاندیناوی به زبان انگلیسی، یکی از برگ های برنده آن ها در مقایسه با سایر دانشجویان کشور های اروپایی است. این تسلط سبب می شود تا آن ها دسترسی بهتری به منابع علمی و فرصت های تحقیقاتی در سراسر جهان داشته و در عرصه تولید علم، به خصوص در حوزه های میان رشته ای (Interdisciplinary research) حضور فعالی داشته باشند. هم اکنون در رشته های مدیریت نوآوری و خلاقیت (Innovation Management) و به خصوص مدیریت خدمات (Service management) و کسب و کار سبز (Green business) شاهد این وضعیت هستیم که شرکت ها و دانشگاه های خطه اسکاندیناوی، نقش موثرتری به نسبت سایر کشور ها در این حوزه های جدید در عرصه کسب و کار و مدیریت دارند.

آموزش توسعه محور

به نظر می رسد که نگاه آموزش عالی در همه این کشورها، مبتنی بر توسعه پایدار (Sustainable development) و توسعه نقش مسئولیت اجتماعی (Social responsibility) شهروندان و جامعه به توسعه محیط زیست باشد. این را بسیاری از دانش آموخته های ایرانی اسکاندیناوی در طول تحصیل خود مشاهده کردند. منطقه زیبا و سرد سیر و قطبی اسکاندیناوی،‌ موقعیتی را فراهم کرده است تا سبک زندگی مردمان، کاملا متفاوت با بخش های دیگر اروپا باشد. زندگی تا حد زیادی محیط زیست مدار است و این سبک زندگی محیط زیست گرای شهروندان اسکاندیناوی، سبب شده تا حفاظت از محیط زیست و توجه به جامعه و ذینفعان (stake holders)، اولویت های نخست شهروندان و فعالان کسب و کار و محافل آکادمیک باشد.

انتقال این فرهنگ و منش از دانشگاه به بطن جامعه سبب شده تا منطقه اسکاندیناوی را یکی از پاک ترین و مرفه ترین مناطق دنیا به شمار آورند که با وجود سرمای بسیار شدید، از نظر بهداشت و رفاه و سطح آموزشی از جمله با کیفیت ترین کشورهای دنیا باشد.

نظام آموزش عالی سوئد

سوئد، پایتخت فرهنگی ایرانیان در اروپا و یکی از مقصد های مهم تحصیل برای دانشجویان سراسر جهان به خصوص ایرانی ها، یکی از کشورهای پیش رو در عرصه نظام آموزش عالی با کیفیت است. دانشگاه های سوئد،‌ نقش زیادی در توسعه علم و فناوری در قاره سبز و جهان داشته اند. دانشگاه اوپسالا و دانشگاه سلطنتی استکهلم (KTH)، در فهرست ۱۰۰ دانشگاه برتر جهان در فهرست شانگهای قرار دارد و به تنهایی،‌ بخش عظیمی از تولید علم اسکاندیناوی را بر عهده دارند. اوپسالا، از پایتخت های علم و فناوری سوئد و جهان است که بیش از ۴ قرن قدمت دارد. تقریبا در همه شهر های سوئد، یک دانشگاه وجود دارد و برخی در تراز های علمی بالایی در سطح جهان قرار دارد که دانشگاه چالمرش گوتنبرگ (پایتخت عاشقان رشته های مهندسی ایران در شمال اروپا) از آن جمله است.

نکته جالب در نظام آموزش عالی سوئد این است که در دبستان های سوئد نمره دادن ممنوع است. مطالعات روانشناسی نشان می دهد درجه بندی کودکان از طریق نمره دادن، به شخصیت آنها آسیب می رساند. معلم از راه تماس نزدیکی که با شاگردان خود دارد، نقاط قوت و ضعف آنها را می شناسد. دانش آموزی که در مدرسه نمی تواند مانند سایر شاگردان به راحتی درس بخواند، بی تردید دچار مشکلاتی است که معلم باید به بررسی آنها بپردازد.

(دانشگاه فنی سلطنتی استکهلم (kth.se) در فهرست ۱۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار دارد)

چند سال پیش، سفیر سوئد در تهران در مراسم رونمایی از یک کتاب سوئدی در تهران اعلام کرد که افتخار نظام آموزش ابتدایی در این کشور آن است که به جای آموزش مسایل علمی پیجیده ، اسطوره ای و تاریخی متداول در خیلی از کشور ها، موضوعاتی که برای زندگی ضروری است به دانش آموزان مقطع ابتدایی یاد می دهد. مانند: طریقه دست شویی رفتن و حفاظت از محیط زیست و آشنایی با طبیعت و کار تیمی.

در مدارس سوئد، به جای نمره دادن و تشویق کردن بعضی از دانش آموزان و تحقیر کردن برخی دیگر، مدرسه به دانش آموزان ضعیف کمک می کند و فرهنگ کار مشارکتی و خرد جمعی را از ابتدایی به کودکان آموزش می دهد.  گاهی رابطه سایر دانش آموزان باعث گوشه نشینی و عقب افتادگی یک دانش آموز می شود. در این صورت وظیفه مدرسه است که این مشکل را از راه گفت وگو با دانش آموزان حل کند. گاهی عوارض بازدارنده دانش آموز ناشی از رفتاری است که با او در خانواده صورت می گیرد. سخت گیری والدین در خانه می تواند باعث افسردگی یا ناآرامی دانش آموز شود. در چنین مواردی مدرسه، اداره اجتماعی را در جریان می گذارد. وظیفه اداره اجتماعی است که موقعیت خانواده دانش آموز و روابط افراد خانواده را مورد بررسی قرار داده و راه حل های مناسب را به کار گیرد.

(یکی از راز های موفقیت دانشگاه مهندسی چالمرش گوتنبرگ سوئد، ارتباط گسترده آن با صنعت و حمایت از پروژه های دانش بنیان دانشگاهی است)

آموزش ابتدایی در سوئد، حرفه ای و موثر است و الگوی برخی از کشور های جهان در تعلیم کودکان و نوجوانان به شمار می رود.

جامعه سوئد به لحاظ ویژگیهای نظام آموزش و پویایی آن، از پیشرفته ترین سطوح علمی در میان کشورهای توسعه یافته برخوردار است. اصول بنیادین در نظام آموزشی سوئد عبارت است از فراگیر بودن آموزش یکسان برای همه شهروندان، رایگان بودن آموزش و نهایتاً الزامی بودن دوره نه ساله آموزش. وجود انواع مدارس و فعالیت نهادهای آموزشی گوناگون دسترسی شایسته هر شهروند سوئدی به امکانات اولیه لازم برای پیشرفت علمی را تضمین نموده است. در سطح آموزش عا لی نیز وجود موسسات مختلف و متنوع آموزش عالی در این کشور ادامه تحصیل جوانان سوئدی را میسر نموده است. جمعیت ۹ میلیونی سوئد که حداقل ۸ درصد آن را مهاجران (به خصوص ایرانی ها) تشکیل می دهد، بیش از ۲ درصد تولید علم جهان را به خود اختصاص داده اند.

سوئد تا سال ۲۰۱۱ میلادی، تحصیل در کلیه مقاطع تحصیلی را برای شهروندان غیر اتحادیه اروپا رایگان کرده بود، اما از سال ۲۰۱۱ به بعد، کلیه شهروندان غیر اتحادیه اروپا (Non-EU) می بایست برای تحصیل در دانشگاه های معتبر و با کیفیت این کشور، شهریه های سنگینی را پرداخت کنند.

(یکی از راز های باسوادی و توسعه علم در سوئد، دسترسی آسان مردم به کتابخانه های دانشگاهی و استفاده از کلاس های آموزش آزاد در دانشگاه های این کشور  است)

سوئد، یکی از پاتوق اصلی تحصیل برای شهروندان کشورهای مختلف جهان به خصوص ایرانی ها در نیم قرن اخیر بوده است و تا کنون ده ها هزار ایرانی در رشته های مختلف از ۲۰ دانشگاه سوئد دانش اموخته شده اند. رشته های فوق دکترا در دانشگاه های سوئد ظرف ۱ دهه اخیر سبب شده تا حتی دانشجویان دکترای ایالات متحده و استرالیا و کانادا نیز برای گذران مقاطع تحصیلی پیشرفته، دانشگاه های سوئد را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند. دانشگاه هایی که بعضا، برندگان جوایز نوبل نیم قرن اخیر در ان ها مشغول به تدریس و فعالیت هستند.

داستان فنلاند

فنلاند، یکی از پیشرفته ترین نظام های آموزشی ابتدایی و متوسطه و عالی در اروپا و جهان را در اختیار دارد. نظام اموزشی فنلاند می تواند الگوی نظام های اموزشی در اکثر کشور های جهان باشد. چرا که ما حصل این نظام علمی،‌ سبب شده تا کشوری با سواد با نقش موثر در تولید علم و فناوری با وجود جمعیتی کم، مشاهده شود. نظامی که یادگیری محور است و تلاش دارد تا کودکان تا مقطع دانشگاه، در ساختار دانش بنیان و کارآفرین، رشد و پرورش پیدا کنند. شاید ظهور گسترده و توسعه شرکت های دانش بنیان دانشگاهی (University Spin-off companies) در این کشور یکی از ثمرات نگاه کاربردی و دانش محور سبز نظام آموزشی در این کشور باشد.

به همین خاطر، فنلاند تلاش دارد تا فعالیت های نظام آموزش عالی خود را جهانی کند. مرکز دانشجویان بین‌المللی فنلاند در رابطه با تاثیر دوره‌های فشرده آموزشی بر روی جهانی‌سازی، کمیسیون مطالعات تشکیل داد.

هدف از تشکیل این کمیسیون نه تنها مطالعه بر روی تاثیر این دوره‌های فشرده آموزشی بر روی خط و مشی‌های بین‌المللی کشور فنلاند در امر تحصیلات تکمیلی، بلکه ارائه راهکار در راستای بهبود روش‌های توسعه تحصیلات تکمیلی در این کشور است.

(فرهنگ آموزش مشارکتی و مبتنی بر خرد جمعی و انجام پروژه های گروهی، یکی از عوامل موفقیت دانشگاه های کارآفرین محور فنلاند است )

در فنلاند، ده ها دانشگاه وجود دارد که برخی از آن ها در فهرست ۲۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار دارد. تا اگوست ۲۰۱۷ میلادی، تحصیل شهروندان غیر اتحادیه اروپا در دانشگاه های این کشور رایگان خواهد بود. اما از ان زمان به بعد، تحصیل در دانشگاه هایی که رشته های انگلیسی زبان تدریس می کند، بین ۲ هزار تا ۲۰ هزار یورو در سال هزینه خواهد داشت. اما هم چنان تحصیل به زبان سوئدی و فنلاندی در کلیه مقاطع تحصیلی برای شهروندان کشورهای مختلف دنیا، رایگان است.

(نظام آموزشی فنلاند نخستین نظام آموزشی جهان است که یادگیری موضوع محور (Subject oriented) آی تی مدار (ICT based) را به جای تدریس عمومی رایج در دنیا، در دستور کار مدارس ابتدایی خود قرار داده است)

(جدول تفاوت های نظام آموزشی در فنلاند در مقایسه با سایر کشور های جهان )

نظام آموزشی در فنلاند بر مبنای یادگیری خلاق و چند بعدی استوار است در حالی که در اکثر کشور های دنیا، سیستم آموزشی سنتی تدریس محور تک بعدی (core subjects) دنبال می شود.

ظرفیت ها، توان مندی ها و موفقیت ها و حتی فرصت های تحصیلی در این کشور را می توان مستقیم از سایت STUDINFINLAND.FI دریافت کرد. در فنلاند،دانشگاه هلسینگی، یکی از برترین مراکز علمی این کشور و اروپا به شمار می رود که سالانه هزاران محقق از سراسر جهان برای  فعالیت در این محفل آکادمیک پیشرفته،‌ راهی پایتخت این کشور می شوند.

درس هایی از نظام آموزش عالی فنلاند

تحصیل در دانشگاه‌های علوم کاربردی بیش از دانشگاه‌های مرسوم رویکرد عملی و کاربردی دارد. اتمام دوره نخست (کارشناسی) در دانشگاه علوم کاربردی ۳.۵ الی ۴.۵ سال بطول می‌انجامد که می‌توان این دوره‌ها را به زبان‌های فنلاندی و انگلیسی پشت سر گذاشت. یکی از نکات مهم در موفقیت محافل آکادمیک فنلاند،  اموزش به زبان انگلیسی و دسترسی گسترده دانشجویان و اساتید به گران ترین منابع علمی جهان است. مقوله ای که در خیلی از کشور ها حتی ایران نیز از ان غفلت می شود.

دانشگاه‌های علوم کاربردی همچنین دوره دوم (مقطع کارشناسی ارشد) را که برای بهبود مهارت و صلاحیت شغلی طراحی شده‌اند و هدف از ارائه آنها پاسخ به نیازهای زندگی حرفه‌ای است، ارائه می‌کنند. مدرک کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های علوم کاربردی معادل با مدرک کارشناسی ارشد در دانشگاه‌های این کشور است.

این دانشگاه‌ها همچنین بر تحقیقات علمی و آموزش‌های مبتنی بر آن تاکید دارند. دانشگاه‌های فنلاند اعم از دانشگاه‌های علوم کاربردی یا موسسات آموزش عالی هنری، مدارک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری را که مدارک علمی در تحصیلات تکمیلی هستند ارائه می‌دهند.

(در مدارس ابتدایی فنلاند، تلاش می شود تا نظام آموزشی به گونه ای دانش اموزان را هدایت کند که مدرسه، خانه دوم واقعی آن ها باشد )

در فنلاند حدود دو سوم دانش‌آموزان وارد دانشگاه می‌شوند که این میزان از تمام کشورهای اروپایی بالاتر است. تنها ۱۰ درصد از فارغ‌التحصیلان برجسته در فنلاند اجازه ورود به حوزه تدریس را می‌یابند. ابعاد کلاس‌های درس برای ۱۶ دانشجو طراحی شده است  که این ویژگی، فضا و زمان کافی را در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد که بتوانند شخصا در کارگاه‌ها و آموزشگاه‌های درسی فعالیت‌ های خود را انجام دهند.

تحقیقات علمی در موسسات آموزش عالی فنلاند دانشگاه‌های علوم کاربردی در فنلاند با توجه به تحقیقات و توسعه همکاری‌ها، تماس مستقیم با صنایع و مشاغل دارند. هر دو موسسه آموزش عالی یعنی دانشگاه‌ها و دانشگاه‌های علوم کاربردی در تلاش برای پیاده کردن تحقیقات و مهارت‌های خود در دو بعد فرهنگی و اجتماعی فعال هستند. تحصیل صنعت محور با فرصت های کاراموزی (internship opportunities) سبب شده تا دانش اموخته های فنلاندی، زمینه اشتغال بهتری به نسبت دانش اموخته های سایر کشورهای اروپایی داشته باشند.

نظام آموزش عالی در نروژ

پادشاهی نروژ، یکی از کشور های منطقه اسکاندیناوی است  که ظرف نیم قرن اخیر،‌ تاثیر زیادی در توسعه علم و فناوری اروپا و جهان در برخی از حوزه های مهندسی ایفا کرده است. ثروت مند ترین کشور اروپایی، هم چنان تحصیلات عالیه دانشگاهی را برای کلیه شهروندان این کشور و کلیه ملیت های جهان رایگان اعلام کرده است و شاید تنها کشوری در دنیا باشد که فرصت های اموزشی رایگان گسترده را فراهم کرده است .

نظام آموزش عالی ثروتمند نروژ، هم چون فنلاند و سوئد، مبتنی بر نیازهای روز زندگی شهروندان نروژ است و تلاش دارد تا سیستم یادگیری محور محیط زیست مدار را، به عنوان اصلی در زسبک ندگی نروژی ها نهادینه کند. دانشگاه اسلو و NTNU و Stavanger این کشور، یکی از مهم ترین مقاصد تحصیلی اروپایی ها در نروژ به شمار می رود که در رشته های مختلف علوم انسانی و فنی به خصوص نفت و گاز و پتروشیمی، سرآمد کشورهای اروپایی هستند.

موسسات دولتی آموزش عالی نروژ ، طبق قانون در مقطع آموزش عالی شهریه‌ای از دانشجویان دریافت نمی‌کنند. اما در برخی از رشته‌ها و دوره‌های تحصیلی خاص در بعضی از موسسات آموزشی خصوصی شهریه دریافت می‌شود.

در حال حاضر حدود ۲۰۰ رشته تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد به زبان انگلیسی در دسترس دانشجویان قرار دارند که این رشته‌ها موضوعات بسیاری را تحت پوشش قرار می‌دهند. برخی از موسسات آموزشی همچنین مقاطع کارشناسی و دکتری را نیز به زبان انگلیسی ارائه می‌دهند.

(دانشگاه اسلو ، یکی از پیش تازان علمی در نروژ و اروپا به شمار می رود که در فهرست دانشگاه های برتر دنیا قرار دارد)

 نروژ به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در اروپا است که مطابق با خط و مشی‌های نظام آموزشی «بولونیا» در نظام آموزش عالی اروپا عمل می‌کند. لذا نظام اعطای مدارک تحصیلی نیز در این کشور مبتنی بر مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است. به دلیل پذیرش استانداردهای اروپا از سوی نروژ در نظام آموزش عالی، اتمام و ادامه تحصیلات دانشجویان اروپا در تمامی مقاطع تحصیلی در نروژ بسیار آسان است چرا که  مدرک تحصیلی آنها در سایر کشورهای اروپا معتبر است .

دانشجویانی که قصد دارند بیش از سه ماه در نروژ بمانند نیاز به اجازه اقامت دانشجویی دارند. این ویزاها برای مدت ۹۰ روز یا بیشتر صادر می‌شوند. برای دریافت این ویزاها تنها یک پاسپورت معتبر کافیست. دانشجویان در حال تحصیل در دانشگاه‌های نروژ همچنین می‌توانند نسبت به اشتغال در شغلهای  پاره وقت اقدام کنند.

(فرهنگ کار تیمی و تعامل مستمر استاد و دانشجو در دانشگاه های نروژ، یکی از فاکتورهای موثر در توان افزایی دانشگاه های این کشور در عرصه تولید علم در قاره سبز به شمار می رود)

آنها می‌بایست در هنگام تمدید ویزای تحصیلی خود ضمن پیوست وضعیت تحصیلی خود متعهد شوند که انجام کار لطمه‌ای به تحصیل آنها وارد نمی‌کند. بیمه سلامت در نروژ دارای استاندارد بسیار بالایی است و درصورت پذیرش به‌ عنوان دانشجو در این کشور قادر خواهید بود صرفنظر از اینکه در کدام منطقه از این کشور زندگی می‌کنید به خدمات درمانی پیشرفته دسترسی داشته باشید که در بسیاری از موارد این خدمات پزشکی رایگان هستند. در پایان باید گفت نروژ به عنوان یکی از سه کشور حوزه اسکاندیناوی در شمال اروپا جمعیتی حدود ۴.۹ میلیون نفر دارد که از این لحاظ در میان کشورهای کم‌جمعیت جهان قرار می‌گیرد.

فرصت های تحصیلی و ساختارهای پیشرفته نظام اموزشی نروژ را در studyinnorway.no دنبال کنید.

۱۰ راز نظام آموزشی در اسکاندیناوی

با همه توضیحاتی که در بالا درباره نظام آموزشی موفق کشورهای اسکاندیناوی داده شد، موارد زیر نیز می تواند درس های خوبی برای تئوریسین های تدوین نظام آموزشی کشور به دنبال داشته باشد:

۱- تحصیل رایگان در کشورهای اسکاندیناوی از ابتدایی تا دانشگاه سبب شده تا این منطقه از دنیا، بالاترین سطح با سوادی، بالاترین سطح رفاه و اقتصاد را در میان کشورهای اروپایی با وجود جمعیت کم در اختیار داشته باشد.

۲- آموزش ابتدایی در اکثر کشورهای اسکاندیناوی، بر  مبنای یادگیری مشارکتی غیر مستقیم (Informal Collaborative Learning)  استوار شده و رقابت را در میان دانش آموزان به سمت مشارکت و یادگیری خلاقانه (Creative learning) تغییر جهت داده و فقط معلم مدار نیست.  مقوله ای که باید در مدارس ایران نیز ترویج شود.

۳- در بسیاری از دانشگاه های اسکاندیناوی به خصوص سوئد، یک دانشجو می تواند یک درس را در طول یکسال تحصیلی، بار ها امتحان دهد و به همین خاطر، هیچ استرسی برای قبولی یا ردی در امتحانات وجود ندارد.

۴-بسیاری از دوره های تحصیلی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در دانشگاه های کشورهای اسکاندیناوی، به صورت مشارکتی با دانشگاه های مختلف جهان (dual degree-joint degree) طراحی و برگزار می شود تا دانشجویان، فرصت تحصیل در کشورهای مختلف را به طور رسمی داشته باشند.

۵- در همه دانشگاه های کشورهای اسکاندیناوی، دانشجویان می توانند یک ترم تحصیلی را در یکی از صدها دانشگاه مورد قرارداد در سیستم دانشجویی تبادلی (exchange students program) طی کنند. این فرصت عالی برای آشنایی با فرهنگ ها و سیستم های آموزشی و تحقیقاتی کشورهای مختلف دنیا برای دانشجویان این خطه از اروپا به شمار می رود که فرصت آفرین است.

۶- نظام آموزش عالی اسکاندیناوی، تعامل گسترده ای با بدنه صنعت و کسب و کار این کشور ها دارد و به همین خاطر، بخش مهمی از بودجه های دانشگاهی که برای انجام پروژه های دانشگاهی و هم چنین اعطای بورس به دانشجویان مستعد غیر اسکاندیناوی اختصاص پیدا می کند، از طریق سیستم donate کسب می شود. این فرهنگ، می بایست در اموزش عالی کشور نیز مرسوم شود.

۷- برای ورود به دانشگاه های کشورهای اسکاندیناوی و استفاده از کتابخانه و کلاس های آموزشی آزاد  این دانشگاه ها، مجوز خاصی برای شهروندان تعیین نشده و این موضوع، بستر تعامل گسترده دانشگاه با طیف های مختلف مردم را فراهم کرده است.

۸- یکی از رازهای موفقیت نظام آموزشی در اسکاندیناوی و تولید علم گسترده، تسلط مردمان این خطه به زبان های روز دنیاست که کار تحصیل در اشل جهانی را برای دانشجویان اسکاندیناوی به نسبت دیگر دانشجویان اروپایی و آسیایی، تسهیل و تسریع می کند.

۹-  یکی از راز های موفقیت نظام آموزشی در اسکاندیناوی، فرهنگ یادگیری مشارکتی تجربه محور است. بسیاری از کلاس های مدارس و حتی دانشگاه های این کشور، شاهد حضور فعالان علم و صنعت و فرهنگ و هنر و کارآفرینانی است که به عنوان lecturer (سخنران) به کلاس ها می آیند و از تجارب خود به دانش اموزان و دانشجویان می گویند.